بدعهدی اقتصادیِ چین با ایران

همدلی|  یکی از سیگنال‌های مهم اقتصادی این‌روزها که زنگ خطر سرمایه‌گذاری داخلی را به صدا درآورده، گزارش اتاق بازرگانی درباره عدم ورود سرمایه‌گذاران چینی به داخل کشور است؛ گزارشی که نشان می‌دهد چین با وجود قرارداد 25 ساله، قید سرمایه‌گذاری در ایران را زده و ضرر سرمایه‌گذاری را بیشتر از سود بیان کرده است. به عبارتی گفته می‌شود که با وجود همکاری راهبردی ۲۵ساله ایران و چین، شواهد نشان می‌دهد پکن توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی ایران ندارد؛ این در حالی است که هم‌زمان این کشور قرارداد ۶۰ میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در گاز قطر امضا کرده؛ اما آن‌طور که گزارش اتاق بازرگانی ایران از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی»، نشان می‌دهد این سرمایه‌گذاری در ایران فعلا متوقف شده و به همسایگان رقیب کشور فرصت داده. این یعنی با وجود سروصداهای بسیار درمورد همکاری راه‌بردی ۲۵ساله ایران و چین، پکن توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی ایران نشان نداده و در کشورهای رقیب ایران به دنبال فرصت است. به گفته کارشناسان، تحریم‌های شدید و نامطمئنی فزاینده در اقتصاد سیاسی ایران، مهم‌ترین عامل عدم تمایل چین به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی ایران است. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاری هفت میلیارد دلاری آرامکو عربستان در کره جنوبی، کمک قطر و عربستان به اقتصاد بحران‌زده ترکیه و توافق ۱۰۰ میلیارد دلاری امارات و آمریکا در زمینه انرژی پاک و اولین دور مذاکرات تجارت آزاد بحرین و اسرائیل از دیگر اخبار مهم منطقه است. با وجود مشکلات اقتصادی ترکیه در حال حاضر، تجارت میان مسکو و آنکارا به‌سرعت در حال گسترش است و حجم کالاهای صادرشده به روسیه در ماه سپتامبر به رکورد ماهانه ۱.۱ میلیارد دلار رسیده است. بر اساس داده‌های مؤسسه آمار ترکیه، این حجم، ۲.۳ برابر بیشتر از ماه مشابه در سال ۲۰۲۱ است. ترکیه در تابستان سال جاری در میان پنج صادرکننده برتر به روسیه قرار گرفت. در بخش داده‌های تازه، نیاز خاورمیانه به سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در انرژی‌های تجدیدپذیر تا ۲۰۳۵ بررسی شده است. این برآورد، هم‌زمان با اجلاس تغییرات اقلیمی که در مصر برگزار شد، ارائه شده است. اندکی پس از برگزاری این رویداد، برخی از کشورهای عربی قراردادهای بزرگ انرژی سبز منعقد کرده‌اند. عربستان سعودی در قالب قراردادی ۲.۵ میلیارد دلاری برای ساخت و میزبانی یک طرح تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در خاورمیانه طی ۱۰ سال آینده متعهد شده است. امارات متحده عربی نیز قراردادی در زمینه توسعه انرژی‌های پاک با عمان امضا کرده است. مصر نیز اعلام کرده است که یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های بادی جهان را توسعه می‌دهد. بررسی سودهای کلان شرکت آرامکوی عربستان و دیپلماسی اقتصادی این کشور برای تمرکز بر آفریقا از دیگر مواردی است که در بخش داده‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است.
 تکلیف‌مان با چین مشخص نیست
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید تا زمانی که تکلیف ایران و افکار عمومی با نحوه همکاری و تعامل اقتصادی با چین روشن نشود، نمی‌توان به بسیاری از سوال‌ها پاسخ داد.
مجیدرضا حریری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: «یکی از معضلاتی که ما در سال‌های گذشته با آن مواجه بودیم، نامشخص بودن تکلیف ما با چین است. وقتی خبری از همکاری‌های تازه با چین مطرح شده یا سرمایه‌گذاری شرکت‌های این کشور در ایران نهایی می‌شود، ناگهان موج منفی رسانه‌ای راه می‌افتد که کشور را به چین فروختیم و امثال این حرف‌ها، ولی در مقابل اما وقتی خبر می‌آید که چین در کشورهایی مانند عربستان سعودی، قطر یا سایر کشورهای منطقه سرمایه‌گذاری کرده، این بار تیتر می‌زنند که چین، ایران را رها کرده یا قصد همکاری با ما را ندارد! در چنین شرایطی باید بپرسیم تکلیف چیست؟». 
وی با بیان این‌که برای جذب سرمایه‌‌گذاری نیاز به فراهم کردن مقدمات و زیرساخت‌های لازم است توضیح داد: «امروز اقتصاد چین و شرکت‌های بزرگ فعال در آن با نقاط مختلف دنیا کار می‌کند و سطح گسترده‌ای از همکاری را فراهم کرده‌اند. برای سرمایه‌گذاری نیاز به امنیت و تضمین شرایط است و با توجه به تحریم‌هایی که اقتصاد ایران در سال‌های گذشته آن را تجربه کرده، برخی از شرکت‌های چینی نیز می‌ترسند که در صورت ورود به ایران با محدودیت مواجه شوند.» رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین ادامه داد: «در صورتی که ما این امنیت سرمایه‌گذاری را تامین کنیم، قطعا شرکت‌های چینی نیز به حضور در ایران علاقه نشان خواهند داد. البته بنا نیست که در این حوزه انحصار ایجاد شود و در صورت فراهم شدن شرایط، از دیگر کشورها نیز امکان جذب سرمایه خواهیم داشت؛ اما در حال حاضر همان‌طور که اروپایی‌ها محدودیت‌هایی دارند، قطعا نگرانی برای شرکت‌های چینی نیز وجود دارد». حریری با بیان این‌که ایران امروز پنجمین کشور منطقه خلیج فارس در همکاری با چین است بیان کرد: «ما در سال ۲۰۱۴ شریک اول تجاری چین در منطقه بودیم اما امروز این جایگاه را عربستان سعودی از آن خود کرده است. برای چین تامین پایدار انرژی یک اولویت اساسی به شمار می‌رود و قطعا در این راستا با کشورهای منطقه همکاری خواهد کرد اما این به معنی کنار رفتن ایران نیست.» وی خاطر نشان کرد: «همکاری با ایران برای چین یک موضوع مهم است و ما همواره جزو تامین کنندگان اصلی انرژی چین بوده‌ایم. در صورتی که مقدمات لازم فراهم نشود، ما برخی فرصت‌ها را از دست می‌دهیم اما این به معنای کنار گذاشتن ایران از سوی چینی‌ها نخواهد بود و در صورت فراهم شدن شرایط، امکان رشد جدی همکاری و سرمایه‌‌گذاری جدید وجود خواهد داشت».