روایت‌هایی از دو گفت‌وگو

همدلی|  برخی خبرها حاکی است که در پی تحولات اخیر کشور گفت‌وگوهای نیروهای داخلی افزایش یافته است. جریان‌های مختلف و چهره‌های سیاسی که تا پیش از این تصور نمی شد در کنار یکدیگر وارد گفت‌وگو شوند اکنون خبر می‌رسد که شروع به مذاکراتی مستقیم کرده‌اند. طی هفته‌های اخیر گفته شد که برخی از اصلاح‌طلبان با مقامات عالی‌رتبه مذاکراتی داشته اند. دو روز پیش نیز گفته شد که فرزندان مرحوم هاشمی رفسنجانی و رهبر انقلاب نیز جلسه‌ای را برای گفت وگو با یکدیگر برگزار کرده‌اند. این در حالی است که در سطح چهره‌های مختلف اصول‌گرا نیز صحبت درباره اصلاح ساختارهای نظام شکل گرفته است. همچنین برخی مقامات عالی‌رتبه به شکل صریحی سخن از اصلاح رویه‌ها را به میان آورده‌اند. 
به تازگی خبرهای مختلفی از دیدار فاطمه هاشمی رفسنجانی با سیدمجتبی خامنه‌ای فرزند رهبر انقلاب در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. برخی منابع درباره جزییات این دیدار ادعاهایی را مطرح کردند. در واکنش به این گزارش‌ها یک منبع رسمی از جانب خانواده هاشمی رفسنجانی این دیدار را تأیید کرد. پایگاه اطلاع‌رسانی خانه‌موزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نوشت: «در پی انتشار خبری در فضای مجازی مبنی بر دیدار خانم فاطمه هاشمی رفسنجانی با حجت‌الاسلام مجتبی خامنه‌ای، یک منبع موثق برای تنویر افکارعمومی اعلام کرد: ضمن تایید اصل دیدار، نکته مهم قابل ذکر اینکه، بیشتر نقل قول‌ها و موضوعات مورد اشاره در خبر، خلاف واقع و کذب است.» این خبر در حالی منتشر می شود که هاشمی رفسنجانی در سال های آخر عمر خود مورد حملات نیروهای اصول‌گرا قرار گرفته بود و آن‌گونه که برخی منابع عمدتا اصول‌گرا در سال‌های اخیر روایت می‌کردند او در سال‌های آخر عمر برخلاف دهه هفتاد رابطه کم‌رنگی با رهبر انقلاب داشت. از طرف دیگر خانواده هاشمی رفسنجانی همواره مورد انتقاد جدی و حتی حملات لفظی نیروهای حزب اللهی بوده‌اند. همین هم باعث شد که طی روزهای گذشته انتشار این خبر با واکنش‌های زیادی همراه شود. بسیاری آن را در کنار رایزنی‌های اصلاح‌طلبان با مقامات قرار دادند و از آن با عنوان گسترده‌تر شدن چانه‌زنی‌های داخلی یاد کردند. 
در همین حال جزییاتی  از رایزنی‌های اصلاح‌طلبان با مقامات نظام در حال منتشر شدن است. محمود میرلوحی فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به دیدارهای تعدادی از اصلاح‌طلبان با رئیس قوه قضاییه و دبیر شورای عالی امنیت ملی به ایلنا گفته: «دوستان اصلاح‌طلب رفتند به آقایان بگویند که با انکار مشکلات نمی‌شود حکم‌رانی کرد و مسائل حکم‌رانی کشور دچار مشکلات جدی است. بحران‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، روابط عاطفی و مسائل اقشار مختلف عمیق‌تر از حرفی است که مرتب به خارج نسبت داده شود. در واقع بحث این بود که آقایان دیدگاه‌شان را اصلاح کرده و نگاه‌شان را نسبت به مسائل و واقعیت‌های جامعه بازتر کنند. پیشنهاداتی برای اصلاح وضع موجود و اینکه حاکمیت با مردم گفت‌وگو کند و برخی اصلاحات و اقدامات را انجام دهد در آن جلسه مطرح کردند تا اگر در جاهایی عذرخواهی لازم است، انجام شود. اینکه مدام گفته می‌شود اغتشاشات محدود است و مربوط به خارج بوده و به‌زودی تمام می‌شود این صحبت‌ها پاک‌کردن صورت مساله است. قبلا فاصله اعتراضات ده‌ساله بود، اما امروز اعتراضات سالانه و بلکه فصلی شده است. بنابراین قبل از آنکه این مسائل دوباره زیر خاکستر نرود تا دوباره سرباز کند و منتظر حادثه دیگری مثل فوت مرحوم مهسا امینی شود که جامعه دوباره شروع  به اعتراضات نکند، باید این مشکلات را حل کرد.» 
میرلوحی در پاسخ به این سوال که آیا این دیدارها ادامه داشته است، گفت: «تا جایی که خبر دارم، نه ادامه پیدا نکرده است. تمایلی نسبت به ادامه جلسات مطرح شده اما ظاهرا در عمل ادامه نداشته است. وگرنه با وضعیتی که کشور دارد باید منظم و مرتب بحث شود و این گفت وگوها توسعه پیدا کند.»
وی در پاسخ به این سوال که واکنش آقایان شمخانی و اژه‌ای به پیشنهادات برخی از اصلاح‌طلبان چه بوده است، گفت: «واکنشی که تقریبا همه مقامات داشتند این بود که این موضوعات قابل‌ دفن شدن است. سخن اغلب حضرات این است که ریشه این حوادث در خارج است. به حدی پذیرفتند که این اعتراضات ابعاد زیادی دارد و باید توجهی به آن شود اما متاسفانه در این جلسات باز نشانی از همان مواضع آشکار خود را دارند. تنها تفاوت مختصر جلسات این است که یک مقدار بازتر و راحت‌تر درباره آن بحث شده است. جمع حاضر در این دیدار احساس می‌کنند که اگر مقامات به این مشکلات رسیدگی می‌کردند و اصلاحاتی انجام می‌گرفت، باید امروز آن نشانه‌ها را با توجه به گذشت دو ماه از اعتراضات در استان‌های کردستان، آذربایجان غربی، سیستان و بلوچستان احساس می‌کردیم اما هنوز اتفاق قابل توجهی مشاهده نشده است.» 
هرچند بارها در سطح مقامات اشاراتی به مسئله گفت‌وگوی ملی شده است اما به‌نظر می‌رسد که فعلا برای تحقق چنین مسئله‌ای فاصله جدی وجود دارد. چرا که هم‌زمان اصلاح‌طلبانی هم در هفته گذشته به خاطر اظهارات‌شان به دستگاه قضایی فراخوانده شده‌اند. ضمن این‌که تاکنون گفت‌وگوها به نتیجه روشنی هم نرسیده است. در عین حال برخلاف رویه سال های گذشته حالا نامی هم از سیدمحمد خاتمی رهبر جریان اصلاحات نیز از سوی اصولگرایان به میان آمده است. 
محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح طلب در صفحه تلگرام خود در این باره نوشت:«یکی از روزنامه‌های منتسب به سپاه که سخنرانی آقای خاتمی را خوب اما ناکافی دانسته بود، خیلی‌ها تصور کرده‌اند که این دعوت حاکمیت از آقای خاتمی است. نه هیچ اتفاقی نیفتاده. فقط یک مقاله برای اختلاف افکنی است و نظرات همیشگی اصلاح‌خواهانه آقای خاتمی مورد قبول حاکمیت قرار نگرفته است. تردیدی نیست که آقای خاتمی همیشه مطالبه اصلاح امور می‌کرد. همین مرز همیشگی او از یک سو با براندازی و از سوی دیگر با کسانی است که حاکمیت را تأیید مطلق کرده‌اند و بارها از حکمرانی بد در وضعیت موجود انتقادهای صریح کرده‌است. میدانم خیلی‌ها در این ایام از اصلاح ناامید شده‌اند و از آن گذر کرده‌اند و راه‌کاری غیر براندازی و تغییر رژیم ارائه نمی‌کنند اما صادقانه خوب است روشن باشد که خاتمی، فرصت‌طلبانه نمی‌تواند از هویت خودش فاصله بگیرد. حتی اگر مثل شرایط فعلی معترضین و حاکمیت صدایش را نشنوند.»
ابطحی هم اما مثل میرلوحی توضیح داده که با وجود رایزنی‌ها نشانه‌ای از تغییر مواضع در حاکمیت وجود ندارد. او نوشته است: «در اعتراضات اخیر، علیرغم مکاتبه آقای خاتمی با رهبری و ملاقات اصلاح‌طلبان با مسئولان عالی‌رتبه برای جلوگیری از خشونت و اصلاح امور، نشانه‌ای از این‌که خواسته‌ها مورد توجه حاکمیت قرار گرفته باشد نیست که کاش بود.»
علی شکوری‌راد، سخنگوی جبهه اصلاحات درباره جزئیات دیدار هئیت رئیسه جبهه اصلاحات با رئیس قوه قضائیه و دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت:« در این دیدارها تحلیلی از آنچه که این روزها در ایران جریان دارد ارائه شد. همچنین توضیحاتی درباره خواست‌ها و مطالبات به حق معترضان داده و بر پرهیز از برخوردهای خشن با معترضین و به‌خصوص به‌کارگیری نیروهای لباس شخصی تأکید شد.»
سخنگوی جبهه اصلاحات تاکید کرد که به رسمیت شناختن حق اعتراض مردم و اجتناب از اغتشاش نامیدن همه اعتراضات و نیز ایجاد فرصت امن برای طرح اعتراضات مردم به خصوص در دانشگاه‌ها از نکات دیگری بود که به آن پرداخته شد.
شکوری راد همچنین درباره تاثیرگذاری این دیدار گفت:«اعضای جبهه اصلاحات نظرات خود را با مسئولینی که ملاقات کردند در میان گذاشتند و به خصوص در زمینه برخورد با معترضان و بازداشت شدگان، هشدارهای لازم را داده و متذکر شدند که برخورد با معترضان می‌بایست برخورد قانونی و دموکراتیک باشد و از هر نوع برخورد خشن اجتناب شود.»
وی همچنین درباره ابعاد انتخاباتی این دیدار، خاطر نشان کرد:« اصلا درباره انتخابات صحبت نشد و اساساً هنوز هیچ رویکردی نسبت به انتخابات در جبهه اصلاحات وجود ندارد.»
برخی می گویند با نزدیک شدن به انتخابات احتمال دارد که رویه گذشته شورای نگهبان درباره انتخابات تغییر کند و احتمال این است که یک فضای بازتری برای رقابت‌ها شکل بگیرد.