افزایش تنش پکن - واشنگتن درباره تایوان

همدلی| به ادعای کاخ سفید، در صورت تجاوز چین به تایوان، ارتش آمریکا وارد عمل شده و از این جزیره دفاع خواهد کرد. این در شرایطی است که آمریکا پیش‌ازاین، سیاست ابهام راهبردی و عدم تصریح قاطع به حمایت نظامی از تایوان را در دستور کار خود قرار داده بود. از سوی دیگر، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا اعلام کرده است که رئیس‌جمهور چین به دنبال آن است تا ارتش کشورش را تا سال ۲۰۲۷، قادر به تصرف تایوان کند هرچند که ترجیح می‌دهد که روند اتحاد مجدد با این جزیره را به‌صورتی صلح‌آمیز به‌پیش ببرد. برخی صاحب‌نظران سیاسی نیز بر این باورند که شی جینپینگ به دنبال تدارک برای حمله به تایوان نیست بلکه صرفاً خواستار دستیابی به قابلیت تصرف تایوان با زور است.دیوید کوهن، معاون مدیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در همین ارتباط به شبکه راشا تودی، گفت: «شی جینپینگ، هنوز برای حمله به تایوان، تصمیم نگرفته است اما از ارتش کشورش خواسته تا او را در موضعی قرار دهد که اگر خواستار اجرای این حمله باشد، قادر به انجامش باشد. همچنان ارزیابی جامعه اطلاعاتی آمریکا این است که علاقه شی جینپینگ به در کنترل گرفتن تایوان از طریق تدابیر غیرنظامی است.» این در شرایطی است که پکن به‌طور علنی اعلام کرده خواستار آن است که تایوان را به شیوه‌های مسالمت‌آمیز با سرزمین اصلی چین متحد کند. دولت چین در سندی که در ماه اوت منتشر کرد، تعهدش را به شیوه‌های غیرنظامی تأیید کرد، اما همچنین گزینه اتخاذ همه تدابیر لازم را هم برای خود محفوظ می‌داند. از دیگر سو، تایوان با رویکرد یک کشور، دو نظام که در این سند ذکرشده بود مخالفت و اظهار کرد که فقط مردم تایوان در مورد آینده خود تصمیم خواهند گرفت. تایوان از زمانی که نیروهای ملی‌گرای تحت رهبری چیانگ کای شک در سال ۱۹۴۹ پس از شکست در جنگ داخلی در مقابل کمونیست‌ها به این جزیره گریختند، به‌صورت خودمختار اداره شده است. دولت آمریکا از دهه ۱۹۷۰ به‌طور رسمی حاکمیت چین بر تایوان را به رسمیت شناخته اما مورد تصویب قرار نداده است. تنش‌ها در تنگه تایوان ماه گذشته میلادی به دنبال سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایپه، به نقطه اوج خود رسید. با توجه به اینکه پلوسی یک عضو ارشد حزب سیاسی جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و دومین فرد در سلسله‌مراتب جانشینان ریاست جمهوری آمریکاست، چین این دیدار را تایید ضمنی استقلال تایوان دانست و با راه‌اندازی رزمایش‌های نظامی در مقیاس بزرگ در اطراف این جزیره به آن پاسخ داد. در همین حال، خبرگزاری رویترز از قول یک سخنگوی کاخ سفید گزارش داد که سیاست آمریکا در قبال تایوان تغییر نکرده است. این سخنگو بیان کرد: «رئیس‌جمهوری آمریکا این مساله را قبلاً ازجمله در اوایل سال جاری میلادی در توکیو گفته است. او در آن زمان تصریح کرد سیاست ما در قبال تایوان تغییر نکرده است. این همچنان درست است.»به گزارش ایسنا، جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا در مصاحبه‌ای با برنامه 60دقیقه شبکه سی.بی.اس در پاسخ به این سوال که آیا نیروهای آمریکایی از جزیره تایوان در صورت حمله چین دفاع خواهند کرد، گفت: «بله، اگر که در واقع یک حمله بی‌سابقه وجود داشته باشد.» مجری شبکه سی.بی.اس از بایدن خواست شفاف بگوید آیا منظورش این است نیروهای آمریکایی بر خلاف اوکراین، از تایوان در صورت وقوع حمله چین دفاع خواهند کرد؟ بایدن پاسخ داد: «بله.» بایدن در این اظهارنظر صریح‌تر از صحبت‌های قبلی‌اش مساله متعهد ساختن سربازان آمریکایی به دفاع از تایوان را مطرح کرده است. این مصاحبه بایدن با سی.بی.اس چند روز قبل ضبط‌شده و او اکنون برای شرکت در مراسم خاک‌سپاری ملکه انگلیس در لندن به سر می‌برد.بایدن همچنین در این مصاحبه به شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین هشدار داد که نقض تحریم‌های روسیه یک اشتباه عظیم است. رئیس‌جمهوری آمریکا اظهار کرد: «من به رئیس‌جمهوری چین در حوالی زمانی که مسکو جنگ را در اوکراین شروع کرد، گفتم که نقض تحریم‌ها علیه روسیه، اشتباهی عظیم خواهد بود.» 
بر اساس گزیده‌ای از این مصاحبه بایدن با برنامه 60دقیقه شبکه سی‌.بی‌.اس که یکشنبه‌شب پخش شد، بایدن گفت، اوایل سال جاری میلادی پس از دیدار شی جینپینگ با ولادیمیر پوتین در پکن در جریان بازی‌های المپیک، با شی جینپینگ تماس تلفنی برقرار کرد.بایدن بیان کرد: «من گفتم، اگر بر مبنای اقدامتان در نقض تحریم‌های اعمال‌شده علیه روسیه فکر می‌کنید آمریکایی‌ها و دیگران به سرمایه‌گذاری در چین ادامه می‌دهند، فکر می‌کنم اشتباهی عظیم را مرتکب می‌شوید، اما بااین‌حال تصمیم‌گیری در این مورد به عهده شماست.» جو بایدن خاطرنشان کرد که هدف از این تماس تلفنی، تهدید رئیس‌جمهوری چین نبوده است بلکه هشدار به او درباره تبعات زیر پای گذاشتن تحریم‌ها بود. بایدن درباره چین گفت: «تاکنون هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که آن‌ها اقدام به ارائه تسلیحات یا چیزهای دیگری که روسیه می‌خواهد، کرده باشند.» اما بایدن در این مصاحبه گمانه‌زنی درباره اینکه گرم شدن روابط بین شی جینپینگ و پوتین می‌تواند باعث شروع یک جنگ سرد جدید پیچیده‌تر باشد را رد کرد.رئیس‌جمهوری آمریکا پیشتر نیز نسبت به تمدید مانورهای وسیع چین در اطراف تایوان که قرار بود روز یکشنبه پایان یابند، ابراز نگرانی کرد؛ مانورهایی که در اعتراض به سفر اخیر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به این جزیره برگزار شده‌اند. به گزارش پایگاه خبری اینکوئرر، فرماندهی شرقی چین روز دوشنبه اعلام کرد که مانورهای مشترکی را متمرکز بر عملیات ضد زیردریایی و حمله دریایی برگزار می‌کند. وزارت امور خارجه تایوان ضمن محکوم کردن این اقدام، تاکید کرد، چین که مدعی است این جزیره بخشی از قلمرو خودش است، به‌صورت تعمدی بحران‌هایی را ایجاد می‌کند. این وزارتخانه از پکن خواست اقدامات نظامی خود را متوقف کرده و عقب‌نشینی کند.در همین حال، سخنگوی وزارت خارجه چین روز گذشته اعلام کرد که پکن بابت اظهارات اخیر بایدن درباره کمک واشنگتن به تایوان در صورت حمله احتمالی از سوی چین به آمریکا اعتراض کرده است. مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین به خبرنگاران گفت: «چین نارضایتی عمیق و اعتراض جدی خود را ابراز کرده و به آمریکا این مساله را عنوان داشته است.»
 این دیپلمات همچنین عنوان کرد: «چین هیچ‌گونه تلاشی برای جدایی تایوان را تحمل نخواهد کرد و این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که اقدامات لازم را انجام دهد.» او ادامه داد: «اظهارات بایدن به‌شدت ناقض اصل چین واحد و سه بیانیه مشترک چین و آمریکا و همچنین تعهد مهم ایالات‌متحده در عدم‌حمایت از استقلال تایوان است. چین از آمریکا می‌خواهد تا حساسیت مهم مساله تایوان را درک کند و تصمیم پکن را در حفاظت از حق حاکمیتش تضعیف نکند.»از سوی دیگر، پنتاگون یک سری تغییرات اجرایی در نحوه پیاده‌سازی سیاست‌هایش در مورد تایوان انجام داده است که به گفته قانون‌گذاران و مقامات سابق، پیام اشتباهی به پکن هم‌زمان با افزایش مانورهایش در اطراف این جزیره می‌دهد.
 به گزارش وب‌سایت پولیتیکو، این اقدام که شامل قرار دادن تایوان به‌عنوان زیرمجموعه دفتر رسیدگی به سیاست‌های مربوط به چین می‌شود، می‌تواند خط جدیدی از حمله را در بین مخالفان جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا که مدعی هستند وی در برابر چین ضعیف است، به وجود آورد.این تغییرات در حالی صورت گرفتند که مقامات به‌شدت نسبت به اقدامات تهاجمی چین علیه تایوان به‌ویژه پس از بحران به وجود آمده در تنگه تایوان در اوت سال جاری میلادی به دنبال مانورهای نظامی بی‌سابقه چین در این منطقه در واکنش به سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایپه، ابراز نگرانی کرده‌اند.در همین زمینه، دن سالیوان، سناتور جمهوری‌خواه از ایالت آلاسکا گفت: «هر چیزی که تمرکز و توجه امریکا به کمک به تایوان برای دفاع از خود را کاهش دهد، یک ایده بسیار بد است. بازگرداندن مدیریت تایوان به یک دفتر تحت تسلط چین پیام اشتباهی به پکن می‌دهد، دال بر اینکه آن‌ها می‌توانند روابط ما با این جزیره دموکرات را دیکته کنند. یا بدتر اینکه، این اقدام رایزنی با پکن در مورد رویکردمان نسبت به نیازهای امنیتی تایوان را تسهیل می‌کند.» این در حالی است که پنتاگون اعلام کرده که این اقدام یک تغییر بوروکراتیک است که برای افزایش کارایی داخلی در سیاست وزارت دفاع آمریکا طراحی‌شده است.اما منتقدان معتقدند، زمان‌بندی این اقدام درست چند هفته پس از بن‌بست شدید در جزیره تایوان، اشتباه است. هینو کلینک که به‌عنوان معاون دستیار وزیر دفاع در بخش شرق آسیا در دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا خدمت کرده بود، گفت: «چین این اقدام را یک تصادف و هم‌زمانی تعریف نخواهد کرد. به نظر من، ما به‌صورت غیرعمدی یا شاید ساده‌لوحانه به‌نوعی این پیام را می‌رسانیم که روابطمان با تایوان زیرمجموعه روابطمان با چین است.»پیش از دولت ترامپ، چین و تایوان در کنار ژاپن، کره جنوبی و استرالیا در حدود صلاحیت معاون دستیار وزیر دفاع در امور شرق آسیا بودند. 
در ژوئن ۲۰۱۹ میلادی، پنتاگون دفتری را به‌منظور تمرکز صرف بر چین تا سیس کرد؛ اقدامی که کارشناسان آن را به خاطر تمرکز لازمی که به پکن معطوف می‌کند، تحسین کردند؛ اما در حال حاضر پنتاگون مدیریت تایوان را از دفتر شرق آسیا خارج و آن را به حدود صلاحیت مایکل چیس، معاون دستیار وزیر دفاع در امور چین واگذار می‌کند.جان ساپل، سخنگوی پنتاگون گفت: «این اقدام بوروکراتیک کارایی و تلاش‌های مربوط به هماهنگی در داخل دفتر معاونت وزارت دفاع در امور سیاست‌گذاری را افزایش می‌دهد. به‌علاوه، کارکنان و روسا را با ساختارهای بوروکراتیک در سایر سازمان‌های اجرایی ازجمله وزارت امور خارجه هماهنگ می‌کند. این اقدام به‌هیچ‌عنوان بیانگر تغییر در سیاست چین واحد ما، تعهد به متحدان و شرکا یا تمرکز بر حفظ آزادی منطقه هند-اقیانوس آرام نیست.»رندی شریور، رئیس سابق سیاست آسیا در پنتاگون در دولت ترامپ گفت: «اما قرار دادن تایوان به‌عنوان زیرمجموعه دفتر پنتاگون در امور چین به‌طور اجتناب‌ناپذیری تمرکز بر تایوان را کاهش می‌دهد. پکن احتمالاً از این تغییر خوشحال خواهد شد چرا که با این کار به نظر می‌رسد که تایوان بخشی از چین است.»