مسجد جامع خوانسار از قدیمی‌ترین مساجد تاریخی

مسجد جامع خوانسار یکی از قدیمی‌ترین مساجد تاریخی ایران به ‌شمار می‌رود. تاریخ بنای این مسجد بر اساس سنگ‌نوشته‌ای که بر سر در آن نصب‌شده ۱۱۰۱ه‍. ق است. از این مسجد با حدود سه هزار مترمربع وسعت به‌عنوان بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین مسجد خوانسار یاد می‌شود. این اثر تاریخی در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی کشور به شماره ۱۱۹۰به ثبت رسید.مسجد جامع خوانسار با اضافه شدن مسجد چهارراه به آن توسط مرحوم صانع احداث‌شده است. این مسجد و مسجد جامع ابیانه تنها مساجد سقف تیرپوش استان اصفهان هستند.این مسجد در نقطه‌ای مرتفع واقع‌شده و با دیوارهای خشتی و آجری دارای گنبدی قوسی شکل و گچ‌بری‌های بسیار نفیس و پنجره‌های زیبا و مشبک ارسی است.مسجد دارای سه شبستان و محرابی تزئین شده با گچ‌بری و خطوط کوفی و حوض سنگی یکپارچه است که آب آن از قناتی بنام گنگ در چند کیلومتری این مسجد و با لوله‌های گلی به آن منتقل می‌شده است. درب شمالی مسجد با منبت‌های بسیار نفیس دارای ارزش تاریخی است، همچنین داشتن شبستان زمستان نشین از دیگر ویژگی‌های خاص و زیبای این مسجد به شمار می‌رود. مسجد جامع خوانسار از دوران صفویه برجای‌مانده و سقفی چوبی دارد. محراب گچ‌بری‌هایی با نقش گل‌وبوته دارد و به خطوط برجسته کوفی آیاتی از قرآن بر آن حک‌شده است.این بنای تاریخی به ‌دلیل افزایش نم و رطوبت در معرض تهدید قرار گرفت. احداث كانال رفع رطوبت كه در برخی از محل‌های آن از یک تا پنج‌متر عمق دارد مرحله نخست عملیات مرمت این مسجد بود. قبلاً زیر مسجد محل عبور قنات بوده و فاضلاب چاه‌های منازل از طریق مسیر قنات به پی و دیواره‌های ساختمان نفوذ می‌کرد و آسیب جدی به مسجد واردشده بود كه دیوار حائلی با بتون و میلگرد جهت جلوگیری از رانش شبستان احداث شد. مرمت سقف توأم با تعویض تیرهای پوسیده، اصلاح، بهسازی و تعمیر زیرزمین مسجد كه زمانی محل اقامه نماز آیت‌الله خوانساری بوده است از دیگر مراحل عملیات بازسازی و مرمت است.مسجد جامع خوانسار در جنوب شرقی و ورودی شهر از طرف اصفهان در قبرستان کهنه واقع‌شده است.شهرستان خوانسار دارای ۵مسجد تاریخی است که مسجد رییسان و قودجان از مساجد قدیمی این شهرستان است.