تکانه‌های یک مرگ

رضا صادقیان - مرگ مهسا امینی در روزهای اخیر با خبرها، موضع‌گیری‌ها و واکنش‌های بسیار گسترده میان عالمان دینی، چهره‌های فرهنگی، رسانه‌ای، سیاسی و حتی بخشی از طیف‌های مدافع دولت سیزدهم و شهروندان در نقاط مختلف کشور و شبکه‌های اجتماعی روبرو بوده است. به نظر می‌رسد برخلاف نظر یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و یک خبرگزاری با کارنامه مشخص درباره گزارش‌های پزشکی همچنان می‌باید صبر کرد؛ اما موضوع این مرگ نابهنگام و فاجعه‌بار را می‌توان در ابعاد دیگر مورد بازخوانی قرار داد.
اول: طی دو روز گذشته اکثر خبرگزاری‌های خارجی به این مهم پرداخته‌اند. شبکه‌های خبری کشور آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و... . ارائه تصویر ارائه‌شده از کشور ایران در رسانه‌های سایر کشورها همیشه اهمیت داشته است، آن‌گونه که سایر کشورها نسبت به تصویری که از آنان در رسانه‌ها ارائه می‌گردد حساسیت داشته‌اند؛ بنابراین پخش خبر مرگ دختر 22ساله در رسانه‌های غربی برای مخاطبان این‌گونه رسانه‌ها آن‌قدر تأثیرگذار خواهد بود که تصویر شکل‌گرفته از ایران به‌عنوان کشور مهمان‌پذیر، آماده برای سرمایه‌گذاری، کشوری با جاذبه‌های بسیار زیبای گردشگری تاریخی و طبیعی و... را کاملاً به حاشیه ببرد و مخدوش کند. نمی‌توان در بعد گردشگری، سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه اقدام به برگزاری جلسات در نهادهای دولتی و بخش خصوصی کرد، برنامه‌ریزی انجام داد و با پخش صدها کلیپ زیبا چهره‌ای دل‌نشین از ایران مخابره کرد و درنهایت امر این‌همه با مرگ انسان کاملاً به حاشیه برود.
دو: برنامه‌ریزی برای آباد کردن، ساختن، اصلاح و زیباسازی بسیار دشوار و سخت بوده و است؛ اما ویران کردن و نابود کردن با سرعت اعجاب‌آور انجام می‌گیرد. در ماجرای مرگ دختر کردستان این مهم به‌تمام‌معنا اتفاق افتاده است.
سه: آن‌طور که در بیانیه ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر آمده است این ستاد در عین اعتقاد به لزوم حل معضل موجود در حوزه عفاف و حجاب معتقد است در مواجهه با این مسئله نه پلیس باید به‌صورت مستقیم وارد صحنه شود و نه باید حل این مسئله را با محاکم قضایی گره زد و نه اینکه متولی و مسئول این مسئله دولت باشد بلکه حل مسئله عفاف و حجاب فقط به دست خود مردم با مدیریت صحیح قابل‌حل است و این مسئله در طرح جامع عفاف و حجاب کاملاً تبیین شده است. مسئله کاملاً مشخص است، تجربه سال‌های گذشته و ورود پلیس به موضوع بیش از آنکه آرامش‌بخش و تداعی‌کننده امنیت بخشیدن از سوی شهروندان تلقی شود، دلهره‌آور بوده است. حداقل آنکه پخش فیلم‌های برخورد پلیس با برخی شهروندان تصویری مطلوب و قابل دفاع از گشت ارشاد را به نمایش نمی‌گذارد.
چهار: بزرگ‌ترین هزینه مرگ مهسا امینی به‌پای دولت و شخص رئیس‌جمهور نوشته خواهد شد. درست یا اشتباه، در داخل ایران و خارج و به دلیل در دسترس نبودن سایر مسئولان نسبت به پاسخ دادن درباره کارنامه خودشان، همه انتقادها به‌سوی دولت روانه می‌شود. حال در اوج مذاکرات هسته‌ای و در زمانی که بازار ارز و طلا با کوچک‌ترین خبری واکنش منفی و مثبت بروز می‌دهند و آقای رئیسی قرار است در سازمان ملل سخنرانی کنند و با رسانه‌های آمریکایی مصاحبه داشته باشند، اتفاقی عجیب رخ‌داده است. تردیدی نیست که بخش زیادی از سؤالات خبرنگاران آمریکایی درباره دلایل مرگ دختر کردستان خواهد بود. از سویی دیگر، این مرگ بهانه‌ای بزرگ به دست مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از کشور می‌دهد تا به بهانه دفاع از حقوق بشر و عناوین دیگر تجمع‌های خود را با همکاری طیف‌های مختلف اجتماعی آمریکایی برگزار و کلیت سفر رئیس دولت را تحت شعاع قرار بدهند.
پنج: در مسئله مهسا و سایر پرونده‌ها و موضوعات بهترین راهکار اقناع افکار عمومی است. انتشار پرونده پزشکی تایید نشده در توییتر و تدوین فیلم و موضع‌گیری برخی چهره‌های سیاسی به اسم دفاع از رفتار گشت ارشاد بیش از آنکه فضای ملتهب امروز را تسلی‌بخش باشد، بازی با اعصاب و روان مردم تلقی می‌شود و نوع و محتوی واکنش‌ شهروندان را به‌سرعت تغییر خواهد داد، این‌همه یعنی تراشیدن هزینه برای کلیت نظام. در اوج بحران‌ها، عقلانیت و نه دامن زدن به هیجانات، مؤثر است، پای برخی از سایبری‌های فحاش و کم‌خرد را از اظهارنظر درباره این مسائل کوتاه کنید. این جماعت به‌غیراز تکه کردن جامعه هیچ دستاوردی نداشته‌اند.