خبرنگاری و اتهام تشویش اذهان

جهانگیر ایزدپناه- اگر بخواهیم به‌طور خلاصه تعریفی از خبرنگار بدهیم، می‌توان گفت که خبرنگار شخصی است با سطح مهارت ارتباطی بالا و روابط عمومی قوی و میزان هوشمندی خوب که بتواند کنه قضایا را دریابد و برای انجام رسالت خویش که همانا جستجوی حقیقت و به میان مردم بردن آن است، شجاعت لازم را دارا باشد. این شخص باید دارای عملکردی دقیق و منظم باشد و به‌خوبی از عهده تنظیم و ارائه اخبار و وقایع جامعه و حتی تجزیه‌وتحلیل آن‌ها و نگارش وقایع خبری به‌خوبی برآید و همچنین توانایی و تبحر لازم را جهت انجام مصاحبه‌ها داشته باشد. انجام مصاحبه به روش مطلوب نیازمند اطلاع از زمینه تاریخی موضوع و حساسیت‌های جامعه و همچنین خصوصیات و روانشناسی مصاحبه‌شونده است. خبرنگاران گیرنده‌ها و حسگرهای یک جامعه‌اند؛ شجاعت یک خبرنگار تنها حضور در میدان‌های جنگ و دیگر مکان‌های خطرآفرین نیست، بلکه شجاعت خبرنگار در انعکاس واقعیات و اخبار و اطلاعات درست است.یک خبرنگار متعهد همیشه حقوق مردم، عدالت‌خواهی و آزادی‌های مدنی و انعکاس عادلانه خواسته‌های مردم و تلاش در جهت حل مشکلات جامعه را مدنظر دارد و باید از اظهار و تبادل‌نظر و افکار و آرای مختلف حتی اگر موردقبولش نباشد دفاع کند و بیشتر باید منعکس‌کننده خواسته‌ها و بیانات اقشاری از جامعه باشد که امکانات و توانایی چندانی برای انعکاس خواسته‌های خود ندارند و گوش کسی به حرفشان بدهکار نیست. خبرنگاران باید از فرهنگ و شرایط آداب‌ورسوم هر جامعه یا اجتماعی که با آن سروکار دارد به‌خوبی آگاهی داشته باشند؛ بنابراین تعاریف، اساس کار خبرنگاران را عدالت و راست‌گویی و انعکاس صدای مردم تشکیل می‌دهد. پس بین خبرنگاران و تبلیغات گران تفاوت است و صاحبان زر و زور و حکومت‌ها نباید به خبرنگاران به‌عنوان ابزار تبلیغاتی برای اهدافشان بنگرند. خبر و خبرنگاری ابتدا از دربار شاهان و اخبار دربارشان و وقایع جنگی و لشکرکشی آن‌ها پا به عرصه وجود نهاده است که توسط کاتبان یا منشیان خاص به‌صورت وقایع‌نگاری صورت می‌گرفت؛ اما به‌تدریج با شکل‌گیری صنعت چاپ و ظهور روزنامه و رسانه‌ها شکل گسترده‌تری به خود گرفت و از خدمت به شاهان فراتر رفت و انعکاس خواسته‌های مردم را به عهده گرفت و لازمه یک جامعه شفاف و پویا و عاری از فساد و رشوه و قانون‌گریزی شد. شغل خبرنگاران اقتضا می‌کند در هر موردی از زمینه تاریخی و پیشینه تاریخی امور موردنظر آگاه باشند. اهمیت امر خبر و خبرنگاری چنان است که می‌تواند منجر به برکناری رییس جمهور در ایالت متحده آمریکا شود.(واتر گیت)بااین‌همه اگرچه خبرنگاران خود مراعات خطوط قرمز و حقوق و حریم شخصی افراد و رعایت امنیت ملی و عدم انتشار اسناد طبقه‌بندی‌شده را دارند اما در نبود آزادی ابراز عقاید و شفافیت قانونی صاحبان قدرت می‌توانند خبرنگاران را با اتهام تشویش اذهان عمومی و مخل امنیت ملی و اخلال در نظم و قانون و ... روبه‌رو سازند و امنیت شغلی آن‌ها را مورد تهدید قرار دهند. در جوامع توسعه‌یافته که آزادی‌های مدنی گستره بیشتری دارد، تهدیدها و برچسب‌های کمتری دامن خبرنگاران و روزنامه‌نگاران را خواهد گرفت. تشکل‌های صنفی و اتحادیه‌ها برای دفاع از حقوق صنفی و آزادی عمل خبرنگاران امری ضروری است. یک جامعه مدنی و پویا وقتی به معنای واقعی کلمه شکل خواهد گرفت که تشکل‌های صنفی و اتحادیه‌های تخصصی برای صنوف مختلف وجود داشته و گسترش یابد. در واقع این تشکل‌ها بستر و زمینه‌ساز یک جامعه مدنی و پویا هستند. انسان موجودی اجتماعی است و در چارچوب تشکل‌های اجتماعی نظم‌پذیری و خصلت اجتماعی بیشتری می‌یابد. اگر نگاهی گذرا هم به جوامع مختلف بیندازیم جوامعی که رشد تشکل‌ها و کثرت احزاب و سازمان‌ها در آن‌ها وجود نداشته زمینه فوران طغیان‌ها و آشوب‌های ویرانگر و رشد تروریست در آنجا بیشتر است و این امری طبیعی است. وقتی انسان‌ها بتوانند حرف و خواسته‌های خود را به شکل منطقی و در قالب فرد یا سازمان‌های صنفی-عقیدتی بیان کنند کمتر گزینه‌های خشونت و پرخاشگری و ترور را انتخاب می‌کنند؛ اما در رابطه با لزوم تشکل‌های صنفی خبرنگاران و دفاع از حقوق صنفی و ... ایجاد تسهیلات برای زندگی و معیشت خبرنگاران از قبیل مسکن، بیمه و ... هم می‌تواند در زندگی و حرفه‌شان مؤثر باشد. وقتی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران دارای استقلال اقتصادی باشند بدون شک در دفاع از وظایف و رسالت‌های خود استوارتر خواهند بود.در پایان باید گفت که بی‌شک خبرنگاران و روزنامه‌نگاران و رسانه‌های آزاد و مستقل چشم و گوش هشیار مردم و لازمه جامعه عاری از استبداد، قانون‌گریزی، فساد، ارتشا و تبعیض هستند و عدم وجود خبرنگاران مستقل و آزاد یعنی سرآغاز حکومتی غیر پاسخگو، مستبد و فاسد و غیر شفاف و قانون‌گریز است که فقط منافع گروه خاصی را تأمین می‌کند و اکثریت مردم را به فراموشی می‌سپارد.