رمز و راز واردات واکسن در دولت سابق

محمدرضا محبوب‌فر- بر اساس آخرین ارزیابی هفتگی سازمان جهانی بهداشت، موارد جدید ابتلا به ویروس کرونا در جهان در هفته گذشته ۹درصد کاهش یافت درحالی‌که تعداد مرگ‌ومیرها ثابت ماند. طبق اعلام WHO در هفته گذشته ۶/۵میلیون مورد جدید ابتلا و بیش از ۱۴هزار مورد جدید مرگ‌ومیر گزارش شد. تعداد موارد جدید در اروپا ۳۵درصد کاهش یافت، اما در غرب اقیانوس آرام حدود ۲۰درصد و در آفریقا ۵درصد افزایش یافت. مرگ‌ومیر در غرب اقیانوس آرام 44 و در خاورمیانه ۲۶درصد افزایش یافت، درحالی‌که در اروپا حدود یک‌چهارم کاهش یافت. به گفته همین سازمان، دو زیرواریانت BA4 و BA5 اومیکرون، موتور محرکه آخرین موج عفونت‌ها در سراسر جهان هستند. برخلاف روند کاهشی بیماری در جهان، وضعیت بیماری در ایران متفاوت است. وزارت بهداشت و درمان از افزایش آمار روزانه جان‌باختگان ناشی از بیماری کرونا به ۸۱نفر خبر داده است. آمار روزانه کشتار کرونا در کشور با پوشش 69درصدی دو دز واکسیناسیون طی یک هفته دو برابر شده است. مقایسه نتیجه واکسیناسیون در ایران و دیگر کشورها نشان می‌دهد که روند ابتلا و بستری و فوت ناشی از بیماری کرونا همچنان در ایران صعودی است و پس‌ازاینکه شدت انتقال بیماری در سطح دنیا در پس موج جدید زیرسویه‌های اومیکرون کاهش یافته و رقم مرگ‌ومیر ثابت مانده است، بیشترین تعداد مرگ روزانه از ۲۷اسفند ۱۴۰۰ تا کنون گزارش می‌شود و شمار مرگ‌های روزانه پیک هفتم بیماری در آستانه سه‌رقمی شدن قرار دارد. علیرغم کمبود تست و عدم انجام تست در اکثر مبتلایان، ایران به مرگ‌های کرونایی سه‌رقمی با تست مثبت کرونا نزدیک می‌شود. افزایش قربانی‌های کرونا متأسفانه ادامه دارد و رعایت پروتکل‌های بهداشتی همچنان کمتر از حد انتظار است.
حال، شمار بیماران روزانه ۱۳برابر و شمار جان‌باختگان ۱۲برابر شده است. رتبه مرگ‌ومیر کرونایی در ایران در رتبه چهارم دنیا قرارگرفته است و برای کاهش انتقال و شدت بیماری و همچنین کاهش میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کرونا باید نسبت به تزریق دز یادآور سوم و چهارم واکسن هر چه سریع‌تر اقدام نمود. دز یادآور از شدت بیماری و مرگ‌ومیر کرونا می‌کاهد اما به نظر می‌رسد که جامعه دیگر میل و رغبتی به واکسیناسیون نشان نمی‌دهد. واکسن‌های اسپوتنیک و آسترازنکا از سبد واکسیناسیون ایران حذف شدند و اکنون هفت نوع واکسن در مراکز در اختیار مردم است. تزریق تعداد ناچیز واکسن‌های کرونا در این روزها نشان می‌دهد که روند لاک‌پشتی دوز چهارم در حال توقف است و از اقصی نقاط کشور خبر می‌رسد که بین نیم تا حداکثر 2 درصد جمعیت مشمول حاضر به تزریق واکسن شده‌اند و اکثریت مردم مخالف تزریق دز چهارم هستند و حتی شروط وزیر بهداشت و درمان درباره ضرورت تزریق سه دز واکسن برای سفر زیارتی اربعین و سفر به عتبات عالیات و نیز قوی‌ترین دلیل علمی-پژوهشی برای واکسیناسیون از سوی اتاق اصناف کشور مبنی بر تهدید به تعلیق پروانه اصناف نادیده گرفته‌شده است! مهم‌ترین علت رویگردانی مردم به تزریق دزهای یادآور واکسن، عدم اطمینان و بی‌اعتمادی به سبد فعلی واکسیناسیون و حواشیِ عوارض واکسن‌ها بوده است. انتشار نتایج یک مطالعه ارزشمند که در ایران انجام‌گرفته حاکی از نمره ضعیف واکسن‌های غیرفعال کووید-19 است. در مطالعه‌ای که به ارزیابی پیامدهای مختلف تزریق واکسن‌های کووید-19 در بیش از 90هزار تن از هم‌وطنانمان پرداخته‌شده است، در بررسی مرتبط با تزریق تک دز از واکسن‌های مختلف، واکسن آسترازنکا، بیشترین محافظت و سینوفارم کمترین محافظت را در برابر ابتلا، بستری و مرگ ناشی از کووید-۱۹ داشته‌اند. واکسن‌های مبتنی بر پلتفرم ویروس غیرفعال نظیر سینوفارم نسبت به سایر واکسن‌ها محافظت کمتری در برابر کووید-19 ایجاد کرده‌اند و این در حالی است که بیشترین دز واکسن تزریق‌شده در کشور از این پلتفرم بوده است و واکسن‌های کوو ایران برکت و نمونه‌های مشابه داخلی که کپی‌برداری از واکسن چینی هستند نسبت به سایر واکسن‌ها محافظت کمتری در برابر کووید-19 ایجاد کرده‌اند. مقایسه نتیجه واکسیناسیون در ایران و عراق حتی به‌خوبی نشان می‌دهد که باوجود پوشش کمتر 2دز واکسیناسیون در عراق نسبت به ایران، روند ابتلا و بستری و تعداد فوتی‌ها در عراق بسیار پایین و اصلاً قابل‌مقایسه با ایران نیست...

... و علت چنین امری وابسته به استفاده از واکسن‌های مؤثر و کارآمدی بوده است که عراق از سبد کوواکس از ابتدای پیدایش واکسن‌ها در جهان تا به امروز صورت داده است و مردم کشورمان محروم از استفاده از چنین واکسن‌هایی بوده‌اند.
وضعیت بیمارستان‌های کشور در پیک هفتم کرونا دلالت از روند افزایشی بیماری کرونا دارد و این روزها افزایش موارد بیماری شدت گرفته است و تخت‌های بیمارستانی از نوزادان و کودکان گرفته تا جوانان و سالمندان اشغال‌شده است. در بخش مراقبت‌های ویژه و در قسمت تنفسی بیمارستان‌ها در ایران شرایطی مشابه و چه‌بسا وحشتناک‌تر از پیک پنجم کرونا با دلتا برقرارشده است. تشدید فوریتی محدودیت‌های کرونایی و افزایش سرعت واکسیناسیون علیه کرونا در کشور یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است و باید بهروش‌های گوناگون ازجمله خروج از تحریم‌های خودخواسته داخلی در برابر واردات واکسن‌های خارجی و مؤثر و کارآمد به کشور اقدام کرد تا با تنوع سبد واکسیناسیون، تعداد علاقه‌مندان به مصونیت در برابر کرونا از طریق واکسن را افزایش داد. رئیس هیئت‌مدیره نظام پزشکی کشور گفته «متأسفانه اقبال عمومی به تزریق دز یادآور کم است و از سوی دیگر هم به نظر نمی‌رسد که وزارت بهداشت بتواند به‌تنهایی این کار عظیم را به سرانجام برساند.» مؤید علویان خواستار آن شده است که تمامی دستگاه‌های اجرایی کشور ازجمله بسیج در کنار وزارت بهداشت قرار گیرند تا با استفاده از ظرفیت‌های پایگاه‌های بسیج و نیز ظرفیت‌های نهادی مثل هلال‌احمر، روند واکسیناسیون عمومی در کشور به سرعتی چند برابر سرعت فعلی برسد تا آمار بستری و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کاهش پیدا کند. سخنان این مقام مسئول به‌خوبی بیانگر آن است که تهدیدها بر سر تزریق واکسن تاکنون جواب نداده است و نه‌تنها عموم مردم نسبت به تزریق دزهای یادآور واکسن کرونا مقاومت می‌کنند بلکه بخشی از جامعه پزشکی هم دیگر حاضر به تزریق واکسن نیستند.
شکستن سد مقاومت مردمی در برابر واکسیناسیون خیلی راحت است و رییس جمهور قبلی هم واقف بر این مسئله بوده است. بیراهه نیست که درزمانی که واکسن‌های کووید پای به عرصه وجود نهادند حسن روحانی از طریق وزارت امور خارجه تصمیم به عقد قرارداد و خرید ۲۰۰میلیون دز واکسن خارجی از محل کوواکس و شرکت‌های آمریکایی و آلمانی و انگلیسی گرفت و اگر چنین قصدی وجود نمی‌داشت و تحریم‌ها مانع واردات دارو و واکسن به کشور بود، هیچ‌گاه واردات واکسن‌های مؤثر و پرطرفدار خارجی با ممنوعیت در داخل مواجه نمی‌شد. او در جمع وزرای دولت‌های یازدهم و دوازدهم به‌صراحت گفته که «ما تصمیم گرفتیم برای خرید ۲۰۰ میلیون دز واکسن خارجی قرارداد ببندیم. خیلی‌ها مخالف بودند و می‌گفتند ما در داخل واکسن تولید می‌کنیم و به‌زودی ۵۰میلیون دز تحویل می‌دهیم. ما حتی پیشاپیش از آن‌ها هم خرید و تشویق کردیم. ۶۰میلیون دز واکسن از روسیه خریدیم که چند میلیون دز بیشتر به ما ندادند. ۵۰میلیون دز واکسن از تولیدکنندگان داخلی خریدیم که در دوره ما چند میلیون دز بیشتر نتوانستند تحویل دهند.» رییس جمهوری وقت با زیرکی خاص و آینده‌نگری که می‌کرد به‌درستی شرایط بیماری و جامعه و سرنوشت واکسن‌های داخلی و خارجی را تبیین می‌کرد و می‌دانست که باوجود 14شرکت واکسن ساز داخلی اگر محمد مخبر، رییس بزرگ‌ترین بنگاه دارویی کشور و تولیت اصلی واکسن‌سازی در داخل به معاونت اولی رییس دولت سیزدهم برگزیده شود باید فاتحه واردات واکسن را خواند به‌طوری‌که جامعه در وانفسای پیک دیگری از بیماری، قید واکسیناسیون را بزند و عطای واکسن را به لقایش ببخشد!