به‌کارگیری زنان؛ وعده‌ای که تحقق نیافت

همدلی|  ستاره لطفی- «زنان حق بهره‌مندی از همه حقوق را دارند و این حق را خدا به زنان داده این دولت باید بتواند این حق خدادادی را ضایع نکند و اجازه شکوفایی آن در حوزه مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بدهد.» این بخشی از سخنان ابراهیم رئیسی در زمان تبلیغات انتخاباتی بود. او همچنین در سخنرانی‌های انتخاباتی‌اش با طعنه به دولت‌های قبلی به‌ویژه دولت حسن روحانی گفت: «آقایان ادعا می‌کنند که ما از حقوق زنان دفاع می‌کنیم بدون اینکه قدمی در این زمینه بردارند و دیدیم که یک خانم در کابینه آن‌ها نبود.»
رئیسی حتی برای این‌که نشان دهد قائل به فضا دادن به زنان است، دخترش «ریحانه سادات» را در تلویزیون به‌جای خودش در ویترین تبلیغات انتخاباتی‌اش نشاند. این سخنان و رفتارهای رئیسی در زمان تبلیغات انتخاباتی برای بخشی از زنان جامعه این تصور را ایجاد کرد شاید رئیسی در قامت رئیسی جمهور، در حوزه زنان رویه‌ای جدید و متفاوت از گذشته را در پیش بگیرد و برخلاف کرسی‌هایی که تاکنون بر آن‌ها تکیه زده، حقوق زنان را مدنظر قرار دهد. البته رئیسی در تبلیغات انتخاباتی‎‌اش مانند همتاهای اصولگرایش وعده آزادی و برابری جنسیتی به زنان نداد؛ اما وعده عدالت داد. وعده استفاده از ظرفیت زنان در پست‌های مدیریتی بالا داد. از احترام به حقوق زنان و محترم شمردن آنان حرف زد. موضوعی که وقایع اتفاق افتاده در چند وقت اخیر نشان داد، برخلاف آن در جریان است.

 وعده‌های رئیسی در حوزه زنان محقق نشده است

اکنون یک سال از جلوس ابراهیم رئیسی بر کرسی ریاست جمهوری گذشته است. یک سال زمان مناسبی برای محک زدن عملکرد وی در حوزه زنان است. نیم‌نگاهی به وضعیت زنان در یک سال اخیر به‌روشنی نشان می‌دهد، وعده‌های نیم‌بند رئیسی در حوزه زنان نه‌تنها محقق نشده است، بلکه زنان با محدودیت‌های بیشتری نیز مواجه شده‌اند، جوری که برخی معتقدند اراده‌ای در بخشی از دولت شکل‌گرفته که خواهان بازگشت محدودیت‌های دهه شصت در مورد زنان هستند. بر اساس مشاهدات میدانی و گزارش‌های رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در طول این‌یک سال به‌ویژه چند ماه اخیر نه‌تنها نگاه‌های قیم‌مآبانه  و مرد‌سالارانه به زنان گسترش پیداکرده، بلکه توهین‌های کلامی و برخوردهای فیزیکی نیز افزایش‌یافته است. تقریباً هر هفته دلواپسان به‌محض دسترسی به هر تریبونی به‌ویژه نماز جماعت نسبت به زنان فحاشی و توهین‌های کلامی از سوی ائمه جمعه شنیده می‌شود.
همین چند وقت پیش نیزسید احمد خاتمی، عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری در جمع بانوان فعال فرهنگی قشم به موضوع حجاب پرداخت و در اظهاراتی تند گفت: «اکثر بی‌حجاب‌ها لقمه حساب‌وکتاب شده ندارند.»

 برخورد با زنان در دولت سیزدهم بیشتر شده

علاوه بر توهین‌های کلامی که در برخی تریبون‌های رسمی نثار زنان می‌شود، زنان در کوچه و خیابان‌ها نیز امنیت ندارند. فیلم‌ها و ویدیوهای که از برخورد گشت ارشاد با زنان به‌زعم آنان بدحجاب که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود گویای تنگ شدن فضا برای زنان است. علاوه بر گشت و ارشاد افرادی به اسم آمران به معروف نیز زنانی که حجابشان با متر و معیار آنان همخوانی ندارد، مورد آزار کلامی و حتی فیزیکی قرار می‌دهند. همین چند وقت پیش برخورد یک زن به‌اصطلاح آمر به معروف با یک مسافر اتوبوس بی‌آر‌تی خبرساز شد. نکته تلخ در آن ماجرا این بود که باوجوداینکه هر دو طرف با ادبیات تند و نامناسبی به هم فحاشی می‌کردند و حتی زن به‌اصطلاح آمر به معروف با ایجاد ضرب‌وجرح باعث زخمی شدن یکی از مسافرهای بی‌ارتی شده بود، اما فقط با یک‌طرف ماجرا که «سپیده رشنو» نام داشت، برخورد قانونی صورت گرفت و حتی وی را وادار به اعتراف تلویزیونی کردند و وی با چشمانی کبود در تلویزیون ظاهر شد و علیه خود سخن گفت. در واکنش به اعترافات سپیده رشنو برخی معتقدند این اقدامات برای ایجاد رعب و وحشت در بین مردم است تا کسی جرئت نکند درباره سیاست حجاب حرف بزند یا انتقاد کند. البته زنان با محدودیت‌های اجتماعی بیگانه نیستند و در چهل و اندی سال گذشته بارها و بارها طعم آن را چشیده‌اند، اما با یکدست شدن حاکمیت در دولت سیزدهم این سخت‌گیری‌ها به‌ویژه در حوزه حجاب بیشتر شده است. گفتنی است بسیاری از شیوه‌های برخوردی با حجاب زنان که اکنون در جریان است، پشتوانه قانونی و فقهی ندارد و بر اساس اعمال سلیقه‌های شخصی و خارج از حدود قانونی صورت می‌گیرد.

 رئیسی بین زنان و مردان پل نساخت، دیوار کشید

در هیچ دوره‌ای به‌اندازه دولت رئیسی موضوع تفکیک و زنانه و مردانه شدن فضاهای عمومی مطرح نبوده است. همین دیروز ایرج لطفی‌زاده، سرپرست بهره‌برداری شرکت اتوبوس‌رانی تهران از اجرای طرح اتوبوس ویژه زنان خبر داد. وی گفت: 17دستگاه اتوبوس برای حمل‌ونقل زنان در دو نوبت صبح و عصر در خطوط BRT شهر اختصاص‌یافته است. پیش‌تر نیز موضوع زنانه و مردانه شدن پارک‌ها در تهران و برخی از شهرها اجرا شد. چندی پیش سید محمد آقامیر، عضو شورای شهر تهران زنانه و مردانه شدن پارک‌های تهران را تایید کرد و گفت قرار است بالای 200پارک به زنان اختصاص بدهند.خوب است بدانیم زنانه و مردانه کردن فضاهای عمومی در سال‌های قبل آن‌قدر نشدنی و دور از ذهن بود که یا به‌عنوان طنز یا برای تخریب فردی مطرح می‌شد؛ اما در دولت رئیسی، مدیران شهری همفکر وی بدون هیچ لکنت و ابایی در تریبون‌ها از زنانه و مردانه شدن پارک‌ها، اتوبوس‌ها و ...سخن گفتند و از آن دفاع کردند. زنانه و مردانه شدن فضاهای عمومی در حالی در دولت رئیسی اجرایی شد که وی به گفته دخترش به دنبال ایجاد پل بین زنان و مردان بود. ریحانه سادات رئیسی در جریان گفت‌وگوی تلویزیونی در تبلیغات انتخاباتی درباره دستاوردهای پدرش برای احقاق حقوق زنان گفته بود: «در سال ۹۶ تخریبی علیه ایشان (پدرش) مطرح شد مبنی بر اینکه ایشان بین زنان و مردان دیوار می‌کشد درحالی‌که ایشان بین زنان و مردان دیوار نمی‌کشد بلکه پلی ایجاد می‌کند که باعث پیشرفت هم خانم‌ها و هم آقایان می‌شود.»

 مشارکت پایین زنان در دولت رئیسی

از موضوع حجاب و حق انتخاب پوشش که دغدغه چهل‌ساله بخش زیادی از زنان ایران است که بگذریم، مشارکت زنان در دولت رئیسی به پایین‌ترین حد رسیده است. به‌رغم وعده وعیدهای فراوان رئیسی اما وی به‌محض رسیدن به قدرت، قید همکاری با زنان در دولت را زد و زنان در دولت وی نه در هیات دولت جا گرفتند و نه مناصب مدیریتی بالا به آنان سپرده شد.
ابراهیم رئیسی در چینش کابینه خود، برخلاف وعده‌هایش در مناظرات جز در معاونت امور زنان و خانواده جایی به زنان نداد و مشخص شد شعارهای وی در مناظرات انتخاباتی، تنها برای کسب رأی نیمی از جامعه ایران بوده است. در حالی در کابینه دولت سیزدهم حتی یک زن وجود ندارد که نیمی از جامعه ما را زنان تشکیل می‌دهند و بسیاری از زنان شایسته، اندیشمند و تحصیل‌کرده مناسب منصب وزارت در کشور وجود دارند که می‌توانند پابه‌پای مردان یا حتی موفق‌تر از آنان در دولت نقش‌آفرینی کنند. نادیده گرفته شدن نیمی از جامعه از سوی رئیس‌جمهور در حالی است که این موضوع با عدالت اجتماعی که ابراهیم رئیسی پیش از انتخابات بار‌ها بر آن تأکید کرده بود در تناقض است البته اگر نگاه واقع‌بینانه‌ای به تفکر رئیسی و همفکرانش داشته باشیم نباید از عدم مشارکت زنان در دولت وی تعجب کرد. رئیسی و همتایان همفکرش بارها و بارها نشان داده‌اند اعتقادی به مشارکت فعال زنان در عرصه‌های مختلف مدیریتی ندارند، آنان صرفاً کارکرد زنان را در چارچوب خانه تعریف می‌کنند. در دولت رئیسی هیچ تغییری در محدودیت‌های چهل‌ساله زنان مانند ورزشگاه رفتن، دوچرخه و موتورسواری، حق حضانت فرزندان، مشکلات خروج کشور زنان بدون اجازه همسر، کودک همسری، اشتغال زنان و ... ایجاد نشده است.