پیشنهاد‌های تلفنی بانک‌ها به سپرده‌گذاران

همدلی|  فاطمه آقایی‌فرد: سیاست چراغ خاموش بانک‌ها برای نگه‌داری سپرده‌ها همچنان ادامه دارد. آن‌طور که گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد بسیاری از بانک‌های خصوصی برای جلوگیری از خارج شدن سپرده‌های سرمایه‌گذاران، پیشنهاد سودهای بالاتری به مشتریانی که پول‌های زیادی در بانک‌ها پس‌انداز کرده‌اند، می‌دهند. پیشنهاد پرداخت سودهای جذاب به سپرده‌گذارانی که سرمایه‌های سنگینی در بانک‌ها دارند در پی زمزمه‌های رسیده ناشی از کاهش نرخ سود بانکی در روزهای اخیر شدت گرفته است. در ماه‌های اخیر در حالی نرخ سود بازار بین‌بانکی رکوردهای قابل‌توجهی را تجربه کرد که بر اساس اعلام بانک مرکزی، این نرخ در 30تیر به 21.31درصد رسید، این رقم که بالاترین عدد ثبت‌شده از بهمن 99 تاکنون بود، در حالی با واکنش منفی بسیاری از فعالان بازار سرمایه همراه شد که در جلسه اخیر بورسی‌ها در نهایت روند کاهشی گرفت و به 21.13درصد رسید؛ اتفاقی که چندان به مذاق بورس خوش نیامد و نتوانست جلوی ریزش‌ها را بگیرد. حالا به گفته بسیاری از دست‌اندارکاران بورسی، رقم سود باید به کمتر از 20درصد برسد؛ خواسته‌ای که این‌بار با واکنش منفی بسیاری از بانک‌های خصوصی همراه شده و بسیاری از آن‌ها را نگران خروج سرمایه‌ها از بانک کرده است. در چنین شرایطی کم نیستند بانک‌هایی که با شماره همراه افرادی که سپرده بالایی دارند تماس گرفته و برای جلوگیری از خروج سپرده‌ها از بانک، پیشنهاد سودهای جذاب‌تری به مشتریان خاص خود را می‌دهند. هر چند به نظر می‌رسد این سیاست هم افاقه نکرده و جریان پول از بانک‌ها به سمت بازارهای دیگر است. این را حتی می‌توان از آمارهای رسمی هم به‌خوبی فهمید. آن‌طور که دبیر کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی به ایلنا گفته: «سپرده‌گذاری در بانک‌ها کاهش پیدا کرده و به همین دلیل برخی از بانک‌ها خلاف بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌گذاری را بالا برده‌اند و حاضر هستند تبعات مجازات آن را بپردازند چرا که سپرده به‌اندازه مصرف وجود ندارد.» آن‌طور که گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد، برخی از بانک‌های خصوصی پیشنهاد افزایش نرخ بهره تا 30درصد را به مشتریان خود می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود تا سپرده‌گذاران سرمایه‌های خود از بانک را خارج نکرده و پول‌ها در بانک‌ها پارک شود. در این میان بانک‌ها هم به‌جای حمایت از تولید و استفاده از این سپرده‌ها برای تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی، به سمت خرید ملک رفته و بازار مسکن را حسابی به هم می‌ریزند. سود سپرده‌های بانکی هم از چاپ پول بدون پشتوانه تأمین‌شده و به‌این‌ترتیب ماجرای تورم روزبه‌روز سر از جاهای عجیبی درمی‌آورد. بی‌شک سود بالای بانکی به معنای خواب کسب‌وکار و بر هم ریختن بازارهایی همچون مسکن است. از طرفی نابودی بورس و بیمه هم قوزبالاقوز اجرای این سیاست است. به نظر می‌رسد در شرایطی که بازار سرمایه جور سود بالای بانکی را می‌کشد، بسیاری از افراد پولدار در همین شرایط سود بالاتری نسبت به بی‌پول‌ها دریافت می‌کنند. آن‌طور که گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد بسیاری از بانک‌ها برای سپرده‌های بالای 100میلیون تومان سود حدود 30درصدی و برای سپرده‌های کمتر از 100میلیون تومان سود قانونی پرداخت می‌کنند. این در حالی است که در جلسه اخیر مقررشده نرخ سود به 21.13درصد برسد. در حالت طبیعی در شرایطی که نرخ سود بانکی کاهش می‌یابد، بازار سرمایه وضعیت بهتری پیدا می‌کند، این در حالی است که در روزهای اخیر وقتی زمزمه‌های کاهش نرخ سود بانکی مطرح شد، بسیاری از رسانه‌ها تیتر زدند که بازار سرمایه به کاهش نرخ سود بانکی واکنش مثبتی نشان نداد. به نظر می‌رسد در این میان سیاست چراغ خاموش بانک‌ها برای ترغیب مشتری‌ها در نگه‌داری سپرده‌ در بانک‌ها از چشم بسیاری از رسانه‌ها و حتی تحلیلگران دورمانده است. در مجموع آنچه از صحبت‌های سرمایه‌داران برمی‌آید نشان می‌دهد که بسیاری از بانک‌ها، برای سپرده‌های ۱۰۰میلیون تومان و بیشتر یا ۲۰۰میلیون تومان و بیشتر نرخ‌های مصوب شورای پول و اعتبار را رعایت نمی‌کنند. در برخی از موارد حتی سودهای 40درصدی نیز گزارش شده است. این یعنی بانک‌ها به کسانی که پول قابل‌توجهی را نزد آن‌ها سپرده‌‌گذاری کنند، بدون توجه به محدوده‌ای که شورای پول و اعتبار تعیین کرده سود می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر قانون (نرخ سود) برای سپرده‌گذاران خرد فقط اجرا می‌شود. قطعاً همان‌طور که ده‌ها بار در تریبون‌های مختلف از زبان مسئولان و کارشناسان مطرح شده، تنگنای اعتباری مهم‌ترین دلیل جذب سپرده با چنین نرخ‌هایی است؛ اما می‌دانیم که نرخ سود سپرده بیشتر، به معنای سود تسهیلات بالاتر، کاهش نرخ سرمایه‌گذاری بالا، کاهش میزان بازگشت تسهیلات و کاهش بازدهی بخش‌های مولد اقتصاد است. تحت چنین شرایطی همه تلاش‌های دولت و بانک مرکزی برای افزایش نرخ رشد اقتصادی با مؤلفه نرخ سود سپرده به هیچ تبدیل می‌شود چراکه در وضعیت کنونی اقتصاد، سود بیست‌وچند درصد برای تسهیلات، هیچ توجیهی برای ایجاد انگیزه سرمایه‌گذاری و شروع یک کسب‌وکار جدید ایجاد نمی‌کند و شاهد این ادعا هم آمار مرکز آمار ایران از کاهش نرخ سرمایه‌گذاری و افزایش موجودی انبار در سال‌های اخیر است.