«جوانی جمعیت» فشاری مضاعف بر زنان

وزارت بهداشت، در ادامه تصمیمات و مصوباتی که تحت عنوان «طرح جوانی جمعیت» شناخته می‌شود، در نامه‌ای که اخیراً در فضای مجازی منتشر شده، دستور به حذف غربالگری ناهنجاری‌های جنین از سطح یک ارائه خدمات درمانی داده است، همچنین با ارائه دستورالعمل «حفظ و مراقبت از جنین سالم» مادران باردار کمتر از ۳۵سال که سابقه تولد فرزند دارای مشکلات ژنتیکی و سندروم داون ندارند، نیاز به غربالگری ندارند. 
سطح یک خدمات درمانی، مجموعه محدودی از مداخلات مراقبت و سلامت است كه در تدوین آن شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سياسی مردم در نظر گرفته‌شده است. هدف اصلی این سطح از خدمات، ارائه مجموعه اقداماتی است که در جهت جلوگیری از بروز بیماری، برای تمامی گروه‌های سنی انجام می‌گردد. بر این اساس تنها کسانی می‌توانند به‌طور خودخواسته، آزمایش‌های و سونوگرافی‌های سلامت جنین را انجام دهند، که علاوه‌بر داشتن شرایط خاص اجتماعی و اقتصادی، برای مراجعه به پزشکان در مطب‌ها و بیمارستان‌های خصوصی، توان مالی کافی برای پرداخت هزینه‌های دو دوره غربالگری را نیز داشته باشند. مرجع بسیاری از زنان در ایران برای دریافت خدمات درمانی در دوره بارداری، فقط خانه‌ها و مراکز بهداشت است. آن‌ها ازنظر امکانات محل زندگی و وضعیت اقتصادی نمی‌توانند برای چکاپ‌های ماهیانه به مطب پزشکان خصوصی مراجعه کنند. بنابراین با اجرایی شدن این طرح، غربالگری جنین تبدیل به کالایی لوکس برای قشر محدود و خاصی از خانواده‌های ایران می‌شود و شناسایی ناهنجاری‌های جسمی جنین و سندورم‌های مختلف پیش از تولد نوزاد، برای بقیه افراد کشور، که عمدتاً دهک‌های کم‌توان‌تر را شامل می‌شوند، عملاً ممنوع می‌شود. 
نتیجه این دستورات، جز فشار مضاعف بر طبقه کارگر و اقشار ضعیف جامعه چه چیز دیگری خواهد بود؟ به‌جز تولد نوزادانی که با سندروم‌های خاص به دنیا خواهند آمد چه چیز دیگری در انتظارمان خواهد بود؟ طبق آمار رسمی ارائه‌شده، در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۳۰۰جنین به علت مشکلات ژنتیکی سقط شده‌اند، حدود ۱۱میلیون نفر از جمعیت ایران را افراد معلول و کم‌توان تشکیل می‌دهند و سالانه 30هزار نوزاد با مشکلات جسمی و ذهنی به این جمعیت اضافه می‌شود. همه این آمار و ارقام مربوط به دورانی است که غربالگری محدود، یا به بیانی دیگر ممنوع نشده بود.
 سؤالی که مطرح می‌شود این خواهد بود که آیا مسئولین فکری به حال تأمین نیازهای این افراد، که با شرایط خاص به دنیا می‌آیند کرده‌اند؟ افرادی که تا پیش‌ازاین هم ازنظر مالی شرایط مناسبی نداشتند، اکنون با اجرایی شدن طرح «جوانی جمعیت» رنجی مضاعف را به دوش خواهند کشید. افزایش وام ازدواج بدون در نظر گرفتن شرایط سنی که منجر به افزایش کودک‌همسری می‌شود، ممنوعیت فروش و عرضه وسایل پیش‌گیری از بارداری که باعث افزایش بارداری ناخواسته و اجباری می‌شود، گسترش فقر و ایجاد مشکلات مالی بیشتر برای دهک‌های کم‌درآمد با تولد نوزادان ناخواسته یا دارای بیماری خاص و معلولیت و در نهایت افزایش هزینه‌های دولت، از پیامدهای حتمی اجرایی شدن طرح جوانی جمعیت و تمامی دستورالعمل‌هایی که راستای آن ارائه می‌شود خواهد بود. 
مادران اما وضعیت سخت‌تری در انتظارشان است. زنان در ایران بعد از به دنیا آوردن فرزندشان، حمایت‌های اجتماعی و دولتی کافی را ندارند و اکثراً مجبور به ترک شغل و ادامه تحصیل می‌شوند، تولد نوزادی که با بیماری‌های خاص به دنیا می‌آید کل خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما در شرایطی که این خانواده توان مالی کافی نداشته باشد، مادر تبدیل به پرستاری تمام‌وقت تا پایان عمر خود خواهد شد و فشاری مضاعف را نسبت به سایرین تحمل خواهد کرد. زنانه‌تر شدن فقر و طبقاتی شدن سلامت، بهداشت و درمان مشکلاتی است که در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد آن خواهیم بود. معلولیت فرزند و هزینه‌های درمانی‌اش، تأثیر بسیار زیادی بر معیشت و وضعیت روان خانواده دارد و یکی از عوامل تأثیرگذار بر طلاق است، در حال حاضر ۶۰درصد معلولان کشور بیکار هستند، آیا دولت در کنار محدودیت سازی برای غربالگری جنین، فکری برای آینده و اشتغال جمعیت کم‌توان کشور کرده است؟
به نظر می‌رسد در حال حاضر، با طرح‌ها و قوانین مختلف، خواسته دولتمردان تنها افزایش میزان جمعیت است و برای رسیدن به این هدف چشم بسته‌اند به تمام پیامدهای کودک‌همسری، کودک‌مادری، بارداری ناخواسته و اجباری، تولد نوزادان با بیماری‌ها و شرایط جسمی خاص. پیامدهایی که هیچ‌کدام فردی و محدود به فضای خانه و خانواده نیست بلکه سلامت و پیشرفت همه کشور را تحت شعاع قرار می‌دهد.