پیامها و پیامدهای یکدستی حکومت
علی توسلی (حقوقدان) در سپهر سیاسی ایران، بعد از انتخابات مجلس و ریاست جمهوری، برخی از مسئولان مملکتی از ادبیات جدیدی، همچون«یکدست شدن حکومت»و «تشکیل دولت اسلامی» نام میبرند و آن را نوعی پیروزی برای نظام جمهوری اسلامی میدانند.در این زمینه چند نکته قابل ذکر است: 1-اگرمنظور از «یکدست شدن حکومت» نوعی تجمیع قوای سه گانه، تکصدایی، تکاندیشی، تمرکز قدرت درتصمیمسازی، نامحدودکردن قدرت نهاد تصمیمساز، کمرنگ کردن مردمسالاری، دموکراسی و مشارکت عامه، در تعیین سرنوشت خود باشد؛ این نوع یکدستی در حکومت، یک نوع «تجمیع قوا»است که زاویهدار با قانون اساسی، و مقابل «اصل تفکیک قوا» است، زیرا ماهیت نظام ما را، آنچنانکه در منشور قانون اساسی معماری شده، «عنصر جمهوریت و همه صدایی» تشکیل میدهد(اصول ۳و ۵۷ قانون اساسی). 2-دکترین حقوق اساسی دنیا، بعد از هزاران سال تجربه سیاستورزی، کشورداری و گاه ناکامی در زمامداری ملل، «تئوری تفکیک و استقلال قوا» را، به بشریت عرضه کردهاند تا حقوق و آزادیهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه، صدمه نبیند و از تکصدایی در قدرت و تجمیع قوا، سوءاستفاده نشود. به بیان دیگر، مفهوم همهصدایی و تفکیک قوا درکشور، عبارت است از: «توزیع عادلانه قدرت، برای جلوگیری از خودکامگی، علیه ملت است.» 3-برای اثبات این فرضیه، شنیدن وصیت چهار تئوریسین حقوق اساسی جهان، برای حکمرانی، مملو از حکمت است. الف) ارسطو در کتاب«سیاست» گفته است:«اختلاط قوا و یکدستی حکومت، موجب بیسامانی حکومت میشود». ب) جان لاک، در رساله «حکومت مدنی» گفت: «قدرت باید بین نهادهای مختلف با پایگاههای مردمی توزیع و تقسیم شود» پ) منتسکیو در کتاب «روحالقوانین» با تاکید به «آزادیهای سیاسی» و پرهیز از تکصدایی، بیان کرد: «اگر قوای مقننه، مجریه و قضائیه، با هم مخلوط وهمصدا شوند و دراختیار هیات زمامداران، قرار گیرد، دیگر چیزی به نام «آزادی» وجود ندارد. ت) ژان ژاک روسو که نظریهاش درکتاب «قراردادهای اجتماعی» موجب ایجاد انقلاب کبیر فرانسه شد، نیز گفته است: «بهترین نوع زمامداری و حکومت، «حکومت دموکراسی و همه صدایی» است تا هیأت حاکمه طبق قرارداد اجتماعی، قدرت را از مردم، قرض کند و مانع اقتدارگرایی شود.» النهایه نتایج هر دو وضعیت به شکل زیر است:
الف) نتایج همهصدایی ملت واستقلال قوای سهگانه عبارتند از: 1- محدودیت قدرت سیاسی برای حاکمان 2-توزیع عادلانه قدرت میان ملت و مقامات 3- جلوگیری از تمرکز قدرت درگروه خاص و عدم سوءاستفاده از قدرت 4- پاسخگو کردن مقامات حکومت، صیانت از حقوق و آزادیهای شهروندان و تسهیل اداره امور عمومی حکومت و مردم.
ب : نتایج تکصدایی، یکدستی حکومت و عدم رعایت اصل تفکیک قوا عبارتند از: 1- نامحدود بودن قدرت سیاسی حاکمان، که موجب تضعیف جمهوریت نظام، تضعیف دموکراسی و مشارکت عامه در اداره کشور است 2- کم فروغی قانون اساسی، به عنوان سند میثاق ملی میان ملت و حکومت. 3- نادیده گرفتن وصایا و تجارب دکترین علم سیاست در زمامداری و حکمرانی.4- ناشنیدن مطالبات عمومی، حقوق و سلایق فکری ملت. زود فراموش نکنیم که انقلاب گرانسنگ ما در سال ۵۷، پاسخ تکصدایی به شاه و تک حزبی او (حزب رستاخیز ملت ایران) بود.
امیدواریم در یکدستی حکومت، سه رکن نظام(جمهوریت، اسلامیت، ایرانیت برای همه ایرانیان)صدمه نبیند. قضاوت و داوری با تاریخ است.