جایزهای که جریان شهروند خبرنگار را تقویت میکند
طاهر اکوانیان (روزنامه نگار)از روزی که مردم توانستند در خیابان صحنهها و حوادث مختلفی را به تصویر بکشند تا امروز، فیلم و عکسهایی از خشونت و برخورد پلیس ضبط و پخش شده که بعضی از آنها توانسته با سرعتی باور نکردنی و به مدد شبکههای اجتماعی دیده شوند و بر افکار عمومی مردم جهان تاثیر بگذارند. در این کار حکومتها اگر چه مستقیم زیر سوال میروند اما کاری از دستشان ساخته نیست، چرا که رسانهها از انحصارشان خارج شده و توان چندانی در کنترل آن ندارند. این از قدرت و فراگیری شبکههای اجتماعی است و مردم هم سعی میکنند به بهترین نحو از این فراگیری استفاده کنند و به نظر نمیرسد با منافع دولتها هم در تضاد باشد. از جمله مواردی که فیلمبرداری از آن جهان را تکان داد و کشور آمریکا را درگیر اعتراضات زیاد و دامنهدار کرد مربوط به صحنه کشتن جورج فلوید بود. این فیلم که انتشارش به اعتراضات گستردهای در جهان منجر شد، به عنوان مدرکی برای متهم کردن درک شوین، افسر پلیس آمریکایی در دادگاه مورد استفاده قرار گرفت. حالا کمیته پولیتزر به نوجوانی که از کشته شدن جورج فلوید، شهروند آفریقاییتبار آمریکا به دست یک افسر سفیدپوست فیلمبرداری کرده بود جایزه ویژه روزنامهنگاری داده است. این کمیته با اعطای جایزه به دارنلا فریزر ۱۸ساله از شجاعت او تقدیر کرده است. جدای از آن که این فیلم مدرکی معتبر برای دادگاه محسوب شده، فیلمبردارش هم جایزه خوبی گرفته و تشویق شده تا به نوعی تماشاگران اتفاقاتی از این دست با رغبت بیشتری از صحنههای اینچنینی فیلمبرداری کنند. نمونه مشابه این کارها اما در اغلب کشورها با تنبیه و فشار فراوان از طرف حکومتها مواجه میشود و فیلمبردار مجبور است خود را به خاطر کارش پنهان کند و حتی کسی از ترس برخورد در حین صحنه هم جرات و توان فیلمبرداری از صحنههای خشن پلیس را نداشته باشد. در کشورهایی که تصویربرداری از برخورد خشن پلیس را جرم میدانند گاه فیلمبرداری از دیگر صحنههای عادی و روزمره هم به دلایل امنیتی جرم به حساب میآید و این رفتار باعث میشود تا دست مردم و به قول معروف شهروند خبرنگاران برای پوشش حوادثی از این قبیل بسته باشد. بیشک اگر این کارها در خدمت آسایش و امنیت مردم نباشد هیچ خدشهای به روان و امنیت آنها وارد نمیکند و تازه سبب میشود که حداقل در دیدگان مردم و در عرصه عمومی ابن خشونتها به کمترین حد برسد.
اعطای جایزه از طرفی و تنبیه در جایی دیگر این حقیقت آشکار را نشان میدهد که آزادی شهروندان و نبود آزادی در کشورهای متفاوت موضوع پیچیدهای نیست و از همین برخوردهای دوگانه به راحتی مشخص است و در قالب شعار و ادعا نمیتوان آن را نشان داد. جایزه پولیتزر که برجستهترین جوایز روزنامهنگاری در آمریکا محسوب میشود با این کار قدمی مهم و اساسی در مسیر شهروند خبرنگاری برداشت و روی دیگر ماجرا را به ما نشان داد.