پوست و پای مرغ بر سفره دهک‌های پایین

همدلی| در حالی دو ‌‌وزارتخانه عریض و طویل در کشور برای تنظیم کالاهای اساسی از جمله مرغ وجود دارد که بحران این کالای پروتئینی در بازار به بلندای قصه‌های هزارویک شب شده و تقریبا روزی نیست که خبرهای اقتصادی از آشفتگی در این حوزه حکایت نکنند. براساس مصوبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، مسئولیت تنظیم بازار کلیه کالاهای اساسی و ضروری، از جمله محصولات کشاورزی و دامی در مرحله توزیع و خرده‌فروشی همچنان بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است و در همین زمینه نیز مسئولیت تولید، عرضه و تنظیم بازار مرغ و تخم مرغ تا مرحله عمده فروشی به قیمت مصوب، با وزارت جهاد کشاورزی محول شده. بنابراین براساس این مصوبه این دو وزارتخانه در حالی مسئولیت اصلی تنظیم صفر تا صد این بازار را به عهده دارند که حالا مدت‌ها از بحران این محصول پروتئینی گذشته و ادامه داستان جوجه‌های ‌‌یک‌روزه ختم شده به قصه تلخ نوسانات گاه‌و‌بی‌گا این کالای پروتئینی. طی ماه‌های اخیر نوسان این کالا تا حدی بوده که در برخی از روزها شاهد افزایش 85 درصدی در قیمت مرغ بوده‌ایم. نکته قابل‌توجه این است که واردات نهاده‌های تولید از جمله ذرت و سویا متوقف نشده و تامین ارز آن همچنان ترجیحی بوده است. بعد از خروج آمریکا از برجام و افزایش نرخ ارز، دولت برای کنترل قیمت کالاهای اساسی، ارز با نرخ دولتی ۴۲۰۰ تومانی را برای تأمین کالاهای اساسی اختصاص داد و تأمین این ارز توسط دولت در بودجه سال‌های ۹۸ و۹۹ گنجانده شد و امسال نیز این سیاست در پیش گرفته شد، اما با این همه ماجرای این خبر پردردسر همچنان کش‌ آمده. پاییز سال گذشته در حالی رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت‌وگو با تسنیم از واردات نهاده‌های دامی با ارز دولتی خبر داد که تا پایان سال گذشته این بازار آشفته بود و حالا که چند ماهی از سال 1400 نیز می‌گذرد باز هم می‌توان با نگاهی به وضعیت بازار به ادامه این آشفتگی پی برد.  از سوی دیگر گزارش‌‎های رسمی نیز بارها درباره گرانی بی‌سابقه در این بازار حکایت کرده و کار به جایی رسیده که قیمت مرغ حتی افزایش قیمت بیش از 100 درصدی را هم به خود دیده است. هر چند در بازار قیمت‌ها تا بیش از این میزان نیز افزایش داشته است. در چنین شرایطی که چندین ماه از بحران این بازار می‌گذرد، بارها فعالان صنعت طیور در مورد افزایش مجدد قیمت مرغ به دلیل بالا رفتن هزینه‌های تولید هشدار داده‌اند، اما به نظر می‌رسد مسئولان مربوطه در وزارت جهاد کشاورزی و وزرات صمت خودشان را به خواب خرگوشی زده‌اند یا اصلا اراده‌ای برای مدیریت بازار ندارند. از سوی دیگر، در همین زمینه فعالان بازار یکی از عوامل اصلی این گرانی‌ها را به رها شدگی این حوزه از زمان کشتار تا توزیع ربط می‌دهند. روز گذشته نایب رییس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی افزایش قیمت مرغ را ناشی از انحرافات مسیر کشتارگاه تا توزیع دانست و به ایسنا گفت: «فروش مرغ بیش از نرخ مصوب ۲۴هزار و ٩٠٠ تومان گرانفروشی است».
 این هشدار حکایت از این دارد که مرغ در بازار آزاد همچنان با وجود استفاده از ارز دولتی با قیمت‌های بالاتر به فروش می‌رسد. به گفته حبیب اسد‌اله‌نژاد: «اگرچه مولفه‌‌‌های تولید حدود ۲۰ درصد گران شده است ولی مرغداران مرغ زنده را همچنان با قیمت مصوب ۱۷ هزارو۱۰۰ تومان  عرضه می‌کنند و اگر همین مرغ با قیمت مصوب ۲۴ هزارو۹۰۰ تومان به دست مصرف کننده نمی رسد، مقصر تولیدکننده نیست». وی ادامه داد: «مشکل اصلی مرغ، انحرافات موجود از کشتارگاه تا واحدهای صنفی است. در حقیقت‌‌ می‌توان گفت به همان اندازه که بر واحدهای مرغداری سخت گیری‌‌ می‌شود تا مرغ را در سیستم واقعی و با نرخ مصوب عرضه کنند از کشتارگاه تا واحدهای صنفی رهاشدگی وجود دارد که در نهایت دود این انحرافات و رهاشدگی به چشم تولیدکننده و مصرف کننده‌‌ می‌رود و سود آن نیز به جیب کسانی خواهد رفت که هیچ نقشی در زنجیره تولید ندارند». 
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی در پاسخ به این که گفته می‌شود جوجه ‌‌یک‌روزه در سامانه سماصط(سامانه مدیریت اطلاعات صنعت طیور) با قیمت ۴۲۰۰ تومان خرید و فروش‌‌ می‌شود و جوجه ‌‌یک‌روزه بالاتر از این قیمت بازارگرمی توسط برخی افراد است، گفت: «جوجه ‌‌یک‌روزه در سامانه سماصط عرضه نمی‌شود و اتفاقا یکی از مطالبات ما نیز عرضه جوجه در این سامانه است. از طرفی اگر کسی ادعا‌‌ می‌کند که قیمت جوجه ‌‌یک‌روزه بیش از ۴۲۰۰ تومان نیست حاضریم با قیمت هزارتومان بیشتر از نرخ مصوب هم از آنها جوجه خریداری کنیم». به گفته وی در حال حاضر هیچ سامانه‌ای برای عرضه جوجه ‌‌یک‌روزه وجود ندارد و قیمت جوجه ‌‌یک‌روزه در بازار در حال حاضر حدود هفت هزار تومان  است. ادعای نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی در زمینه عدم وجود سامانه برای عرضه جوجه ‌‌یک‌روزه در حالی مطرح است که چند روز پیش سرپرست دفتر خدمات بازرگانی معاونت توسعه بازرگانی وزارت کشاورزی از رصد صفر تا صد تولید مرغ خبر داده بود؛ سرپرست دفتر خدمات بازرگانی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه صفر تا صد تولید مرغ در سامانه مدیریت اطلاعات صنعت طیور رصد‌‌ می‌شود، گفت: «قیمت جوجه ‌‌یک‌روزه در سامانه سماصط همان قیمت مصوب ۴۲۰۰ تومان است و اکثر مرغداران با این قیمت جوجه تهیه کرده‌اند و قیمت‌‌‌های هشت تا نه هزار تومان، برای جوجه ‌‌یک‌روزه بازار گرمی توسط برخی افراد است. این اظهارات ضدونقیض در حالی ادامه دارد که صنعت طیور با 20 هزار تولیدکننده، دو هزار واسطه، 700 واحد مرغ مادر و ده‌ها میلیون مصرف‌کننده همراه است، اما گزارش‎های رسمی و غیررسمی بسیاری را می‌توان دید که از جایگزین شدن پوست مرغ، پای مرغ و حتی اسکلت مرغ به جای گوشت این محصول در سفره دهک‌های درآمدی پایین خبر می‌دهند.