سبقت آمار اعتیاد از نرخ رشد جمعیت

همدلی| نرخ رشد اعتیاد از نرخ رشد جمعیت پیشی گرفته است. در سه دهه اخیر که نرخ رشد جمعیت روندی کاهشی به خود گرفته، نرخ رشد اعتیاد سه برابر بیشتر از آن رشد کرده است. دیروز علی‌هاشمی، رئیس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام و دبیر کل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر در این زمینه به ایلنا گفت: با وجود نبود آمار جدید در این زمینه اما برمبنای نرخ رشد جمعیت در سه دهه گذشته کف نرخ رشد اعتیاد سه برابر نرخ رشد جمعیت بوده است. رشد اعتیاد در کشور سالانه حدود هشت درصد است، در حالی که جمعیت کشور در خوش‌بینانه‌‌ترین حالت حدود ۲درصد رشد داشته است، بنابراین به نظر می‌رسد تعداد معتادان نسبت به جمعیت، سالانه بیش از سه درصد رشد دارد. البته این اولین بار نیست که موضوع سه برابر شدن رشد اعتیاد نسبت به رشد جمعیت مطرح می‌شود. چند ماه پیش نیز فرزانه سهرابی، معاون اجتماعی موسسه کادراس با اعلام پیشی گرفتن اعتباد از رشد جمعیت از سه برابر شدن رشد اعتیاد نسبت به جمعیت ابراز نگرانی کرد. به گفته وی حدود سه میلیون نفر مصرف‌کننده مستمر مواد در کشور وجود دارد که حدود ۱۰ درصد از آنها را زنان تشکیل می‌دهند. همچنین ۵۰ درصد معتادان تریاک و شیره، ۱۲ درصد گل و ۹ درصد شیشه مصرف می‌کنند. لازم به یادآوری است موسسه کادراس تنها موسسه ایرانی فعال در زمینه مطالعات بین‌المللی مواد مخدر، اعتیاد، جرائم سازمان یافته و نارکوتروریسم است.  چند روز پیش، رضا تویسرکانی‌منش، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدرگفته است در کشور حدود دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر معتاد وجود دارد. علاوه بر آن یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر نیز به صورت غیرمستمر و تفننی مواد مخدر مصرف می‌کنند. براساس این آمار چهار میلیون و ۴۰۰ ایرانی مصرف مواد را تجربه کرده‌اند. به گفته تویسرکانی‌منش سالانه حدود چهار تا پنج هزار نفر در کشور به دلیل مصرف مواد مخدر جان خود را از دست می‌دهند، یعنی حدود ۱۲ تا ۱۳ نفر در هر شبانه‌روز بر اثر مصرف مواد مخدر می‌میرند. استقبال برخی از ایرانیان از مواد مخدر حتی آنان را رکورددار مصرف آن کرده است. سخنان برخی از مسئولان شاهدی بر این ادعاست. اوایل فروردین سال ۹۹، رسول خضری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دهم گفته بود ایران مقام نخست مصرف مواد مخدر در جهان را دارد. با توجه به این آمارها و اظهار نظرها می‌توان ادعا کرد اعتیاد اکنون به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اجتماعی کشور تبدیل شده است. چالشی که بخش زیادی از مسئولان و حتی مردم هنوز خطر جدی آن را درک نکرده‌اند. بدیهی است افزایش مصرف مواد مخدر در ایران، بیانگر ناتوانی دولت در ریشه‌یابی مشکل و ناکامی طرح‌های ضربتی و کیفری و عدم توجه به مقوله پیشگیری است. البته نرخ رشد اعتیاد در کشور چندان نیاز به آمار و ارقام ندارد، مشاهدات میدانی و مهیا بودن زمینه اعتیاد در کشور می‌تواند رشد مصرف این مواد افیونی در کشور را تایید کند. ریشه اعتیاد به مواد مخدر در یک یا دو مورد خلاصه نمی‌شود و دلایل فردی، خانوادگی و اجتماعی مختلفی دارد، دلایلی که شرایط بروز آن به شکل‌های مختلف در جامعه مهیاست. نبود آزادی‌های اجتماعی، کمبود امکانات تفریحی، مشکلات اقتصادی، نبود چشم‌انداز برای آینده و... تنها چند نمونه دلایلی است که مردم را به سمت مصرف مواد مخدر سوق می‌دهد. افزون بر دلایل فوق، فقر را باید يكي ازعوامل خیلی مهم افزايش اعتياد در کشور دانست، چرا که بيشترين معتادين را افراد فقير در جامعه تشكيل مي‌دهند، اما با این حال نمي‌توان گفت بين فقر و اعتياد رابطه مستقيمی وجود دارد. علاوه بر مهیا بودن زمینه‌های اعتیاد در ایران، پیشگیری از این بلای خانمانسوز معمولا فراموش شده و اقدامات بر روی درمان تمرکز شده است. در کشور روش‌های مدرنی برای حل‌ و فصل بحران اعتیاد وجود دارد. کلینیک‌‌های متادون و خیریه‌‌ها و سازمان‌‌های مردم‌نهاد ترک اعتیاد، در این زمینه فعال هستند. اما معمولا درمان‌های که در این مراکز صورت می‌گیرد چندان پایدار نیست و در موارد بسیاری شخص معتاد به‌خاطر فراهم بودن زمینه اعتیاد، مجددا به دامن اعتیاد برمی‌گردد. اکنون کشور در شرایط یک پوست‌اندازی جدید قرار دارد. تا چند ماه دیگر حسن روحانی، رئیس جمهور صندلی‌اش را در پاستور به رئیس جمهور جدید تحویل می‌دهد، اگر رئیس جمهور جدید اقداماتی در زمینه کاهش نرخ بیکاری و تورم انجام دهد و حاکمیت نیز با سازش با جامعه جهانی از فشارهای اقتصادی بین‌المللی بکاهد، شاید دولت جدید بتواند از افتادن تعداد بیشتری از ایرانیان به دام اعتیاد جلوگیری کند.