مناظره علیه مناظره

همدلی| دومین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با صحبت‌های نامزدها علیه شیوه مناظره‌ها متمرکز شد. سعید جلیلی نامزد ‌اصول‌گرا شروع کرد و این شیوه برگزاری را بیهوده دانست و در ادامه عبدالناصر همتی هم این شیوه مناظره را مسابقه هفته خطاب کرد. این در حالی است که بسیاری از فعالان سیاسی هم مناظره دور اول را بسیاری ضعیف توصیف کرده بودند. همین انتقادات هم نتیجه خود را در مناظره دیروز نشان داد و نامزدها به غیر از انتقاد از صداوسیما رفتار خود را هم به طور آشکاری تغییر دادند و سعی کردند به جای دعواهای لفظی و صف‌بندی سیاسی برنامه‌های انتخاباتی خود را برای دولت بعد ارائه کنند، هرچند که خیلی موفق نبودند و از همان اول حاشیه‌هایی برای مناظره ایجاد شد. 
دیروز هفت نامزد در بدو ورود به صدا و سیما سعی کردند که از مناظره اول صحبت کنند و درباره آن بگویند که‌ نمی‌خواهند در این دور مانند دور اول به دعوا بپردازند. آنان دور اول را همراه با‌ بی‌اخلاقی توصیف کردند، اما خود را‌ بی‌تقصیر دانستند. این نشان‌ می‌داد که نامزدها‌ می‌خواهند در این دور مناظره از دعوای لفظی دوری کنند. واکنش‌های منفی در روزهای گذشته احتمالا آنان را به این نتیجه رسانده بود که جبهه‌گیری دو به پنج و حمله به یکدیگر خیلی به نفع‌شان نبوده است. به همین خاطر رویکرد خود را تغییر دادند و در طول مناظره هم تلاش داشتند در همین خط حرکت کنند و با یکدیگر وارد جدال دو نفره نشوند. 
شروع مناظره با محوریت اقوام بخصوص اقوام آذری بود. سیدابراهیم رئیسی به عنوان نامزد اول این موضوع را شروع کرد و گفت: «در جلسه قبل برخی از بداخلاقی‌ها صورت گرفت که به مثابه آنچه که در قانون آمده اجازه داده شد که دفاع کنم و من از آن استفاده‌ نمی‌کنم و به مردم واگذار‌ می‌کنم. آذری‌زبان‌های عزیز از استان‌های آذربایجان و اردبیل من را مورد محبت قرار دادند که بسیار سپاسگزارم.» 

 اشتباه لفظی پر حاشیه

محسن رضایی صحبت کردن درباره آذری‌ها را ادامه داد و به عنوان نامزد دوم افزود: «در مناظره قبلی از امید به ایران و آینده صحبت کردم و در اینجا از همه اقوام با معرفت و تمدن‌ساز ایرانی از آذربایجانی‌ها و آقامهدی باکری، از تهرانی‌مقدم و همه قهرمانان اقوام ایرانی که با هم جنگ و انقلاب را به نتیجه رساندیم قدردانی‌ می‌کنم و همچنین از اهل تسنن و تشیع.» اما اشتباه لفظی رضایی برایش دردسرساز شد. او به جای یاشاسین(زنده باد) گفت:«یاساشین» این لفظ به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دستمایه کنایه و طنز کاربران قرار گرفت و بسیاری در نقد او نوشتند. برخی تأکید کردند که نامزدها‌ می‌خواهند از تحریک احساسات اقوام مختلف به نفع خود استفاده کنند. برخی دیگر هم یادآوری کردند که نامزدها توجهی به همه اقوام ایرانی ندارند. اما ماجرای اشتباه لفظی رضایی به این ختم نشد. 
همزمان با شوخی‌های کاربران توئیتر، اکانت مرکز پژوهش‌های مجلس در توئیتر نیز این اشتباه لفظی رضایی را توئیت کرد. ریاست مرکز پژوهش‌های مجلس با علیرضا زاکانی دیگر نامزد انتخابات است. این اکانت توئیتر خیلی زود ‌توئیت شوخی با رضایی را پاک کرد و با عذرخواهی از این ‌توئیت نوشت که این اتفاق خطای ادمین بوده است و تأکید کرد که مرکز پژوهش‌ها مطابق قانون ورودی به انتخابات نداشته و ندارد. اما وقتی که مناظره‌ها فرصت استراحت پیدا کردند رضایی متوجه واکنش مردم و البته مرکز پژوهش‌های مجلس شد. او در واکنش گفت من از شوخی مردم استقبال‌ می‌کنم ولی از زاکانی گلایه دارم که مجموعه تحت مدیریت او چنین رفتاری کرده است. 

 انتقاد از صداوسیما

دیروز بخشی از مناظره نامزدها به انتقاد از صداوسیما و شیوه برگزاری مناظره‌ها اختصاص یافت. سعید جلیلی در بخش نقد دومین مناظره تلویزیونی کاندیداهای ریاست جمهوری با اشاره به ‌این‌که یکی از مشکلات ما فرهنگ سیاسی است که کار نمایشی و تعارفی را انجام می‌دهد، گفت: «امروز درباره انتخاب رئیس‌جمهور حرف می‌زنیم. کسی که می‌خواهد ماشین دولت را راه بیندازد. این نوع مناظره‌ها و سوالات و پاسخ‌ها آیا می‌تواند به مردم کمک کند؟ بسیاری از موضوعاتی که مورد توجه مردم است، اصلا داخل بحث‌ها نمی‌آید. مثلا درباره آینده روستاییان تا الان از من سوال نشده است یا موضوعات مهم دیگر مثل بانوان، جوانان، ورزش و آموزش و پرورش.»
وی ادامه داد:«نامزدها مجبورند از فرصت سه یا پنج دقیقه‌ای خود استفاده کنند، ولی این کمکی به مردم نمی‌کند. برای دستیابی به جهش کشور ما باید اولویت‌های خود را بدانیم. ‌این‌که من برای مناظره دعوت کرده‌ام، برای این است که مردم بتوانند بهتر انتخاب کنند. خواهش من از نامزدها این است که اگر موافق هستند مناظره بعدی این شکلی نباشد. نمی‌خواهیم که تست هوش بگیریم. همه باید نظرات خود را درباره مسائل کشور بگویند و بحث کنند.»
این نامزد انتخابات تاکید کرد:«۸۰میلیون مخاطب ما هستند و آنها باید بدانند که کدام موضوع در اولویت است و حرف نامزدها را در مورد اولویت‌ها بشنوند و انتخاب کنند. اگر ما از انتخابات پرشور و حضور حداکثری صحبت می‌کنیم، باید به این موضوع توجه شود. رئیس‌جمهور باید کسی باشد که بتواند با اقتدار و قوت دولت را اداره کند. لازمه جهش کشور این است که رئیس‌جمهور بگوید چه برنامه‌هایی برای دستگاه‌های مختلف دارد و چه مطالباتی دارد و مردم هم از او پاسخگویی بخواهند. رئیس‌جمهور آن فرد نیست که اینجا چند حرف تند بزند.»
همچنین عبدالناصر همتی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم در بخشی از صحبت‌های خود اظهار کرد:«لازم می‌دانم به شیوه مناظره انتقاد وارد کنم و ‌این‌که شبیه مسابقه هفتگی شده است. مردم باید پاسخ به سوالات مهم‌تر را از کاندیداها ببینند.» همتی افزود:«من مخالف انحصار هستم که در اقتصاد و رسانه به یک اندازه بد است و باید رفع شود. نباید بگذاریم دری که دارد روی کنش‌گران اجتماعی بسته می‌شود بسته شود. من صدای‌ بی‌صدا‌ها و قدرت‌ بی‌قدرتان هستم که آسیب فراوان از وضعیت فعلی‌ می‌بیند.» پیش از این چهره‌های مختلف سیاسی هم از شیوه برگزاری مناظره انتقاد کرده بودند. برخی این مناظره‌ها را باعث‌ بی‌آبرویی نظام دانستند. غلامحسین کرباسچی فعال سیاسی اصلاح‌طلب این مناظره را در صحبتی با برنامه طنز خندوانه مقایسه کرده بود. در دوره‌های گذشته انتخابات نیز این شیوه مناظره مورد نقد نامزدها بود، ولی همچنان همین شیوه در حال تکرار است. 
دیروز همین شیوه باعث انتقاد محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات هم شد. او در ‌توئیتر خود نوشت:«مناظره دوم بدتر از مناظره اول؛ این‌قدر بی‌کیفیت که صدای برخی از کاندیداها هم درآمد. البته به نظرم این روند، مطلوب عده‌ای محدود است؛ امیدی هم ندارم که اصلاح شود پس نخواهم گفت امیدوارم روند اصلاح شود.»

 تغییر ترکیب موضع‌گیری

دیروز در مناظره ترکیب دو به پنج که در دوره اول شاهد آن بودیم با آن شدت شکل نگرفت. در دور اول پنج نامزد ‌اصول‌گرا تمرکز خود را بر حمله به همتی گذاشته بودند، ولی در این دوره این حملات کمتر شد، هرچند که زاکانی همچنان حملات خود را به دولت و همتی ادامه‌ می‌داد، ولی سعی‌ می‌کرد از الفاظ تند دوره اول استفاده نکند. از طرف دیگر همتی و مهرعلیزاده هم همچنان از رئیسی نقد‌ می‌کردند، ولی نه به شدت دور اول، به همین خاطر شاهد بودیم که فضا کمی آرامتر است. به علاوه یک تقابل جدید هم شکل گرفت. دیروز رضایی و زاکانی در جاهایی نسبت به یکدیگر موضع‌گیری داشتند و علیه هم صحبت کردند، بخصوص که در بحث آن اشتباه لفظی معلوم بود رضایی از زاکانی به‌شدت شاکی شده است. در موردی دیگر هم شاهد بودیم که قاضی‌زاده ‌هاشمی در دفاع از رئیسی وارد شد و نسبت به صحبت‌های دور قبل مهرعلیزاده درباره مدرک تحصیلی رئیسی انتقاد کرد.