سرنوشت تلخ ناو تاریخی «خارک»

همدلی|  ناو «خارک» متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران بعد از حدود چهل سال در دریا غرق شد. سرنوشت برای یکی از بزرگ‌ترین ناوهای خاورمیانه درحالی به‌پایان رسید که تحقیقات درباره دلایل این اتفاق ادامه دارد. چهارشنبه هفته گذشته بود که معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری هرمزگان به‌رسانه‌ها گفت:«یازدهم خرداد ناو لجستیکی آموزشی خارک که در حال انجام یک ماموریت آموزشی با حدود ۴۰۰نفر از خدمه و دانشجویان بود در نزدیکی آب‌های بین‌المللی و در آب‌های داخلی دچار مشکل شد.» مشکلی که نه‌تنها با اقدامات اولیه، کسی موفق به‌کنترل آن نشد بلکه زبانه‌های آتشِ برخاسته از ناو به‌قدری بود که همه را به تخلیه کشتی قانع کند. علی رئوفی بعد از اعلام خبر آتش‌سوزی در ناوِ خارک، درخصوص سرنوشت پرسنل آن به رسانه‌ها گفت: «نیروهای امدادی به‌سرعت به‌محل حادثه اعزام شدند و با اقدام به‌موقع و سرعت عمل توانستند جان همه خدمه و دانشجویان را نجات دهند. دانشجویان و خدمه ناو به جاسک منتقل شدند و حادثه تلفات جانی نداشت. حادثه ناو لجستیکی و آموزشی خارک در سواحل جاسک ۳۳مصدوم داشته که ۲۳نفر از آنان به‌بیمارستان‌های بندرعباس اعزام شده‌اند و ۱۰نفر نیز به‌طور سرپایی درمان شده‌اند.»
همچنین درخصوص عملیات نجات پرسنل و ناو خارک، حجت‌الاسلام بهزاد جهانیان، روابط عمومی منطقه یک نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در توضیحاتی بیشتر به خبرگزاری ایرنا گفت:«نیروهای اعزامی برای اطفای آتش‌سوزی ناو خارک ۲۰ساعت بدون وقفه تلاش کردند اما شدت حریق به‌حدی بود که نیمی از بدنه ناو ذوب شد و به دریا ریخت. ناو خارک که از ساعت ۱۱روز یازدهم خرداد دچار این حریق شده بود در حدود ساعت هشت و ۳۰دقیقه دوازدهم خرداد در اعماق دریا غرق شد و تلاش‌ها برای نجات آن نافرجام باقی ماند. ناو خارک در زمان وقوع حادثه ۴۰۰نفر پرسنل شامل نیروهای آموزشی و خدمه داشت که همه آنان نجات یافته‌اند و این حریق تلفات جانی نداشته است.»
ناو خارک که قریب به 40سال در آب‌های ایران و بین‌المللی در خدمت ارتش بود، حالا به‌دلیل آتش‌سوزی در میان پهنه‌ای از آب در حوالی بندر جاسک غرق شد. این ناو که تجربه عبور از کانال سوئز را دارد، قبل از رونمایی از ناوبندر مکران بزرگ‌ترین ناو خاورمیانه بود که حالا در اعماق دریای عمان به‌کف نشسته است. شاید سال 1977 یعنی دو سال قبل از انقلاب که این ناو توسط کارخانه دریایی سوان‌ هانتر در بریتانیا به‌سفارش ایران در حکومت سابق ساخته شد، کسی فکرش را نمی‌کرد چنین سرنوشتی برای خارک رقم بخورد. البته با وجود این‌که غلامرضا پهلوی در مراسم به آب انداختن ناو در بریتانیا شرکت کرده بود، اما به‌دلیل آغاز انقلاب اسلامی این ناو به ایران تحویل داده نشد. بد‌عهدی شرکت بریتانیایی سبب شد با پیگیری‌های حقوقی بالاخره در سال 1984 و در میانه جنگ ایران و عراق ناو خارک به ایران تحویل داده شود. سرنوشتی که هیچ‌وقت برای نمونه دیگر این کشتی که توسط نداجا (نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی) سفارش داده شده بود، محقق نشد.
ناو خارک با 33هزار تن وزن بعد از ناوبندر مکران بزرگ‌ترین ناو تدارکی غرب آسیا و تنها ناو ایرانی با سیستم پیشران دیگ بخار بود. این ناو مجهز به آشیانه حمل بالگرد ضد زیردریایی SH3-D هم بود. ناو خارک با طول 207متر، عرض 26.5متر می‌توانست با سرعت 39.8 کیلومتر بر ساعت حرکت کند. به‌گفته رئوفی، معاون سیاسی استانداری بوشهر «این ناو می‌توانست برق شهری مثل بندرعباس را با ژنراتورهای خود تامین کند به‌طوری که با در مدار قرار گرفتن تمام ژنراتورها و سیستم بخار می‌توانست به تولید برق معادل ۶۰۰۰ کیلووات ساعت برسد.» به‌گزارش تسنیم این ناو به یک توپ 76میلی‌متری فجر 27، توپ‌های 20 و 23 میلی‌متری هم مجهز بوده است که توسط متخصصان داخلی برای آن طراحی شده بود. آن‌طورکه رسانه‌ها گزارش دادند سال 1397 ناو خارک بعد از 5سال تعمیر اساسی در قالب ناوگروه 54 عازم آب‌های خلیج عدن شد. فرمانده نیروی دریایی ارتش قبل‌تر در این باره گفته بود که مهم‌ترین بخش تعمیر شده در ناو خارک سیستم دیگ بخار این ناو بوده است که فناوری پیچیده‌ای هم داشته که تنها در اختیار کشور سازنده آن بوده است. آن‌طورکه از گفته‌های معاون سیاسی و امنیتی بوشهر بر می‌آید، به‌نظر می‌رسد آتش‌سوزی از همین سیستم دیگ بخار آغاز شده است. به‌گفته رئوفی «آتش‌سوزی ناو خارک از موتورخانه آغاز شده بود.» این درحالیست که به‌گزارش تسنیم، ناو خارک به سیستم‌های اطفای حریق هم مجهز بوده است، اما هنوز مشخص نیست که آیا این سیستم توانسته به‌درستی عمل کند یا نه و بررسی‌ها برای مشخص شدن علت دقیق بروز سانحه ادامه دارد.
با این وجود حالا ناو خارک با شماره بدنه 431، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ناو‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران با توان بالای پشتیبانیِ خود در حوالی بندر جاسک سوخت و غرق شد تا به‌عنوان یکی از سلسله آتش‌سوزی‌های روزهای گذشته مانند پالایشگاه تندگویان در تهران و کارخانه فولاد زرند ثبت شود.