بازارهای مالی ایران؛ آماده سقوط

بازارهای مالی ایران؛ آماده سقوط

حسن کاظم‌زاده (کارشناس سرمایه‌گذاری)

بازارهای مالی ایران آماده سقوط است و جالب اینجاست که این سقوط برای هیچ‌کس مهم نیست. معتقدم یا تصمیم‌گیران درکی از بحران ندارند یا آن را درک می‌کنند اما به روی خودشان نمی‌آورند یا شاید اصلا برایشان مهم نیست.
بیایید دومینو را مرور کنیم و ببینیم الان در چه مرحله‌ای از سقوط قرار داریم؛ بانک مرکزی ایران تا اواخر دی سال 1402 سیاست انقباضی پولی نسبتا شدیدی را اجرا می‌کرد؛ سیاستی که از اسفند 1401 شروع شد. با توجه به کنترل نرخ رشد نقدینگی و پول، همه انتظار داشتند در اواخر 1402 بانک مرکزی کمی این سیاست را شل کند. از طرف دیگر در سال 1401 و 1402 دولت با افزایش شدید سهم مالیات و حذف یارانه‌ها و افزایش سایر درآمدهایش از بنگاه‌های اقتصادی و خانوار، این سیاست مالی انقباضی شدید را اجرا کرده بود ولی درست در زمانی که خیلی‌ها فکر می‌کردند بانک مرکزی این فشار را کم کند، تصمیم متفاوتی گرفته شد و گواهی 30درصدی منتشر شد. لذا سیاست انقباضی شدیدتر شد و به این ترتیب دومینوی سقوط بازارهای مالی شروع شد.
در مرحله بعد بانک‌ها برای سپرده‌های مدت‌دار، بالاجبار نرخ سود بالاتری پیشنهاد دادند. نرخ سود پرداختی صندوق‌های فیکس اینکام (درآمد ثابت) نیز برای رقابت با این سپرده‌ها افزایش پیدا کرد. همین مساله فشار روی بانک‌ها و صندوق‌ها را افزایش داد. به موازات آن با توجه به نرخ پایین اوراق شرکتی و اوراق اخزا، نرخ سود این اوراق هم افزایش پیدا کرد تا بتوانند با نرخ سود سپرده رقابت کنند. این افزایش نرخ سود اوراق شرکتی و اخزا، باعث زیان تامین سرمایه‌ها و صندوق‌های درآمد ثابت و بانک‌ها شد.
مرحله بعدی دومینوی سقوط با تخصیص اخزا به ارزش اسمی 57 همت به طلبکاران دولتی کلید خورد. در حالی‌که بعد از عید، بازار پول و بازار بدهی کمی آرام گرفته بود و همه در حال تطبیق خودشان با شرایط جدید بودند، به یکباره حجم سنگینی اخزا به کدهای طلبکاران تخصیص داده شد و این اخزا به کف بازار ریخت. مجددا نرخ اخزا افزایشی شد و به حدود 38درصد رسید.
لذا معتقدم در حال حاضر بازارهای مالی ایران آماده سقوط هستند و فرجه زمانی کوتاه برای جلوگیری از پرت شدن وجود دارد. سقوط اول از بازار سهام شروع شد، بعد به بازار بدهی می‌رسد، نهادهای مالی بزرگ نابود می‌شوند و در نهایت سیستم بانکی دچار بحران عمیق می‌شود. چیزی شبیه 2008 را تصور کنید. در حال حاضر با چند مداخله سریع می‌توان جلوی این سقوط وحشتناک را گرفت اما چند ماه بعد، هزینه‌های سنگینی برای جمع کردن بحران پرداخت خواهد شد. بهتر است بانک مرکزی محترم و دولت موقت این موضوع را مدنظر قرار دهند.