سالروز آغاز دفاع مَردانه ژنرال «آريوبرزن» قهرمان ملّی ایرانیان

بر پايه يادداشت های روزانه «كاليستنس Callisthenes» مورخ رسمی اسكندر و محاسبات تقويمی، 12اگوست سال 330پيش از ميلاد، نيروهای اين فاتح مقدوني در پيشروی به سوی «پرسپوليس» شاه نشین وقت در يك منطقه كوهستانی صعب العبور (دربند پارس ـ تكاب در كُهگيلويه) با يك هنگ ارتش ايران به فرماندهی «آريو برزن Ario Barzan و به نوشته او Ario Barzannes و نوشته دیگران Aria Barzan» (آرین) ساتراپ منطقه (ساتراپی = استان پرسپولیس، پایتخت پادشاهی، استان فارس امروز) رو به رو و متوقف شدند. از محاسبات تقویمی معاصر و برخی نوشته ها چنین برمی آید که درگیری اسکندر با آریوبرزن در نخستین ماه سال 330 پیش از میلاد روی داده بود و روزها طول کشیده بود. در نخستین برخورد، نیروهای اسکندر از یگان «آریوبرزن» شکست خورده و با تحمل تلفات عقب نشینی کرده بودند که اسکندر ـ خود وارد عمل شد زیرا نمی‌خواست که وقت تلف شود و نگران دسته دیگری از نیروهای خود بود که در شمال شرقی ایران ارتش شکست خورده داریوش سوم و خود اورا که با این نیرو بود دنبال می‌کردند. اسکندر با 14000 و طبق برخی نوشته ها 20 هزار نظامی عازم تصرف پرسپولیس شده بود تا با فتح آن روحیه ایرانیان را تضعیف کند که در تنگه تکاب (دربند پارس و مشرف بر دشت اَنشان) با آریوبرزن رو برو شده بود. آریوبرزن در نبرد گاوگاملا (اِربیل) شرکت کرده بود و با تاکتیک نظامی مقدونی ها آشنا بود.اين هنگ 1000 تا 1200نفری چندين روز مانع ادامه پيشروي ارتش انبوه اسكندر شده بود كه بابِل و شوش را قبلا تصرف و در سه جنگ، داريوش سوم را شكست و فراری داده بود. [در آن زمان شهر شوش پایتخت اداری و پرسپولیس پایتخت سلطنتی ـ شاه نشین ایران بود. در تابستانها، ادارات دولتی از شوش به همدان منتقل می‌شدند. برخی از سازمان‌های دولتی ایران هم در شهر بابِل استقرار داشتند.] اسکندر پیش از ورود به شرق فرات، آناتولیا (ترکیه امروز)، سوریه بزرگتر (لِوانت) و مصر (مصر و لیبی شرقی) را از ایرانیان گرفته بود.سرانجام، هنگ آریوبرزن با محاصره كوهها از سوی اسکندریان و حمله به افراد آن از ارتفاعات بالاتر از پاي درآمد و آریوبرزن فرمانده دلير آن نيز برخاك افتاد. برخی از مورّخان برپایه محاسبات تقویمی تازه، مرگ آریوبرزن ـ قهرمان ملی ایرانیان را بیستم و یا 21ژانویه (یکم بهمن ماه) نوشته اند. مورخ اسكندر نوشته است كه اگر چنين مقاومتی در گاوگاملا Gaugamela (اقلیم كردستان كنونی عراق ـ ناحیه اِربیل) در برابر ما صورت گرفته بود، شكست مان قطعي بود. در «گاوگاملا» با خروج غير منتظره داريوش سوم از صحنه نبرد، واحدهای ارتش ايران نيز كه به نظر می‌رسید درآستانه پيروز شدن بر ما بودند؛ در پی او دست به عقب نشينی زدند و ما پيروز شديم. داريوش سوم در جهت شمال شرقي ايران فرار كرده بود و «آريوبرزن» در ارتفاعات جنوب ايران و در مسير پرسپوليس به ايستادگی ادامه می‌داد. دلاوری های ژنرال آريوبرزن، يكی از فصول تحسين برانگيز تاريخ ايرانيان را تشكيل می‌دهد و نمونه‌ای از جان گذشتگی ايرانی در راه ميهن را بازتاب می‌دهد. آريوبرزن و مردانش درست 150سال پس از ايستادگی لئونيداس در برابر ارتش خشايارشا در ترموپيل، كه آن هم در ماه آگوست [نهم و دهم آگوست سال 480پيش از ميلاد] روی داد مقاومت خودرا به همان گونه در برابر اسكندر آغاز كرده بودند. اما فرق ميان مقاومت لئونيداس و آخرين ايستادگی «آريو برزن» در اين است؛ كه يونانيان در ترموپيل، در محل بر زمين افتادن لئونيداس، يك پارك و بنای ياد بود ساخته و مجسمه او را برپا داشته و آخرين سخنانش را بر سنگ حك كرده اند تا از او سپاسگزاری شده باشند، ولي [گويا] تصمیم گرفته شده بود که مجسمه «آريو برزن» را از دروازه شهر ياسوج به گوشه‌ای خلوت منتقل کنند. چرا؟اگر به فهرست درآمدهای توريستی يونان بنگريم خواهيم ديد كه بازديد از بنای يادبود و گرفتن عكس در كنار مجسمه لئونيداس برای يونان هرسال ميليونها دلار درآمد گردشگري داشته است. همه گردشگران ترموپيل اين آخرين پيام لئونيداس را با خود به كشورهايشان می‌برند: «ای رهگذر، به مردم لاكونی (اسپارت) بگو كه ما در اينجا به خون خفته ايم تا وفاداريمان را به قوانين ميهن ثابت كرده باشيم.» [قانون اسپارت عقب نشينی نظامی را اجازه نمی‌داد.]. لئونيداس پادشاه اسپارتی ها بود كه در آگوست سال 480پيش از ميلاد، دفاع از تنگه ترموپيل در برابر حمله ارتش ايران به خاك يونان را برعهده گرفته بود.