سرو ۱۰۰۰ساله هرزویل، اثری ملی و سمبل آزادگی گیلان

گیلان اَبَر سرو کهنسال روستای هرزویل در شهرستان منجیل با قدمت ۱۰۰۰سال و ارتفاع ۳۰متر به عنوان یک اثر طبیعی ثبت شده است.این سرو برای مردم این روستا سمبل برکت است. روستای کوهستانی«هرزویل»بالاتراز پادگان نظامی شهر منجیل قرار دارد. روستایی که بعد از زلزله ۳۱خرداد ۱۳۶۹،با خاک یکسان شد و مردم داغدیده، خانه‌های جدید خود را در جای دیگر بنا کردند.آثار ویرانه‌های زلزله در هرزویل قدیم هنوز پیداست. چینه‌های سنگی، طاق‌های هلالی و اندوه عزیزان از دست رفته‌ای که هنوز در خاطره‌ها هستند.اگر هرزویل قدیم بر دامنه کوه قرار داشت،هروزیل جدید را بر شیب تند کوه ساخته‌اند. درست در جایی که سرو غول پیکر روستا قرار دارد؛سرو ۱۰۰۰ساله‌ای که برای این روستا نماد برکت است.نزدیک درخت سرو ۱۰۰۰ساله هرزویل،مغازه کوچکی است.صاحبش در یادآوری روزهای تلخ بعد از زلزله می‌گوید: همه خانه‌ها خراب شد.خیلی‌ها زیر آوار ماندند،خانه‌های ویران شده بر دامنه کوه دیگر قابل بازسازی نبود.بسیاری از بازماندگان به شهرهای اطراف مهاجرت کردند و فقط فصل کار برای رسیدگی به باغ‌های زیتون و انار برمی‌گردند.آن‌ها که زنده ماندند،محل روستای قدیمی را ترک کردند و آمدند بالا دست هرزویل و در میان باغ‌های روستا،هرزویل جدید را ساختند.این درخت به روایتی ۱۰۰۰سال و به یک روایت دیگر ۳۰۰۰سال سن دارد که سمبل مقاومت و تاب آوردن است.نزدیک به درخت تابلویی نصب شده و قدمت درخت را نوشته و یادآور شده که ناصرخسرو قبادیانی بلخی، شاعر و فیلسوف قرن چهار هجری، در سفرهایش به هزرویل آمده و از این درخت دیدن کرده است.
 خاطرات نیکتین، کنسول روسیه در ایران و سفرنامه ناصرالدین شاه مستند است.شاه قاجار،وقتی در سال ۱۲۵۰خورشیدی عزم سفر به فرنگ کرد،بر سرراهش به روستای هرزویل رفت و از این خلقت گیلان دیدن کرد.او در سفرنامه‌اش شرحی از این درخت ارائه داده و می‌نویسد،زیر این درخت غول پیکر عصرانه خورده و موزیسین‌هایی که همراه او بودند،لابه‌لای شاخ‌های تنومند این درخت پنهان شده و برایش موسیقی نواخته‌اند.
یکی از اهالی درباره این درخت می‌گوید:درختان کهنسال و تنومند در فرهنگ عامیانه مردم گیلان عزیز هستند،به همین دلیل می‌بینید که بر شاخه‌های این درخت هم پارچه بسته‌اند.قبلا فنس نداشت ولی با اینکه دور درخت حصار دارد، باز هم مردم پارچه‌های نذر خود را به فنس فلزی می‌بندند.سرو کهنسال هرزویل در سال ۱۳۶۶ از سوی شورای عالی محیط زیست به عنوان یک اثر ملی ثبت می‌شود ولی حفاظت اصولی از این درخت انجام نمی‌شود تا در سال‌های اخیر،به دلیل روشن کردن آتش زیر این درخت توسط برخی افراد بی‌مسئولیت،اداره منابع طبیعی شهرستان رودبار،دورتادور درخت را فنس می‌کشد.
بنابر آنچه کارشناسان منابع طبیعی گزارش داده اند، در سال ۱۳۶۶ سن درخت ۱۰۰۰سال تخمین زده شده است. ارتفاع درخت ۳۰متر و قطر تنه چهار متر و ۴۰سانتی‌متر است. محیط بان این درخت، خاطره جالبی دارد و می‌گوید: یک بار لابه لای تنه درخت را پاکسازی کردیم و چهار کیلو سکه از شکاف‌های شاخه و تنه بیرون کشیدیم. سکه‌هایی که مردم به عنوان نذر داخل درخت می‌گذاشتند. کیانوش تقویمی که خود اهل هرزویل است، اضافه می‌کند: روزانه، وضعیت درخت سرکشی می‌شود ولی مهمترین تهدید سرو هرزویل فاضلاب‌های خانگی است.