چرایی و چیستی دولت وفاق ملی

چرایی و چیستی  دولت وفاق ملی

محمدرضا چمن نژادیان (فعال فرهنگی و مدنی)

 پروسه مشارکت مدنی و فرآیندهای انتخاباتی برای کسب قدرت در جوامع توسعه یافته با وجود پشت پرده‌های رمز‌آلود تحقق و حفظ منافع و امنیت‌ملی شفاف تعریف شده‌اند‌. نهادهای مدنی مردمسالار واقعی فراگیر با ساختار‌های شفاف، پاسخ‌گو و ضامن معنادار مشارکت و عینیت بخشی آرمانی در راستای تحقق منافع و امنیت‌ملی هستند؛ زیرا نتیجه تلاش مستمر و تحریک پایگاه‌های اجتماعی به‌شکل سازمان یافته، منتج به مشارکت و تحقق کسب قدرت می‌شوند.
اقشار مختلف جامعه هم براساس آگاهی از خواسته و نخواسته‌های خود دست به انتخاب مطلوب نسبی برای تحقق مطالبات می‌زنند. دولت‌های برآمده از اراده و رای اکثریت برای اجرای برنامه‌های اعلامی و وعده داده شده به ملت خود موظفند، متناسب با نیازهای مدیریتی، تخصصی و تعهدات انتخاباتی، هیات دولت خود را از میان کادرهای از قبل تربیت شده مدنی برگزینند؛ آنان را به ملت و نمایندگان آنان در مجلس طبق پروتکل‌ها معرفی ‌کنند؛ برای رسیدن به اهداف ملی وفق بررسی‌های کارشناسانه، باورمندانه و کارآمدانه با تایید صلاحیت در راس امور اجرایی قرار داده شوند. براین اساس، حسب راهبردها و برنامه‌ها اعضای دولت باید مسئولانه عمل و پاسخ‌گوی نهادهای مدنی،  نظارتی و افکار عمومی باشند.
در چنین پروسه‌ای جایگاه مشارکت برای کسب قدرت و شکل‌گیری دولت‌های مشروع و مقبول بطور شفاف تعریف شده هستند. مسئولیت‌ها، اختیارات و تکالیف هم بسیار روشن و قابل اجرا و نیز بدون ابهام هستند؛ زیرا در چنین فرآیند ساختاری و مدنی نظام‌های سیاسی، ارکان دموکراسی مشخص و مستحکم به‌شکل دمکراتیک و قانونمند تعبیه شده‌اند‌. کیفیت اندیشی ، کیفیت بخشی و کیفیت سازی در روابط دولت‌ها و ملت‌ها هم در همین چارچوب‌‌های حاکم و مورد احترام نزد همگان غیر قابل انکار هستند.بنابراین اشخاص منتخب برای تشکیل هیات دولت و چینش دولتمردان خود با چالش کمی و کیفی چندانی به جز رعایت حقوق تنظیم‌گری مدنی و اقدامات کارشناسانه قوا روبرو نیستند. اما در جامعه و نظام سیاسی کمتر توسعه یافته با دموکراسی‌های محلی که مشارکت ابتر و نهادهای مدنی شفاف مردمسالار واقعی وفراگیر نیستند، مشارکت‌ها هم بیشتر پوپولیستی (توده ای )، تکلیفی، عوامانه و شبه دموکراسی صورت می‌گیرد. کسب قدرت هم از پیچیدگی و قطره چکانی به قوا علی‌الخصوص به قوه مجریه با لحاظ کردن قواعد مختلف و گاه مجری‌گری برنامه‌ها همراه است. از این رو تشکیل هیات دولت و چینش دولتمردان بسیار سخت است؛  زیرا از یکسو با توجه به محدودیت‌ها در تربیت کمی و کیفی تشکیلاتی (حزبی) کادرهای مدیریتی، عدم برخورداری از اختیارات لازم در گزینش و کمبود نیروهای توانمند شایسته سالار ویژگی های خاص خود را دارد. از سوی دیگر با توجه به مشارکت توده‌ای متوّقع و متوّهم به اختیار و اقدام منتخب خود، تکالیف محدود کننده بالادستی و ساختارهای شبه دموکراسی کار را سخت‌تر می‌کند. همین ساختارهای پیچیده حکمرانی، فرآیندهای مدیریتی غیر شفاف و نا پاسخ‌گو هستند که عامل اصلی ناکارآمدی‌ها، انواع مفاسد و یاس از مشارکت می‌شوند. در این حال برآوردن توقعات مطالباتی ملّت،  تحقق وعده‌های انتخاباتی و تشکیل دولت‌های برآمده از آرای مدنی اکثریت را هم  ناممکن می‌سازند. با درک چنین ساختاری حکمرانی، محدودیت‌‌های اختیاری و فرآیندهای مدنی مدیریتی معیوب است که دولت کنونی عنوان وفاق ملی به خود گرفته است‌.
بنابراین ملّت، سردمداران گرایشات سیاسی و کنشگران اجتماعی نباید از دکتر پزشکیان انتظارات آرمانی داشته باشند. در عین حال به توقع تشکیل هیات دولتی مطلق دمکراتیک، مردمسالار و پاسخ‌گو با چینش کابینه‌ای فن‌سالار و شایسته گزین هم برای تحقق مطالبات فکری مدنی، حقوق شهروندی و حتی معیشتی حداکثری ملت نباید متوهمانه دامن زده شود.
حال با توجه به مراتب فوق و درک درست ساختارها و شرایط حساس مملکت توسط دکتر پزشکیان و شورای راهبری تشکیل کابینه و هیات دولت بنظر می رسد تاکنون جناب دکتر پزشکیان و تیم راهبری او برای تعیین هیات دولت خوب عملکرده و در چینش کابینه با توجه به چهار ویژگی اساسی ذیل دست به ابتکاری جدید و فراگیر پسند با رویکرد اعتدالی و اصلاحی زده‌اند. چهار ویژگی برجسته در تشکیل دولت وفاق ملی عبارتنداز‌:
 ۱-مقبولبت و سلامت شخصیتی با پختگی در مدیریت‌.
 ۲-دانایی محوری کاربردی با تازگی و جوانی‌.
 ۳-عدم وابستگی مطلق جناحی با عمل به رویکرد اعتدالی و اصلاحی.
 ۴- بهره‌گیری کمتر از چهره‌های تکراری مسئله‌دار با زمینه‌های پر حاشیه‌.
 امید است جناب دکتر پزشکیان برای نگه‌داشتن ملّت در پشتیبانی و صحنه‌ها، دولتی کارآمد در اصلاح امور، برآورده کننده مطالبات ملّت و پاسخ‌گو با همکاری ارکان حاکمیت و سایر قوا تشکیل دهد تا با اجرای عدالت، مبارزه با مفاسد و ساماندهی پایگاه‌های اجتماعی، امید به اثربخشی مشارکت را ترغیب و معنادار سازد.