تولید از نفس می‌افتد

همدلی| گروه اقتصاد: شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در تیر ۱۴۰۳ معادل ۴۴.۸ محاسبه شده است. این شاخص نشان می‌دهد که سطح فعالیت‌های اقتصادی در این ماه نسبت به ماه گذشته کاهش یافته و برای دومین بار در دو ماه متوالی، این شاخص رکورد زیر ۵۰ را زده است.
در نخستین ماه از فصل تابستان سال 1403، شاخص تعدیل شده «میزان تولید محصول یا ارائه خدمات» معادل ۴۵.۲ بوده که برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی است. شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» نیز معادل ۴۴.۳ برآورد شده و برای سومین ماه متوالی از اردیبهشت‌ماه کاهشی است.همچنین براساس اطلاعات شامخ تیرماه، شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی بوده و به ۴۹.۷ رسیده، شاخص «میزان فروش کالاها یا خدمات» با سه ماه کاهش متوالی ۴۸.۹ برآورد شده و هم‌زمان شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی نیز با ثبت عدد ۴۸.۹ به کمترین مقدار ۱۱ ماهه اخیر خود رسیده است.
تولید زیر تیغ قطعی گسترده برق
شاخص «میزان تولید محصول یا ارائه خدمات» پس از حذف اثر فصلی، ۴۵.۲ به دست‌آمده که برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی است. این شاخص درحالی‌که نسبت به خرداد (۴۰.۷) کاهش ملایم‌تری داشته که دومین مقدار کمینه خود را در ۱۸ ماهه اخیر در سری تعدیل شده به ثبت رسانده است. قطعی برق گسترده در کسب‌وکارها باعث تداوم کاهش تولید در تیرماه شده و از سوی دیگر عدم تخصیص ارز و کمبود منابع مالی، بسیاری از شرکت‌ها به‌خصوص در بخش صنعت را در تأمین مواد اولیه دچار مشکل کرده است.
کاهش صادرات در تیر ماه امسال
شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» در تیر، پس از حذف اثر فصلی، معادل ۴۴.۳ برآورد شده و برای سومین ماه متوالی از اردیبهشت‌ماه کاهشی است و دومین مقدار کمینه خود را در ۱۸ ماهه اخیر در سری تعدیل شده به ثبت رسانده است. در همین حال تقاضای خارجی نیز همچنان برای سومین ماه پیاپی کاهش داشته طوری‌که شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات در تیرماه عدد ۴۸.۷ را به ثبت رسانده است.
انبارهای تولیدکنندگان؛ خالی‌تر از همیشه
شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» در تیرماه، معادل ۴۹.۷ برآورد شده و برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی است. درحالی‌که شاخص در مقایسه با خرداد با نرخ ملایم‌تری کاهش داشته اما همچنان به دلیل محدودیت‌های مالی و عدم تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه شرکت‌ها در زنجیره تأمین مواد اولیه با مشکل روبه‌رو هستند.
کارگران حاضر به اشتغال در صنعت نیستند
شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی ۴۸.۹ نسبت به ماه قبل با کاهش بیشتری داشته و کمترین مقدار ۱۱ ماهه اخیر از شهریور ۱۴۰۲ را به ثبت رسانده است. در شرایطی که فشار هزینه‌های زندگی متناسب با حقوق و دستمزد نیست نیروی کار تمایلی به ماندن و ادامه فعالیت در شرکت‌ها ندارند و شرکت‌ها با کمبود نیرو در بازار کار مواجه هستند.
فروش کالا و خدمات همچنان افت کرده است
شاخص «میزان فروش کالاها یا خدمات» در تیرماه، ۴۸.۹ و برای سومین ماه پیاپی کاهشی است. در شرایطی که نرخ کاهش این شاخص در مقایسه با خرداد ماه ملایم‌تر است اما درمجموع به دلیل تداوم کاهش سطح تقاضای داخلی متأثر از شرایط سیاسی-اقتصادی و کاهش تقاضای صادراتی متأثر از نوسانات قیمتی، فروش همچنان پایین است.
افت شاخص مدیران خرید صنعت به کمترین رقم در 3 سال گذشته
براساس داده‌های به‌دست‌آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید بخش صنعت در تیر ۱۴۰۳، معادل ۴۳.۶ محاسبه شده است. پس از تعدیل فصلی، این شاخص برای ماه تیر معادل ۴۵.۱ برآورد شده که بیانگر بدتر شدن وضعیت کل بخش صنعت برای دومین ماه پیاپی است. این شاخص طی ۳۶ ماه اخیر کمترین مقدار بوده است. در تیرماه کل ۱۲ رشته فعالیت بخش صنعت با کاهش شاخص کل روبه‌رو بوده‌اند.
شاخص «مقدار تولید محصولات» نیز پس از تعدیل فصلی ۴۱.۴ محاسبه شده و دومین میزان کمینه خود را در سری زمانی صنعت ثبت کرده است. به عقیده فعالان بخش صنعت، قطعی گسترده برق (دو روز در هفته) که منجر به تعطیلی بخش تولید شده (و بسیاری از بخش‌ها به‌خصوص مواد غذایی را متضرر کرده) باعث شده تا شرکت‌ها در سطوح بسیار پایین ظرفیت تولید خود فعالیت کنند. از طرفی مشکلات زنجیره تأمین مواد اولیه و همچنین کاهش تقاضای مشتریان نیز بر شدت کاهش تولید بنگاه‌ها افزوده است.شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» نیز در تیرماه پس از تعدیل فصلی، معادل ۴۲.۹، برآورد شده و بر این اساس برای چهارمین ماه پیاپی سطح تقاضای مشتریان در سطوح بسیار پایین خود است. شاخص «موجودی مواد اولیه» در تیرماه، پس از تعدیل فصلی، معادل ۴۴.۶ برآورد شده و برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی بوده است. تداوم عدم تخصیص ارز به شرکت‌ها و کمبود منابع مالی برای تأمین مواد اولیه زنجیره تأمین مواد اولیه را مشکل روبه‌رو کرده است. شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار» در تیرماه، پس از تعدیل فصلی، معادل ۴۹.۹ برآورد شده که بیانگر کاهش و قرار گرفتن موجودی انبار اندکی پایین‌تر از محدوده مرزی ۵۰ برای دومین ماه پیاپی است. با توجه به قطعی برق و کاهش تولید و همچنین مشکلات زنجیره تأمین مواد اولیه، شرکت‌ها برای تأمین تقاضای مشتریان از موجودی انبار به میزان بیشتری استفاده کرده‌اند.
کاهش بی‌سابقه فروش محصولات در تیر ماه نسبت به 52 ماه گذشته
شاخص «قیمت محصولات تولید شده» پس از حذف اثر فصلی، ۵۰.۴ کمترین میزان ۷ ماه اخیر از دی‌ماه را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد کاهش تقاضا بر کاهش قیمت تولید اثر گذاشته و قدرت قیمت‌گذاری شرکت را محدود کرده است. شاخص «میزان فروش محصولات» نیز در تیر، ۳۸.۵ برآورد شده است. این شاخص که نسبت به ماه قبل ۴۰.۸ با شدت بیشتری کاهش داشته، برای پنجمین ماه متوالی کمتر از محدوده مرزی ۵۰ قرار گرفته و در سری تعدیل شده، کمترین مقدار ۵۲ ماهه را ثبت کرده است. میزان فروش در این ماه در همه رشته فعالیت‌های صنعت به‌غیراز صنایع فراورده‌های نفت و گاز با کاهش زیادی همراه بوده است.
مشکلات اصلی اقتصادی از دید فعالان اقتصادی
در بخش پایانی این گزارش، مشکلات اصلی اقتصاد از نگاه غعالان اقتصادی احصا شده که پاسخ‌دهندگان، به ترتیب این موارد را بیان کرده‌اند:- قطعی برق در یک الی دو روز در هفته برای اکثر شرکت‌های بخش خصوصی به‌ویژه بخش صنعت در تیرماه، باعث شده تا فعالیت بخش خصوصی مختل شود و با تعطیلی بنگاه، تولید با کاهش روبه‌رو شود.- تخصیص ارز و سهمیه ارزی برای واردات مواد اولیه تأمین نشده و شرکت‌ها در دریافت ارز برای واردات مواد اولیه همچنان با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند.
- کمبود سرمایه در گردش و نقدینگی باعث شده تا شرکت‌ها با مشکل کمبود منابع مالی روبه‌رو باشند.- عدم تمایل نیروی کار به اشتغال در شرکت‌ها (به دلایلی ازجمله عدم تناسب دستمزد با هزینه‌های زندگی) شرکت‌ها را با کمبود نیروی کار روبه‌رو کرده طوری‌که نگهداری نیروی کار برای شرکت‌ها سخت شده است.