کابینه چهاردهم؛ انتظارات و چالش‌ها

پس از پیروزی دکتر پزشکیان گمانه زنی و رایزنی‌ها در مورد وزرای کابینه شروع شد و بلافاصله دکتر پزشکیان با یک ابتکار،تا حدودی خلاء احزاب را پرکرد و شورای راهبری دوره انتقال را تشکیل داد. این شورا متشکل از تعدادی از افراد صاحب‌نظر و باتجربه و متخصص و کنشگر در حوزه‌‌های مختلف و با رویکرد اصلاح طلبانه بود که در خصوص پیشنهاد افرادی شایسته برای تصدی پست وزارتخانه‌ها پس از تبادل نظر و استفاده از نظرات و دیدگاه‌ها و پیشنهادات بسیاری از کارشناسان و بحث و بررسی‌های نهایی، نظرات و پیشنهادات خود را در اختیار رئیس جمهور منتخب گذاشتند که خود تصمیم نهایی را بگیرد.
در واپسین روزهای معرفی وزرای پیشنهادی به مجلس دامنه این رایزنیها و گمانه‌زنی‌ها بیشتر و بیشترشد. پس از تایید صلاحیت چهره شاخص اصلاح‌طلبان به نظر می‌رسید تا حدودی یاس‌ها به امید تبدیل شد و در زمان رقابت‌های انتخاباتی با تبلیغات گسترده رسانه‌ها و احزاب و تشکل‌های جناحین باز هم با کمال تعجب و تاسف کمی بیش از چهل درصد در انتخابات شرکت کردند که این میزان مشارکت در یک انتخابات رقابتی هشدار و زنگ خطر بزرگی برای نظام بود. مشارکت پایین در انتخابات رقابتی پیام‌های سنگینی دارد که باید رمزگشایی و چاره سازی شود. وقتی در همین رقابت حداقلی باز هم رقیب خالص سازان رای بیشتری آورد اوج نزول مقبولیت آن جریان هویدا شد. در مرحله دوم نیز با همه هشدارها و انذارها و تشویقات و تبلیغات گرچه مشارکت بیشتر و منجر به پیروزی دوباره اصلاح طلبان شد اما این بار نیز مشارکت به 50درصد رسید. حال با چنین وضعیتی رئیس جمهور می‌خواهد کابینه‌ای تشکیل دهد که آن کابینه نماد رویکرد اکثریت مردم بوده و از طریق این کابینه به شعارها و وعده‌‌‌هایی که داده عمل کند. یک طرف مردمی که چشم انتظار گشایشی در ابعاد سیاسی اجتماعی و به ویژه اقتصادی هستند.  طرف دیگر فشارها و مداخلات و خط و نشان کشیدن جریان رقیب و رسانه‌‌های آنان و از همه مهم‌تر مجلسی که با حداقل آرا تشکیل شده و اکثریت قاطع آنان تفکری راست‌گرا دارند.
کابینه در هاله‌ای از آن انتظارات و این چالش‌ها قراردارد. چه باید کرد؟رئیس جمهور در این پارادوکس انتظارات و چالش‌ها چگونه عمل کند. آیا در چنین وضعیتی پزشکیان می‌تواند کابینه‌ای با همان رویکردی که مد نظرخودش و مردمی که به او امید بستند تشکیل دهد؟. بعید است. اما اگر جناح شکست خورده همانند اصلاح طلبان عمل می‌کردند، این امکان وجود داشت. وقتی که اصلاح طلبان در یک رقابت نابرابر و مشارکت حداقلی قوای مقننه و مجریه را از دست داد فقط در حد نقد و بررسی دولت از طریق رسانه و با گفتمان و مقاله به نقد و نظر پرداخت نه کاری دیگر کرد و نه می‌توانست بکند. این جناح به‌دلیل چسبندگی به قدرت و تفکر خاص نمی‌تواند همانند اصلاح طلبان عمل کند و پاشنه آشیل دولت چهاردهم همین است. آیا رئیس جمهور نیز می‌تواند همین موضوع را بهانه کند و با مماشات و باج دادن کابینه خود را به مجلس معرفی و امیدواری نسبی مردم را به یاس تبدیل کند؟ و یا با چشم بستن به روی این چالش‌ها و چشم باز کردن به انتظارات و خواست مردم و جناحی که به او رای داد عمل کند و یا راه سومی وجود دارد؟.

با نگاهی ریالیستی راه سوم بهترین راه است. واقعیت این است که کابینه باید در مجلسی اصول‌گرا رای بیاورد و اگر رئیس جمهور محترم بدون توجه به این چالش بزرگ وزرای پیشنهادی را معرفی کند امکان رای دادن به کابینه بسیار ضعیف است و این کشمکش‌های سیاسی آسیب جدی به کشور وارد می‌کند. از طرفی رئیس جمهور پزشکیان باید قاطعانه به مجلسیان به ویژه رئیس محترم مجلس این پیام را بدهد که آنان نیز واقع گرایی را سرلوحه کار خود قرار دهند و بدانند که مردم به پنج کاندیدای اصول گرا از جمله شخص رئیس مجلس نه گفتند و یک چهره اصلاح طلب را برگزیدند و انتظار نداشته باشند که وزرای پیشنهادی رویکردی راستگرا داشته باشند. بهترین راه در این مقطع زمانی حساس با توجه به جمیع جهات معرفی وزرایی با دیدگاه اصلاح طلبی معتدل است. اولا” وزرایی که کاملا سیاسی هستند از جمله وزرای امور خارجه و کشور حتما” تمام عیار اصلاح طلب باشند. ثانیا” وزرای تخصصی در حوزه‌‌های دیگر هم به هیچ وجه از جناح دیگر نباشند گرچه چهره شاحص اصلاح طلب نباشند. وفاق ملی با امتیاز تحمیلی دادن فرق دارد. دولت ائتلافی هم شرایط خاص خود را دارد که در کشور ما فعلا محل از اعراب ندارد. وقتی که رقیب شکست خورده به صراحت از دولت در سایه سخن می‌گوید و خود را آفتابی نمی‌کند، چگونه انتظار دارد در کابینه نقش ایفا کند.
مخلص کلام این است که برای برون رفت از چالش ناشی از رویکرد مجلس فعلی و تشکیل کابینه با یک رای خوب و قابل قبول ، رئیس جمهور ناچار است که از بین دو سه گزینه اصلاح طلب ناچارا” گزینه دوم یا سوم که اولویت اول را ندارند معرفی کند اما به هیچ وجه ناچار نیست و نباید افرادی که از نظر تفکر با دولت زاویه دارند وارد کابینه شوند و این باید خط قرمز رییس جمهور محترم باشد.
ذکر این توضیح ضروری است که وزرا به‌دلیل اینکه جزو مدیران عالی کشور هستند و تصمیمات راهبردی اتخاذ می‌کنند، از دیدگاه سیاسی مدیریتی باید رویکردشان نماد دولت باشد اما استفاده از مدیران توانمند و کارآمد و با انگیزه و شایسته در سطوح پایین تر مدیریت به ویژه مدیران عملیاتی فارغ از دیدگاه جناحی بلامانع و عمل به شایسته سالاری است .