سرخک پشت درهای ایران

همدلی| گروه اجتماعی: درحالیکه تنها سه هفته تا  اربعین حسینی باقی است و در شرایطی که هر روز اخبار جدیدتری از انتشار بیش از پیش تب دنگی در کشور منتشر می‌شود، معاون بهداشت وزیر بهداشت ازهموطنانی که قصد عزیمت به عراق برای شرکت در مراسم اربعین دارند خواست تا قبل از سفر، از کامل بودن سابقه واکسیناسیون سرخک کودکان زیر 15 سال خود اطمینان پیدا کنند.
حسین فرشیدی معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چند روز قبل با اعلام خبر شیوع سرخک در عراق گفت: بیماری سرخک یک بیماری ویروسی است که عموما کودکان را مبتلا می‌کند ولی افراد بزرگسال چنانچه سابقه ابتلا به بیماری و یا واکسیناسیون نداشته باشند نیز در معرض خطر ابتلا خواهند بود.
وی گفت: دوره نهفتگی بیماری سرخک از ۷ تا ۲۱ روز متفاوت است و بیماری با تب، علائم تنفسی و بثورات پوستی قرمز رنگ که از صورت شروع شده و به سمت اندامها گسترش می‌یابد تظاهر می‌کند. ۴ روز قبل از بروز تظاهرات پوستی تا ۴ روز بعد از آن، بیماری از طریق تنفسی قابل انتقال است.
به گفته وی، بیماری سرخک بسیار مسری است و موثرترین راه مقابله با آن واکسیناسیون به موقع است. فرشیدی گفت: متاسفانه در کشورهای همسایه از جمله عراق پوشش واکسیناسیون کودکان برای مهار بیماری سرخک کافی نبوده و بنابراین شاهد همه گیری‌‌های بیماری در کشورهای همجوار به ویژه افغانستان، پاکستان و عراق هستیم. وی همچنین  با ذکر اینکه کشور عراق از سال قبل شاهد اپیدمی بزرگ سرخک بوده است گفت: تعداد موارد سرخک در سال ۲۰۲۳ برابر با ۹۶۵۱ مورد بوده که در طی ۶ ماه اول سال ۲۰۲۴ به ۲۸هزار و ۷۸۳مورد افزایش یافته است.
سرخک در ایران
با این وجود هنوز جای یک سوال خالی است. اینکه در حال حاضروضعیت شیوع سرخک در کشور چگونه است؟ براساس گزارش مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۲ تعداد ۶۱۲ مورد ابتلا به سرخک در کشور شناسایی شده است که بیشترین مبتلایان در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان رضوی بوده است.
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت چندی قبل اعلام کرد که بیشترین مبتلایان سرخک در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان رضوی بوده است.
شهنام عرشی درباره آخرین وضعیت شیوع سرخک در کشور اظهار کرد: شیوع بالای بیماری سرخک به دلیل ضعف برنامه واکسیناسیون در کشورهای همسایه به‌ویژه در شرق کشور و تردد اتباع غیر آن‌ها به شکل مجاز یا غیرمجاز، تهدید مستمر برای دستاورد حذف سرخک کشور محسوب می‌شود.
وی افزود: اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از چرخش ویروس شامل هشدارهای مکرر به دانشگاه‌ها جهت واکسیناسیون به موقع اطفال و رفع موارد تاخیری واکسیناسیون انجام شد؛ همچنین واکسیناسیون جمعی در مناطق جنوب شرقی کشور شامل استان‌های سیستان بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی در آبان ماه سال ۱۴۰۰ به دلیل پر خطر بودن منطقه ورود مهاجرین از نقاط مرزی به داخل کشور انجام شد و بالغ بر یک میلیون و ۱۰۰ هزار کودک ۹ ماه تا ۷ سال تحت پوشش واکسیناسیون سرخک قرار گرفتند.
به گفته وی همچنین در تمام نقاط کشور به تمام اتباع غیر ایرانی تازه‌وارد از مناطق بومی بیماری در گروه‌های سنی ۹ ماه تا ۳۰ سال یک نوبت واکسن حاوی سرخک و سرخجه تزریق شود که بر این اساس بالغ بر ۶۰۰ هزار دوز واکسن تزریق شده است.
براساس اعلام رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، تعداد ۸۴۹۱ مورد تب و بثورات ماکولوپاپولار (نوعی ضایعه پوستی) در سال ۱۴۰۲ شناسایی و گزارش شده است؛ از این تعداد ۸۳۱۰ مورد تست آزمایشگاهی انجام شده است و تعداد ۶۱۲ مورد تاییدشده آزمایشگاهی سرخک گزارش شد. این تعداد موارد سرخک در ۲۱ استان کشور رخ داده است. عددی که احتمالا هم اینک بیشتر نیز شده است!
به گفته وی، از نظر ملیت ۵۵۶ مورد ایرانی، ۵۵ مورد افغانستانی و یک مورد پاکستانی بودند.
کارشناسان چه می‌گویند؟
ولی شاید بهتر باشد برای درک بیشتر انتشار سرخک نگاهی داشته باشیم به سرمنشاء و ویژگی‌‌های این بیماری. سرخک یک بیماری ویروسی است که با تب و بثورات و ضایعات پوستی همراه است. این بیماری در کودکان بسیار شایع است. تزریق واکسن MMR سبب شده است که موارد فراوانی ابتلا به سرخک در کشور ما و در دنیا کاهش پیدا کند. این واکسن در دو نوبت در سنین ۱۲ و ۱۸ ماهگی به کودکان تزریق می‌شود.. آمیتیس رمضانی، دبیر انجمن عفونی ایران، در این خصوص گفت: در ایران تعداد بیماران جدید سرخک به حدی کاهش یافته بود که کشور ما به مرحله ی حذف سرخک رسیده بود. رسیدن به این مرحله کار ساده‌‌‌‌ای نیست به دلیل اینکه موارد ابتلای بیماران بومی یا داخلی کشور باید کامل به صفر برسد و به نحوی این بیماری کنترل شود که حداقل مورد جدید ابتلا به سرخک در کشور نداشته باشیم. بسیاری از کشور‌‌های مجاور و همسایه ایران واکسیناسیون مناسبی ندارند و بیماری سرخک در آنها تحت کنترل نیست. تعداد زیادی از موارد مبتلا به سرخک در کشور ما محصول بیماران وارداتی به ایران است. واکسیناسیون بچه‌ها در کشور‌‌های همسایه نبوده و این کودکان این کشور‌ها به خاک کشور ما وارد می‌شدند، میزان ابتلا به این ویروس افزایش یافت.
وی با ذکر اینکه آمار ابتلا به ویروس سرخک تا زمانی که ویروس کرونا در کشوروارد شد، بسیار پایین بود گفت: در این دوره واکسیناسیون سرخک به دلیل نگرانی خانواده‌ها از ابتلا فرزندشان به ویروس کرونا کاهش یافت. این مسئله باعث شیوع مجدد سرخک شد. این معضل تنها به کشور ما مربوط نیست بلکه مسئله‌‌‌‌ای فراگیر در تمام دنیا است. کشور ما هم از این رخداد مستثنا نبود و آمار مبتلایان بومی و ایرانی به سرخک به دلیل عدم واکسیناسیون کودکان در دوران پاندمی افزایش یافت. پس از آن مسئولین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور به همراه بسیاری از کشور‌‌های دنیا به مردم اعلام کردند که حتی اگر در دوران شیوع ویروس کرونا فرزندان خود را واکسینه نکردند، پس از پایان دوران پاندمی به واکسیناسیون فرزندان خود اقدام کنند تا بیش از این موارد ابتلا به سرخک افزایش پیدا نکند. متاسفانه این مشکل هنوز هم کامل حل نشده است. بدین ترتیب ویروس کرونا سبب شد که دست ایران از دریافت گواهی حذف کامل سرخک در کشور کوتاه بماند.
در حال حاضر موارد ابتلا به سرخک بسیار کم شده اما در فصول زمستان و بهار این آمار همچنان بالا بود. بر اساس آخرین گزارش‌های وزارت بهداشت ایران، در سال ۱۴۰۲ تعداد ۶۱۲ مورد ابتلا به سرخک در کشور شناسایی شده است. بیشترین موارد ابتلا در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان رضوی است. وزارت بهداشت ایران، درمان و آموزش پزشکی ایران درخصوص تشویق خانواده‌ها به تزریق واکسن سرخک تدابیری اندیشیده است. این وزارتخانه با همراهی متخصصین اطفال و پزشکانی که با این کودکان سروکار دارند، اظهار داشتند که کسانی که واکسیناسیون سرخک خود را انجام ندادند یا تکمیل نکردند، اکنون که نگرانی‌ها درباره ی ابتلا به کرونا برطرف شده است و وضعیت باثباتی در کشور به وجود آمده است. می‌توانند به مراکز درمانی مراجعه کنند و واکسیناسیون خود را تکمیل کنند.
ولی راهکارمواجهه با این ویروس و بیماری نام آشنا چیست؟ ؟ سوالی که رمضانی به عنوان یک متخصص  در پاسخ به آن می‌گوید: یکی از این اقدامات واکسیناسیون گسترده مردم بود. بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار کودک ۹ ماه تا ۷ سال در مناطق جنوب شرقی کشور واکسینه شده‌اند. واکسیناسیون اتباع غیر ایرانی هم از جمله اقدامات مثبت وزارت بهداشت بوده است. به تمامی اتباع غیرایرانی جدید بالغ بر ۶۰۰ هزار دوز واکسن سرخک و سرخجه تزریق شده است. همچنین آموزش‌‌های عمومی در رابطه با بیماری سرخک برای مردم شروع شده و انجام گرفته است.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد پیش از آنکه اربعین فرابرسد و شاهد موج  انتشاروسیع بیماری سرخک در کشور باشیم، بهتر است فکری برای آن بشود. تدابیری چون الزام به تزریق واکسن یا معاینه زایران هنگام بازگشت از عراق.