ترکیه در قرق توریست‌های ایرانی

همدلی| گروه اجتماعی: آمار‌های جدید وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه از جهش ۴۲ درصدی ورود گردشگران ایرانی به این کشور در نیمه نخست سال جاری میلادی خبر می‌دهد. بر اساس آخرین آماری که چند روز قبل در سایت وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه منتشر شده، طی شش ماه نخست سال جاری میلادی بیش از یک میلیون و ۴۴۲ هزار گردشگر ایرانی به این کشور سفر کرده‌اند.
براساس این جدول، ایرانی‌ها پس از شهروندان روسیه، آلمان و بریتانیا بیشترین شمار گردشگران خارجی ترکیه را تشکیل می‌دهند.
 در مجموع در نیمه ابتدایی امسال ترکیه میزبان ۲۱ میلیون و ۶۶۴ هزار گردشگر خارجی بوده که ۱۰ درصد بیشتر از دور مشابه پارسال است و از این محل نزدیک ۲۴ میلیارد دلار کسب درآمد کرده است. این در حالی است که ترکیه در نظر دارد برای سال جاری میلادی ۶۰ میلیارد دلار درآمد از محل ورود گردشگران خارجی داشته باشد.
 اگرچه تقریبا نیمی از گردشگران خارجی ترکیه عمدتا اروپایی هستند، اما شهروندان کشورهای عربی نیز بعد از بهبود روابط سیاسی آنکارا با عربستان، مصر و امارات سفرهای بیشتری به این کشور انجام می‌دهند.
خرید مسکن در ترکیه
 همین چند وقت قبل بود که مرکز آمار ترکیه گزارشی را منتشر کرد که براساس آن، ایرانی‌ها از لحاظ خرید مسکن در ترکیه بعد از شهروندان روسیه مقام دوم را دارند.
 بر اساس آمارهای رسمی، شهروندان ایرانی در نیمه نخست امسال، هزار و ۷۰ واحد مسکن در ترکیه خریداری کرده‌اند. همچنین ایرانی‌ها پارسال به‌طور کل ۴ هزار و ۲۷۲ واحد مسکونی در ترکیه خریداری کرده بودند.گروهی بر دلیل تمایل ایرانی‌ها به خرید خانه در ترکیه را از آن جهت می‌دانند که این کشور به هر شهروند خارجی که بیش از ۴۰۰ هزار دلار در بخش مسکن این کشور سرمایه‌گذاری کند، مجوز شهروندی می‌دهد. این در حالی است که در نیمه نخست امسال مجموعاً ۱۰ هزار و ۴۸۰ واحد مسکونی در ترکیه به شهروندان خارجی فروخته شده که نصف دوران مشابه پارسال است. علت این موضوع سخت‌گیری بیشتر دولت ترکیه در اعطای شهروندی به خارجی‌ها بعد از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، همچنین به علت افزایش رقم سرمایه‌گذاری در بخش مسکن برای دریافت تابعیت ترکیه از ۲۵۰ هزار دلار به ۴۰۰ هزار دلار است.
همچنین شمار هتل‌های دارای مجوز وزارت فرهنگ و گردشگری در ترکیه بالای ۲۰ هزار است که ۱۵ برابر کل شمار هتل‌های فعال در ایران است.
ترکیه همچنین میراث‌دار آثار باستانی محافظت‌شده بی‌شمار یونانی، روم شرقی و دوران هزار ساله حکومت ترک‌ها در این کشور است و از طرفی امکانات تفریحی و سواحل شهرهایی مانند آنتالیا یا کاپادوکیا سالانه ده‌ها میلیون گردشگر را جذب می‌کند؛ به‌طوری که طبق برآورد بانک جهانی، این کشور بعد از فرانسه، مکزیک و اسپانیا جذاب‌ترین مقصد گردشگری جهان است.
استانبول، پایتخت امپراتوری روم شرقی (بیزانس) و سلاطین عثمانی بعد از محمد فاتح (قرن ۱۵ میلادی) نیز سال گذشته مقام اول جذب گردشگر خارجی در میان شهرهای جهان را کسب کرد. لندن و دبی مقام‌های بعدی را به دست آوردند.
ترکیه سال گذشته میزبان نزدیک به ۵۰ میلیون گردشگر خارجی بود که مقصد بیش از ۱۸ میلیون آنها شهر ساحلی آنتالیا بود.
گردشگران ایرانی در صدر
بر اساس گزارش وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، در سه ماه ابتدایی سال ۲۰۲۴ بیش از ۷۴۷ هزار گردشگر ایرانی وارد این کشور شده و شهروندان ایران در صدر فهرست گردشگران خارجی ترکیه قرار گرفته‌اند. این رتبه در حالی کسب شده که پیش‌تر معمولا ایران مقام چهارم را در میان گردشگران خارجی ترکیه داشت.
در همین راستا، سال گذشته نیز بیش از ۲.۵ میلیون گردشگر ایرانی از ترکیه دیدن کردند، اما نسبت به سال ۲۰۲۲ رشدی ۷ درصدی داشت که تناسبی با جهش ۶۰ درصدی سه ماهه ابتدایی امسال ندارد.
در این میان اما شاید دلیل استقبال خوب ایرانی‌ها از سفر به ترکیه قیمت تورهای آنها باشد. نگاهی به قیمت‌های تورهای داخلی ایران یا برآورد هزینه سفر به مناطق دیدنی کشور نشان می‌دهد که هزینه گردشگری در داخل ایران به شدت افزایش یافته و حتی هزینه سفر به ترکیه کمتر از سفر به قشم است.
برای نمونه طبق برآورد برخی رسانه‌های داخلی ایران، هزینه اقامت سه شب و چهار روز یک گردشگر در شهرهای ایران حدود ۱۰ میلیون تومان و در شهرهای جنوبی ایران، خصوصا قشم، تا دو برابر این میزان است.
این در حالی است که متوسط هزینه سفر به ترکیه پایین‌تر از قشم و مقداری بالاتر از سفر به دیگر شهرهای ایران است، اما گردشگران ایرانی با سفر به ترکیه یا هر کشور خارجی، هم می‌توانند ارز مسافرتی با قیمتی حدود ۳۰ درصد کمتر از نرخ آزاد ارز دریافت کنند و هم هنگام بازگشت، کالاهای مورد علاقه خود را مستقیما خریداری کرده و وارد کشور کنند.
انگیزه‌ای به نام خرید
انگیزه دیگر ایرانیان برای سفر به ترکیه اما شاید جالب تر باشد.  معمولا خرید پوشاک ترکیه برای ایرانی‌ها جذاب است. ارزش صادرات پوشاک ترکیه در سال گذشته بیشتر از کل درآمدهای نفتی ایران در مدت مشابه و حدود ۳۷ میلیارد دلار بود و بزرگترین بازار پوشاک این کشور نیز به ترتیب کشورهای پیشرفته آلمان، اسپانیا، بریتانیا، آمریکا و هلند است.
آمارهای وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه مشخص نکرده که چه تعداد از ایرانی‌ها به کدام شهرهای این کشور سفر کرده‌اند، اما فیضی چلیکداش، دستیار رئیس اتاق صنایع و تجارت شهر وان می‌گوید، سال گذشته حدود ۶۰۰ هزار ایرانی به این شهر مرزی سفر کرده‌اند.
همچنین با سفارش قبلی بلیت هواپیما و هتل چند ماه پیش از سفر، هزینه مسافرت به ترکیه به صورت چشمگیری کاهش می‌یابد.
در عین حال به گفته کارشناسان، علاوه بر لغو روادید و عدم اجبار به سفر هوایی، نکته دیگر در ترجیح ایرانی‌ها برای سفر به ترکیه، تفریحات و آزادی‌های فردی بیشتر نسبت به شهرهای داخلی ایران است که معمولا همیشه جوی پلیسی و یا حتی امنیتی دارد.
امکانات و جذابیت‌ها
سرمایه‌گذاری ترکیه در بخش زیر ساخت‌‌های گردشگری باعث شده تا ارزش سالانه بازار لجستیک ترکیه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برسد و رتبه ۱۱ را در جهان داشته باشد که قابل مقایسه با ایران نیست. به عبارتی، این کشور علاوه بر بهبود فضای جذب گردشگر، خدمات حمل و نقل خود را نیز به سرعت توسعه داده و برای نمونه شرکت هواپیمایی «ترکیش ایرلاینز» سال گذشته با دو پله جهش، در رده ۱۷ بهترین شرکت‌های هواپیمایی جهان و رده اول اروپا قرار گرفت.
این در حالی است که جاده‌های ایران سالانه بیش از ۱۷ هزار کشته بر جای می‌گذارند و نیمی از ناوگان هواپیمایی ایران نیز زمین‌گیر است.
صنعت گردشگری ترکیه
برنامه ریزی ترکیه در صنعت گردشگری به حدی جدی است که این کشور در نظر دارد تا سال ۲۰۲۸ شمار گردشگران خارجی را به ۷۰ میلیون نفر و درآمدهای توریستی خود را به ۱۰۰ میلیارد دلار برساند.
البته توسعه حوزه گردشگری ترکیه خالی از چالش نیست و یکی از مهم‌ترین مشکلات، تورم افسارگسیخته‌ای است که طی چند سال گذشته به خاطر سیاست‌های کاهش نرخ بهره بانکی، دامن‌گیر کشور شده است. البته افت ارزش لیر در مقابل ارزهای خارجی آثار ناخوشایند تورم را برای گردشگران خارجی تا حدی جبران کرده است. چالش دیگر، توسعه حوزه گردشگری کشورهای رقیب، خصوصا ایتالیا، فرانسه، ایالات متحده و یونان است.
برای نمونه کشور یونان در بیخ گوش ترکیه سال گذشته میزبان نزدیک به ۳۳ میلیون گردشگر خارجی بود که جهشی ۳۰ درصدی را نسبت به سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد.
حوزه گردشگری یونان در یک‌دهه گذشته‌به‌طور متوسط سهمی ۱۵درصدی در کل سرمایه‌گذاری‌ها در کشور را داشته و انتظار می‌رود در سال‌های پیش رو این سهم افزایش یابد.
رشد ورود گردشگر خارجی به گرجستان نیز سال گذشته حدود ۳۰درصد بود و به هفت میلیون نفر رسید، اما رقیب اصلی ترکیه در این منطقه کشور ایتالیا است که تقریبا به اندازه ترکیه جذب گردشگر خارجی دارد.
نکته دیگر میزبانی ترکیه از چهارمیلیون پناهنده خارجی، خصوصا شهروندان سوری، همچنین تنش‌های این کشور با برخی کشورهای عربی و خطرات امنیتی گروه‌هایی مانند داعش و شبه‌نظامیان «پ‌ک‌ک» است.
به هر تقدیر، چه بخواهیم و چه نخواهیم صنعت گردشگری سهمی ۱۳ درصدی در تولید ناخالص داخلی ترکیه دارد. ضمن آنکه حدود سه میلیون شهروند ترکیه در این حوزه مشغول به کار هستند که برای کشوری با نرخ بیکاری بالای ۱۰ درصدی، توسعه این حوزه بسیار حیاتی بوده و حکایت از آن دارد که این حوزه، حوزه‌ای نیست که به راحتی بتوان از مزایای آن گذشت و در حل موانع رشد آن اهمال کرد.