2490
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
احتمال تکرار بحران اوکراین در تایوان
صلاح‌الدین هرسنی- هواپیمای نظامی بوئینگ C- 40 یعنی همان هواپیمای حامل «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان کنگره آمریکا، به همراه هیات همراه در شامگاه روز سه‌شنبه دوم اوت در تداوم تور آسیایی در فرودگاه سونگشان تاپیه مرکز تایوان، به زمین نشست. این سفر پلوسی همان‌گونه که مقامات واشنگتن اذعان کرده‌اند، به‌منظور تداوم حمایت از منافع مشترک تایپه- واشنگتن و همچنین احترام به تعهد تزلزل‌ناپذیر آمریکا در موردحمایت از دموکراسی تایوان صورت گرفته است. در این سفر پلوسی ضمن دیدار با رئیس‌جمهوری تایوان (سای اینگ ون) اظهار کرد که چه دموکرات‌ها و چه جمهوری خواهان کنگره خود را متعهد به حفظ امنیت تایوان و حق دفاع از این جزیره می‌دانند و به دوستی پایدار خود با تایوان، افتخار می‌کنند.
همان‌گونه که انتظار می‌رفت، این سفر پلوسی واکنش خشمگینانه و شدیداللحن پکن و مقامات تراز اولش یعنی «شی جنگ پینگ» رئیس‌جمهوری چین و «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین را در پی داشته است، چراکه چین تایوان را به‌مثابه یک جزیره خودگردان بخشی از قلمرو سرزمینی خود می‌داند و مقامات پکن در شرایط حاضر با هرگونه تماس بین نمایندگان تایوانی و مقامات غربی به‌ویژه مسئولان عالی‌رتبه سیاسی یا نظامی مخالف‌اند. به‌ویژه آنکه به‌واسطه همین نگرش، مقامات پکن به‌کرات به مقامات واشنگتن هشدار داده بودند که از مداخله در مسئله تایوان خودداری کنند و تحرکات خود در تایوان را دستمایه واکنش سنجی مقامات پکن نسازند؛ اما مقامات واشنگتن از چنین هشداری عبور کرده تا نشان داده باشند که در عصر موازنه قدرت و تلاش برای مهار چین، چنین هشدارهایی فاقد موضوعیت است.
از منظر نشانه‌شناسی، نادیده انگاشتن هشدارهای مقامات چین از سوی مقامات واشنگتن در مسئله تایوان به معنای نقض اصل حاکمیت ارضی چین و درنتیجه ارسال سیگنال‌ها و پالس‌های نادرستی به نیروی‌های جدایی‌طلب تایوان است. به‌ویژه آنکه در شرایط حاضر تایوان برای چین حکم اوکراین برای روسیه را دارد و در واقع اگر ورود ناتو به مناطق پیرامونی مسکو نظیر اوکراین موجب دغدغه امنیتی مسکو شده است، ورود و حضور واشنگتن به‌مثابه بزرگ‌ترین عقبه راهبردی ناتو در تاپیه نیز، قطعاً می‌تواند موجب دغدغه‌های امنیتی مقامات پکن گردد. در واقع و طبق انگاره‌های مقامات واشنگتن، تهاجم روسیه به اوکراین هم امنیت تنگه تایوان را به کانون توجهات جهانی تبدیل می‌کند و هم تجاوز چین به تایوان دموکراتیک، تأثیر گسترده‌ای بر امنیت کل اقیانوس هند و آرام خواهد گذاشت؛ بنابراین و تحت این شرایط بسیاری احتمال تکرار بحران اوکراین در تایوان را منتفی نمی‌دانند. البته تکرار چنین سناریویی را دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا با شروع جنگ اوکراین، پیش‌بینی کرده بود. ترامپ با شروع جنگ روسیه در اوکراین قویاً اعلام کرده بود که: نوبت بعدی ناتو و واشنگتن بعد از مداخله در اوکراین، تایوان خواهد بود. طبق انگاره‌های ترامپ، پوتین و شی جینگ پینگ مثل دوقلوهایی هستند که یکی از آن‌ها کی یف را می‌خواهد و دیگری تاپیه را. به‌این‌ترتیب و طبق پیش‌بینی‌های ترامپ، بحران اوکراین نوعی بدآموزی برای پکن به همراه دارد؛ بنابراین غیرمنتظره نیست که اقدام پوتین در حمله به اوکراین برای دفع نفوذ ناتو، چین و شی جینگ پینگ را برای حمله به تایوان و جلوگیری از نفوذ واشنگتن در قلمرو سرزمینی خودش، جسورتر کند. بااین‌همه به نظر می‌رسد که برنامه‌های واشنگتن برای مهار چین با استفاده از تایوان مؤثر واقع شود و به‌گونه‌ای عمل کند که تایوان را جهت استقلال از سلطه چین خارج کند. محققا تعقیب و تحقق چنین سناریویی از سوی واشنگتن متضمن سیاست‌های تقابلی در قالب راهبرد موازنه در برابر چین خواهد بود و از برخی نشانگان پیداست که چنین تقابلی از فردای سفر پلوسی به تایوان آغاز شود. البته مداخله واشنگتن در مسئله تایوان تحت سیگنال و چراغ سبزهای دو متحد خود در آسیای خاوری یعنی سئول و توکیو صورت می‌گیرد و واشنگتن روی حمایت سئول و توکیو برای ایجاد موازنه در قبال پکن حساب ویژه‌ای بازکرده است؛ اما نکته آن است که اگر تقابل واشنگتن با پکن در بحران اوکراین جدی باشد که به نظر می‌رسد این‌گونه است، می‌توان به جرات گفت که واشنگتن با مداخلات خود در اوکراین برای مهار روسیه و در تایوان برای مهار چین دو آوردگاه را برای خود گشوده است. این وضعیت ضریب نفوذ واشنگتن را برای موازنه در قبال روسیه و چین کاهش می‌دهد.
ضمن آنکه امکان و احتمال حمایت‌های اعلامی پیونگ‌یانگ آن‌ها به‌واسطه روابط با پکن برای همراه شدن با پکن و مسکو در خنثی‌سازی راهبرد موازنه واشنگتن متحد نیست. انتظار به کاهش وضعیت ضریب نفوذ واشنگتن هنگامی منطقی‌تر و پذیرفتنی‌تر خواهد بود که مسکو و پکن بخواهند چه در بحران اوکراین و چه در بحران تایوان عملاً وارد رویارویی با واشنگتن شوند و پیونگ‌یانگ نیز بخواهد با آن‌ها همراه شود. تحت این شرایط، بازنده اصلی این وضعیت واشنگتن خواهد بود. فقط زمانی واشنگتن می‌تواند به توان نفوذ خود در اجرایی سازیی راهبرد موازنه علیه چین و روسیه امیدوار باشد که مستظهر به حمایت اروپا و بلوک ناتو باشد. به نظر می‌رسد که رزمایش دریایی چین برای آمادگی در رویارویی واشنگتن مهم‌ترین نشانه این تقابل است و شاید بتوان آن را تهدیدی علیه تایوان دانست. به هر ترتیب، تور آسیایی پلوسی با رسیدن به تایوان به پایان رسیده است، اما با استناد به مجموعه‌ای نشانگان و قراین به نظر می‌رسد پایان این سفر نقطه شروع و آغازی برای تشدید تنش‌ها میان پکن و واشنگتن باشد. در شرایط حاضر شماره معکوس برای این تقابل شروع‌شده است و باید دید که واشنگتن چگونه از فردای سفر پلوسی می‌تواند توأمان توان خود را در ایجاد موازنه در برابر روسیه و چین به کار گیرد؟