چند وچون هنر نویسندگی

موفقیت در هر امری نیاز به علاقه، ذوق، تلاش، ممارست، آموختن و ... دارد. نمی‌توان منکر نقش استعداد شد. داشتن قریحه و استعداد ذاتی برای نویسندگی لازم است اما به‌تنهایی کافی نیست و شکوفایی‌اش به‌خودی‌خود صورت نمی‌گیرد. برای به بار نشستن استعداد سعی و تلاش لازم است. این قریحه ذاتی باید آموزش ببیند، در میان جامعه زیست کند، بیاموزد و مطالعه کند؛ با زبان و رازورمزها و تمثیلات و تشبیهات آن و آثار بزرگان آشنایی یابد. از علم روانکاوی و روانشناسی و... بهره گیرد، تحقیق کند و تجربه بیندوزد. نویسندگی الزام‌های خاص خود را دارد. باید بافرهنگ و آداب‌ورسوم و خلق‌وخوی و تاریخ و ضرب‌المثل و باورهای یک جامعه و سرگذشت آن‌ها به‌خوبی آشنا بود. تمرین نوشتن لازم است. ‌باید نوشت و نوشت و از اصلاح و حذف ابایی نداشت و پاره‌ای از نوشته‌ها را دور ریخت و کلیشه‌ای عمل نکرد. با جامعه و آنچه زیرپوسته آن می‌گذرد آشنا بود تا بتوان در دل واژه‌ها و جملات زیبا مفاهیم و معانی زیبا آفرید. توانایی توصیف شخصیت‌ها و شخصیت‌پردازی و صحنه‌آرایی‌ها را داشت. برقراری ارتباط ذهن و روح با موضوع و دل دادن و گوش سپردن و صحبت کردن با کسان یا اقشاری که با موضوع نوشته مرتبط‌اند یا همانندی باشخصیت‌ها دارند، لازم است. هر قشری از جامعه زبان گفتاری و فرهنگ و رفتار خاص خود را دارد؛ نوشتن در مورد هر قشری نیاز به ارتباط و درآمیزی و رفتن به میان آن قشر دارد. در جامعه یگانگی گفتار نداریم و اقشار و فرهنگ‌های مختلف شیوه گفتاری متفاوت دارند. تا روح و قلبت با موضوعی درگیر نشود نمی‌توان زیبا و مؤثر و دلپسند نوشت. باید از دل برآید تا بر دل نشیند. نوشتن یا شعر فرمایشی نوعی رفع تکلیف شغلی و مصلحتی است که در هنر جایی ندارد؛ نه چنگی به دل می‌زند و نه ماندگار است. اندیشه و تفکر بنیان نوشتن و نویسندگی است؛ آرمان و دغدغه‌مندی برای نویسنده لازم است تا دل به دریا زند و زندگی و آلام و شادی‌ها و غم‌ها و خواسته‌های مردم را توصیف کند؛ چنان توصیفی که به دل نشیند و مردم را با خود همراه سازد. محتوا هم بر پایه اندیشه و اندیشه ورزی روشمند و معنا آفرینی و بیان خواسته‌ها و شادی‌ها و غم‌های مردم شکل می‌گیرد. نویسندگی یک هنر است؛ هنر بیان اندیشه‌های متعالی و هدفمند در قالب واژه‌ها و جمله‌های شیوا و زیباست. اندیشه متعالی هم نیازمند استقلال فکری و نظری و آگاهی است. بیان اندیشه هم نیازمند محیط و جامعه آزاد و دمکراتیک است که تبادل اندیشه و عقاید صورت گیرد.هم تأثیر گذاشت هم از عقاید گوناگون تأثیر پذیرفت و تجربه و فرهیختگی لازم را کسب کرد و آنگاه اندیشه را در قالب واژه‌ها و جمله‌های شیوا در اثری فاخر، تأثیرگذار و آگاهی‌بخش به قلم آورد. درک کُنه آنچه در جامعه و جهان می‌گذرد لازم است. در غیر این صورت تکرار طوطی‌وار شنیده‌ها و گفته‌های هضم نشده در روح و روان است که نه به دل می‌نشیند و نه به فرهنگ و پویایی جامعه کمکی می‌کند بلکه خودنمایی خواهد بود در بازار بنجل فروشی و سطحی‌نگری که جامعه را به‌سوی سلیقه سطحی پسند و پوچ‌گرایی و پوچ پسندی سوق می‌دهد.با همه این اوصاف هرآن کس که اندیشه خوبی دارد ممکن است نتواند با ادبیاتی شیوا و زیبا و هنرمندانه اندیشه مترقی انسان‌ساز خود را به قلم آورد و در انتقال اندیشه زیبایش ناتوان باشد. بهترین حالت در نویسندگی آن است که بر اسبی زیبا و رهرو سوارکار ماهری نشسته و هماهنگی و توانایی بین راکب و مرکوب برقرار باشد، یعنی اندیشه عمیق را بتوان با ادبیاتی شیوا و گیرا و ماندگار بیان کرد. آنچه جوامع به‌خصوص جوامع استبدادزده و ناآگاه را آزار می‌دهد و به بیراهه و سطحی‌نگری می‌کشاند همان قلم‌ها و بیان‌های توانا و سحار و مهیج اما خالی از محتوا و عاری از اندیشه عمیق است که به مثال شعبده‌بازهای فریبنده انسان‌ها را به دنبال خود می‌کشاند بدون آنکه پشت لفاظی ها و بیان سحرانگیز و مهیجشان اندیشه‌ای سازنده وجود داشته باشد. این جادوگری وسحاری با قلم و بیان بیشتر با سوءاستفاده از باورهای دیرینه مردم وعدم دانش و آگاهی‌شان صورت می‌گیرد.