گفت‌وگو نیازمند آموزش و تربیت است

انسان بماهو انسان و به‌طور طبیعی یک موجود متکلم و سخنگوست. سخن گفتن از نوع انسان از ویژگی‌های بی‌همتای آدمی است. چنانکه زبان کنایی و شعر و ادبیات و فرهنگ و هنر اندیشه ورزی از خصایص خاص بنی نوع بشر است. لیکن، گفت‌وگو و هم‌فکری و هم‌اندیشی محتاج آموزش و تربیت است تا فکر و جان و ذهن انسان از صغارت و خامی خارج شود و راه و مسیر پختگی و پروردگی به خود گیرد. انسان مدرن و معاصر بیش از انسان باستان و پیشین و دیروزین و سنتی نیازمند آموزش و تربیت تخصصی و حرفه‌ای برای گفت‌وگو و مباحثه و مکالمه است، زیرا بر اثر گذشت زمان و تحولات و تطورات زندگی و گذر تاریخ و پیش آمدن رخدادهای طبیعی و علمی و تکنولوژیکی و ظهور موضوعات و مسائل مستحدثه و نوپدید، نوع سخن گفتن و نوع شنیدن، متفاوت گشته است و طرح مطالب و فهم و تفهیم دگرگون شده است. مثل تخصصی شدن مسائل محیط‌زیست و اقتصاد و فرهنگ و ادبیات و هنر و غیره. فلذا، در گفت‌وگو (گفتن و شنیدن و فهمیدن و کنشگری) ویژگی و حالت جدیدی پیش‌آمده است که پختگی و ورزیدگی در دیالوگ می‌نامیم؛ پختگی در مقابل خامی و ملامتگری و نکوهش پیشگی. حاصل گفت‌وگوی مبتنی بر پختگی و فرزانگی ورود به ساحت خردمندی و منطق و متانت است و نتیجه گفت‌وگوی مبتنی بر خامی و خام‌اندیشی، آشفتگی و پرخاشگری است. بارها در خیابان و هنگام تصادف دو خودرو مشاهده‌شده است دو راننده با هم به نزاع و دعوا می‌پردازند درصورتی‌که هیچ ثمری به بهبود اوضاع ندارد، چون گفت‌وگو بلد نیستند و منطق حل مسئله را نمی‌دانند و شاید در آن حال خشم و غضب بر آنان حاکم می‌شود. بنابرآنچه گذشت، گفت‌وگوی مبتنی بر خردورزی نیازمند پختگی فکری و دانشی و تجربه است تا از خامی عبور کند و از بی‌اثری نجات یابد. گفت‌وگوها اگر آموزش نبینند و ورزیده نشوند به ارتقای فهم و آگاهی جمعی که لازمه زندگی اجتماعی است، نائل نمی‌شوند و اساساً ابتر باقی می‌مانند زیرا گفت‌وگوی فرد پخته و خام حاصلی ندارد. بدین‌جهت در گفت‌وگوها نیازمند آموزش و تعلیم و تربیت هستیم. گفتن زمانی سودمند است که گوش شنوا و فهیم منتظر آن باشد. گوش و زبان مکمل و ملازم هم هستند و هر دو محتاج اندیشه و اندیشیدن. بدین‌سان، گفت‌وگوی شیوه‌ای برای گردآوری و فراهم نمودن فهم‌هاست. ارتقا و افزایش فهم و قوت درک و رشد خرد جمعی است که به تحلیل و تفسیر و هم‌کنشی مسائل جمعی و زندگی انسانی یاری می‌کند اگر آشفتگی بر ارکان و عناصر یک جامعه حاکم است، ریشه در صغارت فهم و درک و خامی اندیشه‌هاست. گفت‌وگو یعنی گشایش میدان و افق دید و دیدگاه. گفت‌وگوی عقلانی گشودن مغزهای بسته و خام است و این انفتاح و گشودگی لازمه‌اش یادگیری و آموزش و تمرین پیوسته است؛ زیرا از فکر و ذهن منقبض و بسته انتظار گشایش و گشودن معضلات و مشکلات بی‌جا و نامعقول است. لازم است گفت‌وگوهای عمیق را از سطح سیاسی و عمومی و غیر جدی و غیر اثربخش نجات دهیم و به سطح و ساحت عقل و اندیشه برکشیم و با آموزش و تربیت به مرتبه بالندگی بالا بریم و به‌عنوان یک رویکرد و رهیافت مسئله شناسی و حل مسئله تلقی کنیم و از این طریق به ساختن زندگی آینده و رشد فرزندان این ملک و میهن مدد برسانیم.