از چاله ریال به چاه لیر

همدلی| ایرانی‌ها همچنان رتبه اول خرید مسکن در ترکیه را در میان کشورهای دنیا به خود اختصاص داده‌اند. تابستان همین امسال در حالی خرید مسکن در ترکیه توسط خارجی‌ها رشد 44درصدی را ثبت کرده بود که ایرانی‌ها با خرید سه هزارو100خانه در رتبه اول قرار داشتند. 
حالا حدود پنج ماه بعد از انتشار این آمار گفته می‌شود که ایرانی‌ها در این زمینه همچنان صدرنشین هستند و خلاصه اینکه در خروج ارزها کم نگذاشته‌اند. بر اساس آمارهای مرکز آمار ترکیه، خارجی‌ها در یازده‌ماهه سال ۲۰۲۱ تعداد ۵۱هزار و۳۵۲واحد مسکونی در ترکیه خریداری کرده‌اند که این تعداد نسبت به خرید ۳۶هزار و ۸۱۹واحد مسکونی در مدت مشابه سال ۲۰۲۰ رشد ۳۹درصدی را نشان می‌دهد. 
نکته قابل‌توجه این است که ایرانی‌ها در همین یک سال گذشته با خرید هشت هزار و 594واحد مسکونی در ترکیه، رتبه اول را از این حیث به خود اختصاص داده‌اند. با نگاهی به آمار منتشرشده از سوی ایرانی‌ها، اولین سؤالی که به ذهن می‌رسد این است که به‌راستی چه چیزی عامل خروج این میزان ارز از کشور شده است؟ نبود امنیت سرمایه‌گذاری در کشور یا بالا رفتن قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهرهای بزرگی مانند تهران؟ نکته قابل‌توجه این است که گرایش سرمایه‌داران ایرانی در سال‌های اخیر برای خرید مسکن در ترکیه شدت گرفته. بد نیست بدانید که خرید مسکن در ترکیه توسط ایرانی‌ها در سال‌های 1394 یا 1395 حتی به هزار واحد هم نمی‌رسید، این در حالی است که طی یک سال اخیر رکورد بی‌سابقه‌ای در این زمینه ثبت‌شده؛ به‌عنوان‌مثال در اواسط دهه 90، ایرانی‌ها در حدود 700واحد در ترکیه خریداری کرده بودند، این در حالی است که این آمار در سال 1399 به هفت هزار واحد رسید. 
بر اساس برآوردهای انجام‌شده، خرید هفت هزار واحد مسکونی در ترکیه، معادل دو میلیارد دلار خروج ارز از کشور است. درصورتی‌که قیمت هر دلار به‌طور متوسط 25هزار تومان در نظر گرفته شود، می‌توان گفت در یک سال اخیر، چیزی در حدود 50هزار میلیارد تومان ارز از کشور خارج‌شده که سکان‌داران اقتصادی باید پاسخی برای آن داشته باشند.
 ماجرای شدت گرفتن گرایش ایرانی‌ها به خرید مسکن در ترکیه موضوع چندان جدیدی نیست، طی دو سال اخیر بحث‌های زیادی در این زمینه مطرح‌شده، اما هیچ‌گاه این موضوع با واکنش درستی از سوی سکان‌داران اقتصادی نه در دولت‌های گذشته و نه در دولت جدید همراه نشده. واقعیت این است که در سال 2020 نیز ایرانیان در بین خارجی‌ها رتبه نخست را در این زمینه کسب کرده و در همان سال چهار هزارو600خانه خریداری کردند. این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل‌تر از آن با رشد 21درصدی همراه بود. 
به گفته بسیاری از تحلیلگران، نبود چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در کشور و وضعیت تورم افسارگسیخته زمینه را برای خروج سرمایه‌هایی که در قالب ارز از کشور خارج می‌شود، فراهم کرده. البته این موضوع هم برای کسی پوشیده نیست که با کاهش ارزش لیر در ترکیه، این گروه از سرمایه‌گذاران از چاله به چاه افتاده و گرفتارتر شده‌اند؛ اما آن‌طور که گفت‌وگو با افرادی که در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند نشان می‌دهد، یکی از دلایل اصلی جذب سرمایه‌ها به‌سوی همسایه غربی ایران، نگرانی‌ها از نبود چشم‌انداز دقیق در زمینه دلار، از بین رفتن اعتماد به فضای بازار سرمایه و البته افزایش قابل‌توجه قیمت مسکن در پایتخت و برخی از کلان‌شهرها بوده است. به نظر می‌رسد عدم تناسب افزایش قیمت مسکن در تهران با شاخص دلار بازار مسکن کشورهای همسایه را جذاب‎‌تر کرده است. در همین زمینه نباید از افزایش قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران غفلت کرد. طبق برآوردهای انجام‌شده، یک آپارتمان لوکس در ترکیه تقریباً یک‌چهارم شمال تهران قیمت دارد. 
چند وقت پیش هم ایسنا در گزارشی از کوچ دلالان مسکن از شمال تهران به ترکیه خبر داده بود. به گفته بسیاری از دست‌اندرکاران بازار، با توجه به افزایش قیمت مسکن، خانه‌های تهران بدون خریدار مانده. یک مشاور املاک هم به رسانه‌ها خبر داده که با 680میلیون تومان می‌توان در ترکیه خانه خرید.
 این در حالی است که با این قیمت حتی در پایین‌ترین نقطه از شهر تهران هم نمی‌توان صاحب یک واحد نقلی شد. البته اگر نگاهی به وضعیت مسکن در کشورهای دنیا انداخته باشید، حتماً می‌دانید که قیمت مسکن فقط در ترکیه نیست که با ایران و به‌خصوص مناطق مختلف پایتخت اختلاف قابل‌توجهی دارد. واقعیت این است که قیمت ملک در بسیاری از نقاط دنیا کمتر از ایران است؛ مثلاً در کمتر جای دنیا افراد برای خرید آپارتمان متری شش هزار دلار می‌پردازند. یک مشاور املاک در این زمینه می‌گوید: «اجاره آپارتمان هم در ترکیه ارزان‌تر از ایران است، البته این وضعیت را در سایر کشورهای دنیا هم می‌توان دید، مثلاً با فروش یک آپارتمان لوکس در شمال تهران به‌راحتی می‌توان یک واحد مسکونی در تورنتوی کانادا خرید.» خلاصه اینکه آمار خرید مسکن در ترکیه سال‌به‌سال بالاتر می‌رود و در این میان سکان‌داران اقتصادی هیچ برنامه‌ای برای ساماندهی ارزها و جلوگیری از خروج سرمایه‌ها از کشور ندارند. البته برای درک وضعیت ایرانی‌ها در خرید ملک در ترکیه دیگر نیازی به بررسی آمار نیست، کافی است شبکه‌های اجتماعی مشاوران املاک را دنبال کنید، در این صورت هر روز استوری‌های خرید ملک در ترکیه را هم مشاهده خواهید کرد که حکایت از گرایش و ولع شدید ایرانی‌ها برای سرمایه‌گذاری در این کشور دارد. هر چه که هست، بالا رفتن قیمت مسکن یکی از دلایل اصلی خروج سرمایه‌ها از کشور تلقی می‌شود؛ بر اساس آخرین آمارها متوسط قیمت یک مترمربع مسکن در شهر تهران طی آذرماه به ۳۲میلیون و۵۹۰هزار تومان رسیده که نسبت به ماه قبل و مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۱.۸ و ۲۱.۱درصد افزایش یافته است. این یعنی خرید یک واحد 100متری در تهران، حدود سه میلیارد و 259 میلیون تومان هزینه‌بر است که برای اقشار ضعیف و حتی متوسط کار آسانی نیست.