از بازرگان تا مطهری

همدلی|  در طول یازده دوره از مجلس شورای اسلامی، چهره‌های مختلفی به خانه ملت راه‌یافته‌اند؛ اما حضور برخی از آنان بیشتر موردتوجه قرار گرفته است. چهره‌هایی که تأثیر بسیاری بر حوادث و اتفاقات کشور داشته‌اند. مهندس مهدی بازرگان از اعضای ارشد جبهه ملی و ازجمله شخصیت‌های مبارز سیاسی قبل از انقلاب اسلامی بود. او جایگاه مهمی در بین سیاسیون مبارز داشت. با ورود امام و با توجه به اعتمادی که در بین جریان‌های سیاسی داشت، امام (ره) او را مسئول تشکیل دولت موقت کرد. بازرگان به تغییرات تدریجی و دیپلماسی مصلحت جویانه معتقد بود و از همین رو پس از اشغال سفارت ایالات‌متحده در پاییز ۱۳۵۸از سوی دانشجویان پیرو خط امام، وی و دولتش استعفا دادند. 
ولی عمر فعالیت‌های سیاسی او تمام نشد. بازرگان در اولین دوره انتخابات مجلس با آرایی بیشتر از یک‌میلیون، از شهر تهران، به‌عنوان یک نماینده اقلیتِ لیبرال دموکرات، وارد مجلس شد. فریادهای «مرگ بر بازرگان» - نمایندگان حزب‌اللهی - با سکوت همراه با رضایت اکبر هاشمی رفسنجانی، ریاست مجلس روبه‌رو می‌شد. بااین‌حال، مهدی بازرگان موفق شد چند سخنرانی پیش از دستور را به فرجامی برساند. بازرگان چند ماهی مانده به پایان دوره اول مجلس یکی از صریح‌ترین اظهارنظرها را درباره شرایط کشور داشت. این سخنرانی کوتاه با حمله چند نماینده مخالف به پایان رسید. در دوره دوم مجلس، بازرگان و اعضای نهضت آزادی رد صلاحیت شدند. مهدی بازرگان تا سال ۷۳ که درگذشت، برای نامزدی در انتخابات مجلس ثبت‌نام می‌کرد اما شورای نگهبان صلاحیت او را تا آخر عمر رد کرد. او در انتخابات ریاست جمهوری سال 64 هم کاندیدا ولی رد صلاحیت شد. بازرگان ازجمله افرادی بود که بعد از آزادسازی خرمشهر با ادامه جنگ عراق مخالفت کرد و همین باعث واکنش‌های منفی نیروهای مخالف او شد. اکبر هاشمی رفسنجانی اولین رئیس مجلس شورای اسلامی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است. در دوران ریاست هاشمی، اتفاقات مهمی در مجلس شورای اسلامی رخ داد. ازجمله عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری بود که برخی می‌گویند مدیریت هاشمی در این اتفاق نقش مهمی داشته است. هاشمی بعلاوه ریاست مجلس، فرماندهی جنگ را هم از سوی امام (ره) بر عهده داشت و همین جایگاه او را مهم‌تر می‌کرد. در دوران او تصمیمات مهمی در مجلس اتخاذ شد. عمر سیاسی هاشمی با ورود او به ریاست جمهوری و مجمع تشخیص مصلحت نظام تا آخرین روز عمرش ادامه یافت و او در حوادث مهم سیاسی کشور نقش بسزایی ایفا کرد. هاشمی در دوران ریاست مجلس و ریاست جمهوری‌اش مورد محبوبیت جریان راست بود اما کم‌کم از آنان فاصله گرفت و به‌نوعی رهبری جریان منتقد را عهده‌دار شد. هاشمی در سال‌های پایانی عمرش به‌شدت موردانتقاد حامیان سابقش یا نیروهای موسم به حزب‌الله بود. بهزاد نبوی ازجمله مبارزان سیاسی مشهور قبل از انقلاب است که فعالیت‌های چریکی علیه رژیم پهلوی انجام می‌داد. او بعد از انقلاب در دولت میرحسین موسوی به وزارت صنایع سنگین رسید. بهزاد نبوی همچنین عضو ارشد سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بود که در دوره ششم مجلس شورای اسلامی نایب‌رئیس مجلس شد. مجلس ششم از جنجالی‌ترین ادوار مجالس بعد از انقلاب محسوب می‌شود. در آخرین هفته‌های مجلس ششم، شورای نگهبان چندین تن از کاندیدای نمایندگی مجلس هفتم و ازجمله بهزاد نبوی و اکثریت قریب به‌اتفاق نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس ششم را رد صلاحیت کرد. در واکنش به این اقدام، نمایندگان رد صلاحیت شده در اقدامی بی‌سابقه در تاریخ مجالس بعد از انقلاب، استعفا داده و در مجلس تحصن کردند. خود بهزاد نبوی در نطق استعفایش، انتقادات تندی را نسبت به وضعیت کشور مطرح کرد. تحصن نمایندگان در حالی انجام شد که نشریات وابسته به جناح راست یا اصولگرایان بهزاد نبوی را، به‌عنوان یکی از سیاست‌گذاران اصلی جریان اصلاح‌طلب، جزو برنامه ریزان اصلی حرکت اعتراضی نمایندگان می‌دانستند. بعد از مجلس ششم، فعالیت‌های نبوی ادامه یافت او در جریان حوادث انتخابات ریاست جمهوری سال 88 به زندان افتاد. او این روزها با عنوان چریک پیر شناخته می‌شود. علی مطهری فرزند شهید مرتضی مطهری، از ابتدا با جریان اصولگرایی شناخته می‌شود؛ اما رفتار سیاسی او باعث شد کاملاً از این جریان جدا شود و در آخرین دوره حضورش در مجلس به‌طور کامل به اصلاح‌طلبان بپیوندد. مطهری روزهایی به شهرت رسید که مجلس به‌طور کامل در اختیار اصولگرایان بود. در مجلس نهم به‌طور صریح درباره وضعیت سیاسی کشور اظهارنظر می‌کرد و از دولت محمود احمدی‌نژاد انتقاد داشت. سخنرانی‌های متعدد او علیه احمدی‌نژاد در صحن علنی مجلس درحالی‌که اکثر نمایندگان در مقابل اقدامات دولت ساکت بودند باعث شد که کم‌کم او محبوب شود. مطهری همچنین بعد از انتخابات سال 88 برخلاف جو حاکم بر اصولگرایان از برخورد با معترضان انتقاد کرد. او همچنین پرونده ستار بهشتی کارگری را که بعد از بازداشت کشته شد با جدیت دنبال کرد. مطهری به محبوبیت بالایی در بین مردم رسید ولی اصولگرایان و مخالفانش بیکار ننشستند. او وقتی نماینده مجلس نهم بود برای سخنرانی به شیراز سفر کرد ولی تعدادی از نیروهای تندرو با حمله به او مانع سخنرانی‌اش شدند. 
در سال‌های بعد نیز بارها سخنرانی‌اش در شهرهای مختلف را لغو کردند. مطهری برای مجلس دهم ابتدا رد صلاحیت شد ولی توانست تأیید صلاحیت خود را بگیرد. او انتقادات تندی را نیز نسبت به آملی لاریجانی رئیس وقت قوه قضاییه مطرح می‌کرد. مطهری در مجلس دم نایب‌رئیس مجلس شد اما درنهایت صلاحیت او برای مجلس یازدهم تأیید نشد. محمدرضا باهنر ازجمله باسابقه‌ترین نمایندگان مجلس شورای اسلامی بود. باهنر 7 دوره نماینده مجلس شورای اسلامی بوده است، او در دوره‌های دوم و هفتم به‌عنوان نماینده مردم کرمان و در دوره‌های سوم، چهارم، پنجم، هشتم و نهم به‌عنوان نماینده مردم تهران در این مجلس حضورداشته است. در این یازده دوره مجلس، زنان مختلفی توانستند وارد مجلس بشوند که برخی از آنان به خاطر اقدامات شجاعانه، بیشتر از دیگران شهرت کسب کرده‌اند. ازجمله آنان اعظم طالقانی است که در دوره اول مجلس شورای اسلامی نماینده مجلس شد. او بعدازاین بارها تلاش کرد که در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شود ولی هر بار رد صلاحیت شد. از دیگر زنان مشهور مجلس، فائزه هاشمی در مجلس پنجم است. فائزه هاشمی در فهرست انتخاباتی کارگزاران جای داشت و به‌عنوان نماینده دوم تهران، با اندک آرایی کمتر از علی‌اکبر ناطق نوری سرلیست جامعه روحانیت مبارز، به مجلس راه یافت. او از سوی جناح راستی‌ها متهم شد که از نفوذ سیاسی پدرش سوءاستفاده می‌کند و نظراتی ارائه می‌دهد که با اسلام منافات دارد. پافشاری برای حضور زنان در میادین ورزشی، از فائزه هاشمی در میان برخی طبقات اجتماعی چهره‌ای مدافع حقوق بانوان ساخت. پروانه سلحشوری نیز ازجمله زنان مشهور دوره دهم مجلس است که به خاطر نطق‌های متعددش مورد حملات و انتقادات اصولگرایان قرار گرفت. محمود صادقی ازجمله چهره‌های مشهور مجلس دهم است. او تنها یک دور موفق شد به مجلس راه پیدا کند ولی در همین دوره توانست که عملکرد متفاوتی از خود به‌جای بگذارد. صادقی انتقادات صریحی را نسبت به قوا و نهادهای مختلف کشور مطرح کرد و همین هم باعث شد که در دوران نمایندگی برخی تلاش کردند تا او را راهی زندان کنند. نطق‌های متعدد او باعث شد که صادقی شهرت زیادی در عرصه سیاست کسب کند و در نهایت او نتوانست برای انتخابات مجلس یازدهم تأیید صلاحیت بگیرد.