خداحافظی با ستاره سینما

همدلی| علی نامجو:دیروز صبح، اول مردادماه 1403 در سن ۷۹ سالگی از میانمان رفت. نگاه دخترش در تائید خبر درگذشت او گفت: پدرم ۹ و نیم صبح از دنیا رفت. شهریورماه سال گذشته بود که سعید راد در منزلش و پس‌ازآنکه به‌سختی زمین خورد دچار یک مصدومیت شدید شد.
مهم‌ترین نقش سعید راد در قاب تلویزیون ایفای نقش رضاخان در سریال «در چشم باد» بود و آخرین همکاری این هنرمند در تلویزیون سریال «گیلدخت». این مجموعه تاریخی به کارگردانی مجید اسماعیلی ساخته شد و سعید راد در آن نقش میرزا رضا را بازی کرد. سریال «گیلدخت» آبان ماه ۱۴۰۱ از شبکه اول به روی آنتن رفت.
سریال امنیتی «ترور خاموش» نیز از دیگر همکاری‌های راد در تلویزیون بود. این سریال در سال ۹۸ به کارگردانی احمد معظمی برای شبکه یک سیما ساخته شد . راد در این سریال نقش یک مأمور امنیتی را ایفا کرد.
راد همچنین در فاز دوم سریال «سرزمین مادری» کمال تبریزی ایفای نقش داشت. «سرزمین مادری» پس از گذشت سال‌ها از تولید، از شبکه سه سیما به روی آنتن رفت.
او در شبکه نمایش خانگی هم سریال «دل» به کارگردانی منوچهر هادی را در سال ۹۸ در کارنامه هنری‌اش به ثبت رساند و در کنار بازیگرانی چون حامد بهداد، نسرین مقانلو، بیژن امکانیان، افسانه بایگان و یکتا ناصر بازی کرد.
هر بازیگری که در دنیای سینما برای خودش نامی دست‌وپا می‌کند و البته در طول چند دهه به نامی ماندگار در این عرصه بدل می‌شود، با ویژگی‌های بارزش در یادها، به ثبت می‌رسد؛ شاید فیزیک و استیل بدنی‌ برای سعید راد از مهم‌ترین ویژگی‌های فردی و بازیگری‌اش بود و خیلی از نقش‌هایی که همه ما چه پیش از چه پس از انقلاب با بازی او در ذهنمان داریم، همین ویژگی برجسته را در خود دارد. این بازیگر ورزیده با بدنی چالاک و آماده هم شاید درست از همین بخش آسیب دید؛ یعنی یک سال قبل به دلیل زمین‌خوردگی در منزل شخصی‌اش دچار مصدومیت شد و جراحی‌های پی‌درپی هم نتوانست دردش را درمان کند. این عمل‌های پشت سر هم البته عمق درد و بیماری را برای او بیشتر و بیشتر کرد و درنهایت هم سبب شد این چهره همیشه شاداب و محکم مرگ را در آغوش بگیرد؛ بازیگری خوش قد و قامت که با زمین خوردن زمین‌گیر شد و درنهایت هم از دنیا رفت.
او برای حفظ تناسب‌اندامش حتی در این ایام که کم‌کم عدد سنش به هشتاد رسیده بود نیز، دست از ورزش و بدن‌سازی بر‌نمی‌داشت و اهل هیچ دود و دَمی هم نبود. جالب آنکه روزنه ورودش به سینما هم از همین راه بود؛ ورزش! راد به‌واسطه ورزش بولینگ در سال‌های جوانی، گذرش به امیر نادری و علیرضا زرین‌دست افتاد تا برای فیلم «خداحافظ رفیق» در سال 1350 آن‌هم برای ایفای نقش اصلی انتخاب بشود.
شهریورماه پارسال بود که آن اتفاق تلخ در خانه برایش افتاد و بلافاصله به تشخیص پزشک عمل جراحی روی او انجام شد؛ اتفاقاً در آغاز ظاهراً همه‌چیز هم داشت خوب پیش می‌رفت. بعد از یک ماه توانست با واکر راه برود اما به گفته دخترش چون پروتز به‌خوبی در کمر او قرار نگرفت، مشکلات بعدی برایش پیش آمد. مراجعه به بیمارستان همان و عمل جراحی دوباره همان. در ادامه پزشکان تشخیص دادند 8 هفته فیزیوتراپی مداوم در برنامه درمانی او قرار بگیرد اما این برنامه هم افاقه نکرد و سعید راد خیلی زود به‌طور کامل توانایی راه رفتن را از دست داد.
 به تعبیر رضا صائمی بدین ترتیب زندگی بازیگری که با استیل راه رفتن، خود یک روایت دراماتیک بود با زمین خوردنی تراژیک گره خورد تا مرگ او مثل تراژدی یک قهرمان زخمی باشد گرچه او را اغلب در نقش یک ضدقهرمان دوست‌داشتنی بر پرده سینما می‌دیدیم. در سال‌های منتهی به انقلاب، سعید را به ستاره‌ای تمام‌عیار در سینمای ایران بدل شده بود تا اینکه همه‌چیز در بهمن سال 1357 تغییر کرد. او پس از انقلاب هم با بازی در نقش یک خلبان در فیلم پرفروش «عقاب» در شمایل قهرمانی ملی ظاهر شد اما اوضاع برایش خوب پیش نرفت تا اینکه ناچار به جلای وطن شد. پس از سال‌ها در بازگشت به سینمای ایران سعید راد بازهم در یک فیلم سیمایی در قامت قهرمان یک فیلم جنگی به مخاطبان بازمعرفی شد؛ این بار در همکاری با احمدرضا درویش و هم‌بازی شدن با پژمان بازغی و پرویز پرستویی در فیلم سینمایی «دوئل».
  راد از اوایل دهه ۵۰ و با آثاری چون «خداحافظ رفیق»  و «فاتحین صحرا» به مردم ایران معرفی شده بود؛ منش لوطی‌وار او در کنار ویژگی‌های بدنی، میمیک خاص چهره و بعدها که صدابرداری سر صحنه از راه رسید، صدا و لحن خاص او، راد را خیلی زود به جوان اول سینمای ایران تبدیل کرد تا آنجا که او بین سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷، در ۳۴ فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخت که شاید مهم‌ترینش کافر، صادق کرده، تنگنا و سفر سنگ بود.
سال ۸۲ مصادف شد با بازگشت او به ایران و حضور در فیلم سینمایی «دوئل»؛ خیلی‌ها گمان می‌کردند که این بازگشت باشکوه و مستمر خواهد بود اما سینمای ایران و سازوکارهای آن با دورانی که راد فعالیت مستمر در سینما را تجربه کرده بود، تفاوت بسیاری داشت و با ظهور بازیگران جدید که قدرتمندتر از او بودند، سعید راد نتوانست به آن جایگاه و اعتباری بازگردد که قبل از انقلاب داشت.
  در دو دهه اخیری که به ایران برگشته بود جز چند نقش، پیشنهاد ویژه‌ای به او نشد حتی کار به‌جایی کشید که بازی‌اش در یک سریال نمایش خانگی(دل) با تمسخر مخاطبان همراه شد و خودش هم از بازی در آن نقش ابراز پشیمانی کرده بود.بااین‌حال برخی نقش‌هایش مثل نقش تیمسار فلاحی فیلم «چ» ابراهیم حاتمی کیا مورد تحسین مخاطبان و منتقدان قرار گرفت.  بازی‌اش در نقش «رضاشاه» در سریال «در چشم باد» هم به چشم آمد. سعید راد نه به خاطر بازی‌ها و نقش‌های متأخرش که به دلیل کارنامه‌اش پیش از انقلاب شناخته می‌شود و به همین دلیل محبوبیتش را حفظ کرده بود. سعید راد هم همچون مرحوم مرتضی احمدی یک پرسپولیسی دوآتشه هم بود و هواداران قرمز به او علاقه ویژه‌ای داشتند. در میان نقش‌های که سعید راد بازی کرده بیش از همه بازی او در فیلم تنگنا و در نقش «علی خوش‌دست» درخشید و دیده شد. حالا علی خوش‌دست سینمای ایران که تیپ زیبایش هم مشهور بود در ۸۰ سالگی از دنیا رفته است. ابراهیم حاتمی‌کیا که در فیلم سینمای «چ» با سعید راد همکاری داشته، در پی درگذشت این بازیگر قدیمی، گفت: سعید راد را در فیلم «چ» در نقش تیمسار فلاحی بیشتر شناختم. او بازیگری حرفه‌ای بود که بدون هیچ حاشیه‌سازی و با علم به نقشی که به او پیشنهادشده بود، پذیرفت در این پروژه با ما همکاری کند.
این کارگردان ابراز تأسف کرد که از حال او در یک سال گذشته بی‌خبر بوده است و درعین‌حال بیان کرد: البته با توجه به شناختی که از سعید راد داشتم، دوست داشت همیشه شاداب و سرحال با مخاطبانش روبرو شود و طبیعی است که باور کنیم خودش ترجیح داده بود این روزهای ناخوشی‌اش در بوق و کرنا نباشد و تصویر یک بازیگر استوار در ذهنمان برای همیشه باقی بماند. روح این عزیز سفر کرده شاد.
رئیس سازمان صداوسیما هم در واکنش به درگذشت او پیام تسلیتی صادر کرد. به نقل از روابط عمومی صداوسیما، متن پیام پیمان جبلی بدین شرح است:
«انالله و انا الیه راجعون
درگذشت سعید راد، هنرمند توانا و بازیگر محبوب را تسلیت می‌گویم. آن مرحوم در طول عمر هنری پرفراز و نشیب خود نقش های ماندگاری را در سینما و تلویزیون خلق کرد که این روزها شاهد هنرنمایی او با نقش «سرهنگ بهادری »در مجموعه تلویزیونی سرزمین مادری هستیم. بی‌شک علاقه‌مندان به نمایش بازی‌های درخشان او را در آثاری مانند در چشم باد، گیلدخت، چ، دوئل و عقاب‌ها به یاد دارند. فقدان این هنرمند برای خانواده، دوستان و علاقه‌مندان وی واقعه‌ای تلخ است. برای آن مرحوم غفران و رحمت واسعه و برای بازماندگان صبر جزیل از درگاه الهی مسئلت می‌کنم.»
محسن برمهانی، معاون سیما در پیامی درگذشت سعید راد، هنرمند پیشکسوت سینما و تلویزیون را تسلیت گفت. در متن پیام معاون سیما آمده است:
«انا لله و انا الیه راجعون
خبر درگذشت سعید راد از هنرمندان پیشکسوت و خالق شخصیت های ماندگار سریال های تاریخی تلویزیون موجب تأسف و تألم اینجانب شد.
سعید راد نه تنها یک بازیگر که یک استاد هنرمند اخلاق مدار بود. ذکر احوالات او در زندگی شخصی و مراودات کاری‌اش می‌تواند کلاس درس برای جویندگان حوزه سینما و هنر باشد.
رسانه تلویزیون مردم کشورمان به عنوان مخاطبان آن چه بهره ها که از ظرفیت این هنرمند محبوب کشورمان نبرده است.بازی او در سریال تلویزیونی «درچشم باد» به قدری تاثیرگذار بود که این نقش را برای مخاطب باورپذیر کرد.
و درخشش ایشان در سریال «سرزمین مادری» و دیگر آثار تلویزیونی، گواه بر توانایی زنده یاد سعید راد در نقش های مهم و جدی است.
بی شک نقش آفرینی های خاطره ساز این چهره توانمند عرصه بازیگری و خلق شخصیت‌ها و قهرمانان مانا، همیشه در ذهن مخاطبان هنردوست و علاقمندان وی ماندگار خواهد ماند.
اینجانب ضمن ابراز تأسف از فقدان این هنرمند پیشکسوت سینما و تلویزیون، درگذشت مرحوم سعید راد را به خانواده آن مرحوم و دوستان و جامعه هنری تسلیت می گویم و از درگاه ایزد منان برای بازماندگان صبر جزیل خواستارم.»
محمد خزاعی هم پی درگذشت سعید راد، پیامی را منتشر کرد. به نقل از اداره کل روابط عمومی سازمان سینمایی، در متن این پیام آمده است: «خبر درگذشت هنرمند پیشکسوت مرحوم سعید راد جامعه هنری کشور را غافلگیر کرد. او از سرمایه‌های ارزنده سینمای ایران بوده است که در کارنامه‌اش آثار ارزشمند بسیاری ثبت شده است.
مرحوم راد، بازیگری بود که در ایفای نقش، به آن‌ها، تشخص، عمق و قدرت می‌داد و همین شاخصه، کیفیت حضور او را بر پرده سینماها متفاوت کرده و شمایلی که او با کوشش و تلاش، چند دهه بر پرده سینماها خلق کرد، غبطه برانگیز، با شکوه و پرقدرت است که بدون شک، این هنرمند را در جایگاه یکی از بزرگان عرصه بازیگری قرار می‌دهد که طی چند دهه در سپهر سینمای ایران خوش درخشیده است.
نقش‌های بسیاری از او در ذهن مردم ایران ثبت و ماندگار شده است. از نقش تیمسار فلاحی فیلمِ «چ» تا خلبان مهردادِ در فیلم عقابها، از اسکندر فیلم دوئل تا کولی فیلم سفر سنگ و همه و همه شمایل نامیرایی هستند که بر پرده سینماها آورد.
دستاورد او برای سینمای ایران مجموعه‌ای از بهترین خاطره‌هاست. سعید راد با برخی آثار ارزشمند خود یکی از قهرمانان سینما خواهد ماند.
تجربه همکاری نزدیک بنده با ایشان برای من شیرین و دلنشین بوده است. او هنرمندی شریف، پرمایه، کاربلد و دغدغه‌مند بود که تعلق خاطرش به مردم و مسائل آنان بویژه نگاهش به اهمیت رونق سینما در استان‌ها و حمایت از بچه‌‎های پرتلاش شهرستان‌ها برای من ستودنی است.
اینجانب ضایعه درگذشت این هنرمند ارزنده را به جامعه سینمایی و هنری کشور تسلیت عرض کرده و از درگاه خداوند بزرگ برای ایشان رحمت واسعه الهی و برای عموم بازماندگان صبر و سلامتی مسئلت دارم.»
طبق اعلام خانه سینما، مراسم بدرقه پیکر سعید راد چهارشنبه ۳ مردادماه از ساعت ۹:۳۰ صبح در ساختمان شماره ۲ خانه سینما (خیابان وصال جنوبی، نبش کوچه شفیعی) برگزار می‌شود. پیکر این هنرمند پس از تشییع در قطعه هنرمندان بهشت‌زهرا (س) خاکسپاری خواهد شد.