مصایب تاریخ‌نگاری

همدلی| در سال‌های گذشته کتاب‌ها و نقطه نظرات یک نویسنده و پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی روایتی متفاوت از آن چه که تاریخ انقلاب و جنگ در فضای رسمی کشور توصیف می‌شود، به مخاطبان ارائه کرده است. جعفر شیرعلی‌نیا پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی و مولف کتاب‌های «روایتی از زندگی و زمانه اکبر‌هاشمی رفسنجانی»، «روایتی از زندگی و زمانه آیت‌الله خامنه‌ای»، « دایره المعارف مصور تاریخ جنگ ایران و عراق»، «دایره‌المعارف مصور امام خمینی» و«روایتی از زندگی و زمانه آیت‌الله سیدمحمد بهشتی» تلاش کرده است با ذکر جزئیاتی از حوادث تاریخ انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و نگاهی مستقل از نگاه نظام سیاسی روایت خود را از چهار دهه گذشته به مخاطب ارائه کند. در این میان برخی تفاوت‌ها میان نگاه او به موضوعات و شخصیت‌های انقلاب و نگاه برخی نهادهای رسمی نظام در این روایت‌ها مشاهده می‌شود. او البته به جز نوشتن کتاب استفاده از فضای مجازی را نیز در دستور کار خود قرار داده است؛ کانال «نکته‌های تاریخی» در پیام‌رسان تلگرام برقراری ارتباط زنده با مخاطبانش در اینستاگرام از جمله مواردی است که او برای رساندن یام به مخاطبانش نیز برگزیده است.
با این همه او در موارد متعددی اعلام کرده بود که برخی این تفاوت‌ها را تحمل نمی‌کنند و بخش‌هایی از روایت‌ها برایش تاوان داشته است. او چندی پیش با انتشار مطلبی با عنوان «تاوانِ نوشتن از‌ هاشمی» در کانال تلگرام خود نوشت: ‌توهین‌ها و تهمت‌ها مدتی پیش از رونمایی، از زمانی که کتاب لو رفت از سوی برخی دوستان سابق آغاز شده بود. همان‌طور که تمجیدهایشان هنگام چاپ کتاب‌های پیشین درباره زندگی امام، زندگی و زمانه رهبری و کتاب تاریخ جنگ را جدی نگرفتم توهین‌ها هم مهم نبود. توهین و تهمت تنها مشکل نبود، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که دو کتاب زندگی امام و تاریخ جنگ را برای کتابخانه‌ها گرفته بود، به روایت یکی از دوستانِ کارشناس در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور علی‌رغم تصویب گروه کارشناسی، خریدِ دو کتاب زندگی رهبری و زندگی ‌هاشمی از سوی مدیریت وتو شد. تمام کتاب‌های پیشین من با عینک جدید خوانده می‌شد.» وی تاکید کرد:«مواردی باورنکردنی پیش آمد و اوضاع کاملا سخت شد، بخشی از آن‌چه که گذشت هنوز قابل‌انتشار نیست.»
او نوشت:«چند روزی مانده به درگذشت آقای ‌هاشمی، همسرم که از اوضاع خبر داشت پرسید از نوشتن کتاب ‌هاشمی پشیمان نیستی؟ گفتم نه. اما صادقانه‌اش این بود که فشارها اندکی به تردیدم کشانده بود و به توصیه‌های فراوانِ دوستان فکر می‌کردم که اصرار داشتند چاپ کتاب هاشمی را یکی دو سالی به تاخیر بیندازم.» شیرعلی‌نیا در این یادداشت نوشت:«نکته آخر این که مستقل و مردمی‌بودن دردسرهایی دارد. امید است که خداوند ما را برای غلبه بر این سختی‌ها یاری دهد.»
روایت‌های شیرعلی‌نیا از تاریخ جنگ تحمیلی نیز واکنش برانگیز شده بود که شاید مهم‌ترین آن واکنش برخی افراد و نهادهای موثر در جنگ به روایت او از کربلای چهار بود.همان  که در روایت محسن رضایی «عملیات فریب» خوانده شد و البته واکنش بخشی از خانواده‌های شهدای این عملیات مهم را برانگیخت و شیرعلی‌نیا آن را نیز رسانه‌ای کرد. او چندی پیش نیز در اظهار نظری گفت:«نگارش تاریخ جنگ را نباید به نظامیان سپرد.» موضوعی که نشان‌دهنده اختلافات واشکالات او به روایت نهادهای رسمی ونظامی کشور از جنگ است. همین موضوعات سبب شد تا او دو روز پیش در یادداشتی کوتاه در صفحه‌های مجازی متعلق به خود خبر از «لغو مجوز» کتاب‌هایش بدهد. مجازاتی که شدیدترین برخورد با کتاب‌های منتشر شده یک نویسنده است. شیرعلی‌نیا در مطلبی با عنوان«لغو مجوز کتاب‌هایم در انتشارات سایان» نوشت:«حدود ده روز پیش از دفتر رئیس جدید قوه‌ی قضائیه تماس گرفتند و گفتند که جناب اژه‌ای می‌خواهند از نقد و نظرات من به عنوان تاریخ‌نگار در مسائل کشور استفاده کنند و نظراتی را که برایشان می‌فرستم، شخص رئیس قوه می‌خواند.امروز از وزارت ارشاد به مدیر انتشارات سایان گفته‌اند کتاب‌های شیرعلی‌نیا را تجدید چاپ نکنید؛ مجوزها لغو شده است.»  وی افزود:«به راستی این معادلات را چه کسی می‌تواند حل کند؟ امیدوارم جناب اژه‌ای، رئیس قوه‌ی قضائیه، و جناب صالحی، وزیر ارشاد، بتوانند.» این پژوهشگر تاریخ در صفحه خود در اینستاگرام نیز نوشت:«از نویسنده‌هایی هستم که روزگارم از حق تالیف کتاب‌هایم گذشته است و شاید برخی گمان می‌کنند راه نفس این گونه بسته می‌شود.غافل از این که عزت و ذلت تمامش در اختیار خداوند است.و توکلم بر اوست.» اما یک روز بعد در کانال تلگرامی شیرعلی‌نیا مطلب کوتاهی با عنوان «۲۴ ساعت سخت را سپری کردیم» به این شرح منتشر شد:« با همراهی شما عزیزان و اهالی فرهنگ جلوی یک بدعت عجیب و خطرناک گرفته شد. وزارت ارشاد رسما اعلام کرد که مجوز کتاب‌ها به قوت خود باقی است.» وی با اشاره به نامه یک «نهاد مهم نظارتی» که مدیر انتشارات سایان گفته است براساس آن از او خواسته بودند که دیگر این کتاب‌ها منتشر نشود، نوشت:«کاش توانایی این را هم داشتند که رسما اعلام می‌کردند که دیروز بر اساس یک نامه‌ مهم، مطلبی را به ناشر اعلام کرده‌اند و حالا به هر دلیلی از آن نظر برگشته‌اند. ما این تغییر را به معنای بازگشت از نظر مطرح‌شده در آن نامه‌ مهم تلقی می‌کنیم.» به هرحال این اتفاق و فشارهایی که پیش از این نیز شیرعلی‌نیا به آن‌ها اشاره کرده بود که تاریخ‌نگاری مستقل هنوز راه دشواری دارد.