برداشت دوسوم از منابع صندوق توسعه‌ملی توسط دولت

همدلی| گروه اقتصاد: رئیس سازمان بازرسی کشور گفت: کل منابع صندوق توسعه ملی ۱۵۰ میلیارد دلار است که ۱۰۰ میلیارد آن توسط دولت‌ها برداشت شده است. باید به مردم اعلام شود که هر دولتی چه میزان از منابع صندوق برداشت کرده و تخصیص منابع صندوق به چه شکلی بوده است.
«ذبیح‌الله خداییان» در همایش بین‌المللی «نقش صندوق توسعه ملی در اجرای برنامه هفتم توسعه» افزود: طبق آنچه در اهداف صندوق توسعه ملی پیش‌بینی شده باید به کمک این صندوق اقتصاد خود را از وابستگی به نفت و گاز خارج کنیم. در سیاست‌ها تاکید شده که در ابتدا ۳۰درصد درآمدهای نفتی وارد صندوق شود و هر سال یک تا دو درصد به میزان منابع ورودی صندوق اضافه شود تا به حدی برسیم که اقتصاد، وابسته به نفت و گاز نباشد.
مسئولان به صندوق به عنوان سرمایه نگاه نکرده‌اند
خداییان بیان کرد: براساس آمارهای ارائه شده از ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه صندوق، ۱۰۰ میلیارد دلار توسط دولت در دوره‌های متفاوت برداشت شده است. آیا می‌توان گفت که مسئولان دولت‌ها به صندوق به عنوان سرمایه نگاه کردند؟ این رقم کجا هزینه شده است؟ آیا این منابع در فعالیت‌های مولد هزینه شده یا برای رفع ناترازی‌ها در منابع بودجه از این منابع استفاده شده است؟
وی اضافه کرد: از ۱۵۰ میلیارد دلار منابع صندوق، حدود ۴۰ میلیارد دلار بابت تسهیلات توزیع شده و نیمی از این منابع هم به شبه‌دولتی‌ها پرداخت شده است.
خداییان با اشاره به وجود مشکل در ورودی‌های صندوق بیان کرد: باید نزدیک ۵۰درصد درآمدهای نفتی وارد صندوق می‌شد اما هر چند سال یک بار اذن گرفته می‌شود که از ۴۰ تا ۴۵درصد تکلیفی ۲۰درصد وارد صندوق شود. در قانون بودجه مصوب شده بود که اگر امکان واریز نقدی نیست، می‌توان حواله نفتی داد. آیا این مصوبه تحقق یافته است؟ وی یادآور شد: در برنامه ششم مقرر شده بود که ۱۴.۵درصد از سهم درآمدهای نفتی توسط وزارت نفت برداشته شود و سهم صندوق هم یک مقداری باشد. باید دید آیا در همان سهمی که برای وزارت نفت دیده شده، قانون رعایت شده یا اینکه ۱۴.۵درصد سهم وزارت نفت را کامل برداشت کرده‌ایم و سهم صندوق را کسری گذاشتیم.
هر سال سرمایه صندوق آب می‌رود
رئیس سازمان بازرسی کشور ادامه داد: هر سال در قانون بودجه تکلیف می‌شود که درصدی از منابع صندوق تبدیل به ریال شود و تسهیلات ریالی داده شود. با توجه به کاهش قیمت ریال و تورمی که داریم، هر سال سرمایه صندوق آب می‌شود. سالانه چند میلیارد دلار کسری ناشی از تبدیل منابع صندوق به ریال را داریم.
خداییان گفت: همچنین براساس آمار ارائه شده 8 میلیارد دلار خسارت ناشی از عدم مدیریت حساب‌های صندوق در بانک مرکزی است. با توجه به اینکه نوسانات ارزی داریم اگر صندوق به موقع مبالغی که در قالب ارزهای مختلف به حسابش واریز شود را در موعد مقرر تبدیل نکند، با کاهش سرمایه‌های خود مواجه خواهد شد.
200 طرح مقروض به صندوق، 400 بار درخواست استمهال داشته‌اند
رئیس سازمان بازرسی کشور با اشاره به وجود مشکل رسوب منابع صندوق توضیح داد: اقساط تسهیلات داده شده در بخش نفت، گاز و انرژی و برق به صندوق پرداخت نمی‌شود. سال گذشته هم اعلام کردم که از ۲۰۰ طرحی که تسهیلات از صندوق دریافت کرده‌اند، ۴۰۰ بار درخواست استمهال داشتند. برخی طرح‌ها هشت بار تمدید مهلت شده‌اند. براساس گزارشی که خود مسئولان صندوق دارند، میانگین بازپرداخت تسهیلات حدود 7.5 سال است و عدم پرداخت تسهیلات باعث حبس شدن سرمایه می‌شود.
خداییان بیان کرد: باید میزان برداشت‌ها از صندوق کاملا مشخص باشد و مردم درباره آن بدانند. برداشت‌های محرمانه شرایط کاملا مشخصی دارد اما باید میزان برداشت برای پروژه آب‌های مرزی، کرونا و... به صورت شفاف در اختیار مردم قرار گیرد. مکاتبات صندوق نباید محرمانه باشد.
ماموریت صندوق برای برخی درک نشده است
در ادامه این همایش، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی گفت: وام‌گیرنده اصلی از صندوق، دولت است و نفت و گاز بیشترین تسهیلات را گرفته است.
مهدی غضنفری اظهار داشت: یکی از موضوعاتی که در نظام حکمرانی صندوق توسعه ملی با آن مواجه هستیم این است که امروز بخشی از مشکلات صندوق ناشی از عدم فهم مأموریت صندوق بوده‌ است.
وی ادامه داد: از سه مدل صندوق تثبیتی، توسعه‌ای و صیانتی، صندوق توسعه ملی یک صندوق صیانتی یا تا حدودی توسعه‌ای است و هر تصمیمی که منجر به این نشود، خطاست. ارکان صندوق هیات امنا، هیات عامل و هیات نظارت است و تنها در این چارچوب می‌توان تصمیم‌گیری شود. اینکه هر فردی با هر منصبی نامه‌ای بدهد و خارج از این حکمرانی، موضوعی را دیکته کند، قابل قبول نیست.
قرار نیست تماشاچی افزایش بدهی‌های صندوق باشیم
غضنفری با اشاره به مشکلات تهاتر مطالبات با دارایی بدهکاران تاکید کرد: در این باره نامه‌نگاری‌های عجیبی می‌شود. مثلا اینکه چرا بابت مطالبات، به اندازه مطالبه، دارایی بدهکار را اخذ کرده‌اید در حالی‌که امروز فقط 0.12درصد وصول مطالبات از طریق تهاتر انجام شده است. برای وصول بدهی‌ها هیچ نامه‌ای نمی‌دهند اما درباره تهاتر، مرتب نامه می‌دهند. ما امانتدار نسل آینده هستیم و نمی‌توان همچون تماشاچیها، شاهد افزایش بدهی‌ها به صندوق باشیم و بگوییم که چه کسی بدهی را داده و چه کسی گرفته است.
وی ادامه داد: ابربدهکار صندوق توسعه ملی، شرکت ملی نفت است و نیروگاه‌ها هم بیشترین متقاضی دریافت تسهیلات هستند اما تا زمانی‌که بدهکاران تسویه نکنند، نمی‌توان تسهیلات بیشتری ارائه داد.
وضعیت فعلی در نظام حکمرانی را درک نمی‌کنم
غضنفری با اشاره به رد شدن موضوع ورود صندوق در سرمایه‌گذاری بالادست نفت و گاز تاکید کرد: صندوق ١٠٠ میلیارد دلار وام به دولت‌ها داده که برنگشته است. برای وصول این مطالبات موضوع سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بالادست نفت و گاز را مطرح کردیم که در مجلس مصوبه‌ای را در این باره گرفتم اما شورای نگهبان به آن ایرادی گرفت و مصوبه به مجمع مصلحت رفت. هر چند در مجمع مصلحت یک بار در اسفند ماه سال گذشته رای موافق به آن دادند اما فروردین ماه مجددا با آن مخالفت شد. من این وضعیت را در نظام حکمرانی درک نمی‌کنم.
وی تاکید کرد: بارها اعلام کردیم که نمی‌خواهیم بنگاه‌داری کنیم. البته بنگاه‌داری فحش نیست و اقدام بسیار پیچیده و شرافتمندانه‌ای است اما صندوق به دنبال بنگاه‌داری نیست. با ورود صندوق به پروژه‌های بالادست نفت و گاز به ویژه میادین نفت و گاز و میادین مشترک از طریق بخش خصوصی، یک میلیون بشکه بیشتر تولید می‌کردیم که این افزایش تولید سالانه ١٢ میلیارد دلار درآمد ارزی خالص برای کشور داشت. این را بگذارید در مقابل پول کره‌جنوبی که مانند پارچه‌ای که هر بار آن را می‌شورند، کوتاه‌تر می‌شود.
رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی تاکید کرد: مستقیما به آقای آملی لاریجانی می‌گویم که شفاف باشید و بگویید چرا مخالف این موضوع هستید. بنده نه به عنوان مقامی مسئول در صندوق، بلکه به عنوان یک شهروند از انتقادات وارد شده قانع نشدم.وی ادامه داد: ایرادی که گرفته شده این است که می‌گویند صندوق می‌خواهد شرکت ملی نفت را حذف کند، حاکمیت وزارت نفت را زیر سوال ببرد، درآمدهای دولت را تضعیف کند و باعث بزرگ شدن صندوق شود و صندوق را از ماموریت‌های اصلی دور کند. هیچ‌کدام از این موضوعات درست نیست و بارها درباره این توضیح داده‌ایم.