در گفتوگوی «همدلی» با محمدمهدی توکلی، وکیل دادگستری، دلایل افزایش فعالیت شاهدان پولی، مقابل دادگاهها ارزیابی شد
چند میگیری سوگند بخوری؟
همدلی| فاطمه آقاییفرد: در روزهایی که خبرها حکایت از رسیدن خط فقر به 10میلیون تومان در جامعه میکنند و به گفته فعالان کارگری، بسیاری از حداقلبگیران حتی توان خرید گوشی موبایل برای ادامه تحصیل فرزندانشان در روزگار کرونایی را ندارند، کاروکارسبی با پروندههای قضایی در گوشه دیگری از اقتصاد، رونق بیشتری گرفته است. بازار داغ خرید و فروش شهود در دادگاه و دروغگویی برای امرار معاش، اگرچه قصه امروز و دیروز نیست و سالهاست که گزارشهای مختلفی از فعالیت زیرزمینی این افراد در مقابل دادسراها و دادگاهها شنیده میشود و این مسئله بارها با واکنش مسئولان مختلف همراه شده، اما بر اساس گزارشهای غیر رسمی، فعالیت افرادی که برای امرار معاش دست به شهادتهای دروغین میزنند اینروزها به دلیل بالا رفتن هزینههای زندگی حتی بیشتر از قبل هم شده و بحث در اینباره در شبکههای اجتماعی و مجازی داغتر از همیشه در جریان است. اگرچه در ماههای اخیر رئیس قوه قضائیه با صدور بخشنامهای به حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه دستور داده تا برای شناسایی و تعقیب افرادی که به صورت حرفهای در اطراف واحدهای قضایی حضور دارند و با دریافت پول یا امتیاز، به عنوان شاهد در پروندهها شهادت کذب میدهند، اقدام شود، اما باز هم در گزارشهایی که از زبان افراد مختلف جامعه شنیده میشود، میتوان رد پای فعالیت این افراد را دید که سال به سال به دلیل بحران اقتصادی و سختتر شدن معیشت، مسیر پروندههای قضایی را منحرف کرده و گلایههای بیشتری درباره فعالیت آنها شنیده میشود. الهه، یکی از کاربران توئیتر در اینباره مینویسد:«پدر من در دادگاه به دو تا شاهد نیاز دارد، یکی از شاهدها گفته باید پول سند ماشینم را بدهی تا برای شهادت حاضر شوم»، حسین در توئیتر خود نوشته: «در مقابل دادگاهها، افراد زیادی هستند که با پروندههای قضایی کاروکاسبی خوبی برای خود فراهم کردهاند؛ با توجه به پرونده طرفین دعوی، مبلغی را میگیرند و در مقابل هر چه به آنها بگویی برای قاضی بازگو میکنند»، مهدی در توئیتر خود مینویسد: «قیمت دلار به قدری بالا رفته که برای امرار معاش خانواده باید بساط خود را مقابل دادگاهها پهن کنم تا هم کار مردم راه بیفتد و هم منبع درآمدی خوبی برای پوشش هزینههای زندگی داشته باشم» و ...، قصههای مختلفی از تجربه افرادی که روزگاری کارشان به دادگاه افتاده و با چنین افرادی مواجه شدهاند، در شبکههای اجتماعی وجود دارد، در بسیاری از این نمونهها میتوان رد پای معیشت و کسب درآمد از راههای نامشروع به دلیل افزایش بیکاری و بالا رفتن هزینههای زندگی را مشاهده کرد که گویی با بیشتر شدن فشار اقتصادی بر دوش خانوارها، تمایل به انجام چنین کارهای ساده و البته پردرآمد را در سالهای اخیر حتی بیشتر از گذشته کرده است. برآورد دقیقی از میزان درآمد شواهد جعلی در سالهای اخیر وجود ندارد، اما بر اساس گفته افرادی که در این زمینه تجربه دارند، شواهد دروغین بر اساس سنگینی پروندههای قضایی از قتل گرفته تا معامله و ...، درآمد متفاوتی از این راه به جیب خود زده و بعد از حضور در دادگاهها، برای مدتی به دنبال راههای دیگری برای امرار معاش خود میروند و به اصطلاح بعد از اینکه آبها از آسیاب افتادند و دوباره برای کسب درآمد به دنبال افرادی که پروندهشان لنگ شهادت است، میروند و دوباره روز از نو و روزی از نو...، در چنین شرایطی، اگرچه عدهای از درآمد نجومی این افراد برای شهادت پروندههای قضایی سنگین صحبت میکنند، اما در مقابل در برخی از گزارشها حتی مشاهده شده که عدهای در مقابل 50هزار تومان نیز حاضر به حضور در دادگاه و شهادت قلابی هستند. در این زمینه برخی از کاربران فضای مجازی نیز از افزایش فعالیت افراد بیکاری سخن میگویند که حاضرند در ازای ناهار یا شام یک شبانهروزشان برای شهادت دروغین در دادگاهها حاضر شوند و هر چه به آنها دیکته شده را برای قاضی پرونده بازگو کنند. در این میان کارشناسان اگرچه یکی از دلایل اصلی داغ شدن این کاروکاسبیها را از بین رفتن چهارچوبهای اخلاقی عنوان میکنند، اما به باور بیشتر تحلیلگران و آنچه که در ذهن هر بینندهای میآید، عمدهترین دلیل شایع شدن فعالیت این دسته از افراد بالا رفتن هزینههای زندگی و تلاش برای تامین معیشت، میتواند باشد. دلیل افزایش کاروکاسبی با ایستادن در مقابل دادگاهها و روشهای دیگر کسب درآمد نادرست و غیر اخلاقی را، به راحتی و تنها با نگاهی به آمارهای بیکاری و میزان هزینههای دهکهای ضعیف جامعه به خوبی میتوان درک کرد. شاید اینروزها کرونا بهانه خوبی برای بیکاری عده زیادی از افراد جامعه باشد، اما این مسئله کلاف سردرگمی در اقتصاد است که از سالهای گذشته وجود داشته است. آمارهای مختلفی درباره شدت گرفتن نرخ بیکاری و افزایش فعالیتهای زیرزمینی برای کسب درآمد حتی قبلتر از کرونا وجود دارد؛ بر اساس گزارش مرکز آمار فقط در سال گذشته نرخ بیکاری به 10.7درصد رسید و امسال نیز به دلیل وضعیت شیوع کرونا، بیشک آمار قابل توجهی در این زمینه وجود ندارد. در چنین شرایطی در برخی از گزارشهای غیررسمی عنوان شده که برخی از کارگران به دلیل وخیمتر شدن اوضاع کار به دلیل کرونا، هر 13روز یکبار شانس پیدا کردن یک قرارداد یک روزه را دارند و بقیه روزهای ماه بیکارند. این گزارشها در حالی منتشر میشود که بر اساس اخبار اخیر، هزینه دهکهای درآمدی ضعیف جامعه نیز رشد 41درصدی داشته که در کنار قیمت دلاری که بعید نیست به زودی به 30هزار تومان هم برسد، حکایت از کاهش قدرت خرید مردم دارد.