مخالفت آلمان، فرانسه، انگلیس و دبیرکل سازمان ملل با تصمیم ترامپ
مکانیسم ماشه برگشت خورد
همدلی| محسن رفیق: در حالی که ترامپ دیروز و امروز را روزهای بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران اعلام کرده بود، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در این باره تاکید کرد که درخصوص بازگشت تحریمها، شورای امنیت تصمیم خواهد گرفت. بر همین اساس برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به ادله و شواهد و نیز مواضعی که طرفین مختلف درباره طرح آمریکا برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل منتشر کردهاند، در میدان عمل هیچ اتفاق تازهای در این روزها درباره ایران نخواهد افتاد و صرفا اعلام تحریمهایی از طرف آمریکا انجام میگیرد که عملا هماکنون نیز وجود دارند. این در حالی است که رئیس جمهور حسن روحانی نیز پیشتر این دو روز را روزهای پیروزی ملت ایران و شکست مفتضحانه آمریکا ارزیابی کرده بود.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که اصلیترین فرد برای اعلام بازگشت یا عدمبازگشت قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران است و بارها بر لزوم حفظ برجام تأکید کرده؛ در تازهترین موضعگیری با استناد بهنظرات قبلی اعضای شورای امنیت درباره طرح آمریکا اعلام کرده است:«موضع ما بسیار ساده و به همان صورت قبلی است. این شورای امنیت بهعنوان یک رکن سازمان ملل متحد است که وظیفه تفسیر قطعنامههای شورای امنیت را دارد، از اینرو ما همانگونه عمل میکنیم که شورای امنیت عمل کند.»
در همین راستا تروئیکای اروپایی نیز در نامهای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد، بار دیگر تأکید کرد که سه کشور اروپایی همچنان خود را به ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد میدانند. سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در نامه جدیدی به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد بار دیگر تاکید کردند که تلاش آمریکا برای احیای تحریمهای شورای امنیت ایران فاقد اثر قانونی است و سه کشور اروپایی همچنان خود را به ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد میدانند. به گزارش العالم به نقل از آسوشیتدپرس، این سه کشور در این نامه اشاره کردهاند که تعلیق تحریمها علیه ایران در چارچوب توافق هستهای با ایران موسوم به برجام، پس از تاریخ ۲۰ سپتامبر، یعنی 30 شهریور ادامه خواهد یافت. همچنین در این نامه هرگونه تصمیم یا اقدام در راستای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، فاقد اثر قانونی دانسته شده است. نمایندگان انگلیس، فرانسه و آلمان در سازمان ملل همچنین در ادامه این نامه گفتهاند که ما تلاشی بیوقفه برای حفظ توافق هستهای داشتهایم و همچنان به آن پایبند هستیم.
در همین زمینه نبی آزادی، رایزن سیاسی نمایندگی دائم ایران در ژنو، در جلسه عمومی کنفرانس خلع سلاح در پاسخ به اظهارات سفیر آمریکا مبنی بر تلاش واشنگتن برای ادامه تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران و ادعای حمایت ایران از تروریسم اعلام کرد نگاهی به اظهارات و اعترافات مقامات رسمی آمریکا روشن میکند که چه کسی حامی تروریسم است. نماینده ایران با اشاره به سخنان هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه سابق آمریکا و دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور درباره ایجاد القاعده و داعش اعلام کرد که آمریکا حامی اصلی تروریسم دولتی است. او با هشدار نسبت به تهدیدات مکرر رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر توسل به زور علیه ایران، چنین اظهارات تحریکآمیزی را نقض اصول بنیادین مندرج در منشور ملل متحد بهویژه ماده 2 در خصوص ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور و تهدید جدی صلح و امنیت بینالمللی دانست و نسبت به عواقب خطرناک سیاستهای غیرمسئولانه و اقدامات غیر قانونی آمریکا هشدار داد. این نماینده ایران با برشمردن پیامدهای منفی رویکرد یکجانبهگرایانه سیاست خارجی آمریکا بر نهادهای بینالمللی از جمله کنفرانس خلع سلاح و تلاش آن کشور برای نابودی نهادهای چندجانبه و بیاعتبار کردن سازمان ملل و نیز تلاش مذبوحانه برای از بین بردن قطعنامه 2231 شورای امنیت و فروپاشی برجام اعلام کرد این تلاشها به دلیل بیاعتبار و غیرقانونی بودن اقدام آمریکا از سوی شورای امنیت با شکست مواجه شد.
با این وجود منابع آگاه مدعی شدهاند که رئیسجمهور آمریکا قصد دارد با امضای یک فرمان اجرایی جدید، طرفهایی را که وارد مبادلات تسلیحاتی با ایران میشوند تحریم کند. در این زمینه سه منبع که خواستهاند نامشان فاش نشود به خبرگزاری رویترز گفتهاند این فرمان اجرایی به رئیسجمهور آمریکا اختیار خواهد داد که علیه طرفهایی که ممنوعیتهای مربوط به مبادلات تسلیحات با ایران را نقض میکنند تحریمهای ثانویه اعمال کند. منابع مورد استناد رویترز گفتهاند این فرمان اجرایی که احتمالا طی روزهای آینده صادر خواهد شد، طرفهای ناقض این ممنوعیتها را به قطع دسترسی به بازار آمریکا تهدید خواهد کرد. به عقیده برخی ناظران این فرمان به وضوح نشان میدهد که دولت آمریکا قائل به این است که دولتهای جهان قائل به بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران نیستند وگرنه نیازی به صدور فرمان جدید نبود.
ترامپ در تبلیغات ریاستجمهوری چهار سال پیش، برجام را یک توافق افتضاح معرفی کرد و وعده پاره کردن آن را داد؛ اتفاقی که اردیبهشت سال ۹۷ با خروج آمریکا از برجام انجام شد، اما برجام باقی ماند. او در دو سال اخیر همه مسیرها را برای به نابودی کشاندن برجام رفت تا این که از یک سال قبل با نزدیک شدن به سررسید پایان تحریمهای تسلیحاتی ایران که برای ۲۷ مهر امسال یعنی دو هفته قبل از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا برنامهریزی شده، تلاشهای آمریکا وارد فاز تازهای شد. در این مسیر دولت آمریکا ابتدا یک قطعنامه برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ارائه داد که از پانزده عضو شورای امنیت فقط دو کشور آمریکا و دومینیکن با آن موافقت کردند. دولت آمریکا در گام بعدی دست به طراحی یک شگرد فریبکارانه زد و با ادعای عضویت در برجام، در پی آن برآمد تا با استفاده از سازوکار موجود در توافق هستهای، بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل به همراه تحریم تسلیحاتی ایران را عملیاتی کند، درحالیکه حتی متحدان اروپایی آمریکا هم حقی برای آمریکا برای فعال کردن این سازوکار که به اسنپبک موسوم است، قائل نشدند.
در شورای امنیت هم همان سیزده دولت قبلی با صدور بیانیههایی تاکید کردند که آمریکا عضو برجام نیست و نمیتواند از سازوکار برجام استفاده کند و برهمین اساس دولت اندونزی بهعنوان رئیس قبلی شورای امنیت و دولت نیجر بهعنوان رئیس فعلی این شورا، هیچکدام شکایت آمریکا را قبول نکردند. پس از آن آمریکا در آخرین گام ادعا کرد که براساس توافق هستهای، اگر شورای امنیت نتواند قطعنامهای درباره تحریمهای ایران ارائه دهد، پس از ۳۰روز تمام تحریمهای قبلی احیا میشود که در واقع اواخر وقت دیروز آن ۳۰روز به اتمام رسید، درحالیکه ناظران بر این باورند تحریمهایی که آمریکا ادعای بازگشت آن را دارد بهدلیل عدمهمراهی سازمان ملل صرفا تحریم یکجانبه است و تمهیدات بینالمللی در سازمان ملل ازجمله الزام دبیرکل برای تشکیل کمیته تحریم یا الزام کشورها برای ارائه گزارش در اجرای قطعنامهها را شامل نمیشود و از همه مهمتر این که در دبیرخانه سازمان ملل و سایت شورای امنیت کماکان قطعنامه ۲۲۳۱استناد دارد و خبری از قطعنامههای قبلی نیست.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که اصلیترین فرد برای اعلام بازگشت یا عدمبازگشت قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران است و بارها بر لزوم حفظ برجام تأکید کرده؛ در تازهترین موضعگیری با استناد بهنظرات قبلی اعضای شورای امنیت درباره طرح آمریکا اعلام کرده است:«موضع ما بسیار ساده و به همان صورت قبلی است. این شورای امنیت بهعنوان یک رکن سازمان ملل متحد است که وظیفه تفسیر قطعنامههای شورای امنیت را دارد، از اینرو ما همانگونه عمل میکنیم که شورای امنیت عمل کند.»
در همین راستا تروئیکای اروپایی نیز در نامهای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد، بار دیگر تأکید کرد که سه کشور اروپایی همچنان خود را به ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد میدانند. سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در نامه جدیدی به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد بار دیگر تاکید کردند که تلاش آمریکا برای احیای تحریمهای شورای امنیت ایران فاقد اثر قانونی است و سه کشور اروپایی همچنان خود را به ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد میدانند. به گزارش العالم به نقل از آسوشیتدپرس، این سه کشور در این نامه اشاره کردهاند که تعلیق تحریمها علیه ایران در چارچوب توافق هستهای با ایران موسوم به برجام، پس از تاریخ ۲۰ سپتامبر، یعنی 30 شهریور ادامه خواهد یافت. همچنین در این نامه هرگونه تصمیم یا اقدام در راستای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، فاقد اثر قانونی دانسته شده است. نمایندگان انگلیس، فرانسه و آلمان در سازمان ملل همچنین در ادامه این نامه گفتهاند که ما تلاشی بیوقفه برای حفظ توافق هستهای داشتهایم و همچنان به آن پایبند هستیم.
در همین زمینه نبی آزادی، رایزن سیاسی نمایندگی دائم ایران در ژنو، در جلسه عمومی کنفرانس خلع سلاح در پاسخ به اظهارات سفیر آمریکا مبنی بر تلاش واشنگتن برای ادامه تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران و ادعای حمایت ایران از تروریسم اعلام کرد نگاهی به اظهارات و اعترافات مقامات رسمی آمریکا روشن میکند که چه کسی حامی تروریسم است. نماینده ایران با اشاره به سخنان هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه سابق آمریکا و دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور درباره ایجاد القاعده و داعش اعلام کرد که آمریکا حامی اصلی تروریسم دولتی است. او با هشدار نسبت به تهدیدات مکرر رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر توسل به زور علیه ایران، چنین اظهارات تحریکآمیزی را نقض اصول بنیادین مندرج در منشور ملل متحد بهویژه ماده 2 در خصوص ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور و تهدید جدی صلح و امنیت بینالمللی دانست و نسبت به عواقب خطرناک سیاستهای غیرمسئولانه و اقدامات غیر قانونی آمریکا هشدار داد. این نماینده ایران با برشمردن پیامدهای منفی رویکرد یکجانبهگرایانه سیاست خارجی آمریکا بر نهادهای بینالمللی از جمله کنفرانس خلع سلاح و تلاش آن کشور برای نابودی نهادهای چندجانبه و بیاعتبار کردن سازمان ملل و نیز تلاش مذبوحانه برای از بین بردن قطعنامه 2231 شورای امنیت و فروپاشی برجام اعلام کرد این تلاشها به دلیل بیاعتبار و غیرقانونی بودن اقدام آمریکا از سوی شورای امنیت با شکست مواجه شد.
با این وجود منابع آگاه مدعی شدهاند که رئیسجمهور آمریکا قصد دارد با امضای یک فرمان اجرایی جدید، طرفهایی را که وارد مبادلات تسلیحاتی با ایران میشوند تحریم کند. در این زمینه سه منبع که خواستهاند نامشان فاش نشود به خبرگزاری رویترز گفتهاند این فرمان اجرایی به رئیسجمهور آمریکا اختیار خواهد داد که علیه طرفهایی که ممنوعیتهای مربوط به مبادلات تسلیحات با ایران را نقض میکنند تحریمهای ثانویه اعمال کند. منابع مورد استناد رویترز گفتهاند این فرمان اجرایی که احتمالا طی روزهای آینده صادر خواهد شد، طرفهای ناقض این ممنوعیتها را به قطع دسترسی به بازار آمریکا تهدید خواهد کرد. به عقیده برخی ناظران این فرمان به وضوح نشان میدهد که دولت آمریکا قائل به این است که دولتهای جهان قائل به بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران نیستند وگرنه نیازی به صدور فرمان جدید نبود.
ترامپ در تبلیغات ریاستجمهوری چهار سال پیش، برجام را یک توافق افتضاح معرفی کرد و وعده پاره کردن آن را داد؛ اتفاقی که اردیبهشت سال ۹۷ با خروج آمریکا از برجام انجام شد، اما برجام باقی ماند. او در دو سال اخیر همه مسیرها را برای به نابودی کشاندن برجام رفت تا این که از یک سال قبل با نزدیک شدن به سررسید پایان تحریمهای تسلیحاتی ایران که برای ۲۷ مهر امسال یعنی دو هفته قبل از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا برنامهریزی شده، تلاشهای آمریکا وارد فاز تازهای شد. در این مسیر دولت آمریکا ابتدا یک قطعنامه برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ارائه داد که از پانزده عضو شورای امنیت فقط دو کشور آمریکا و دومینیکن با آن موافقت کردند. دولت آمریکا در گام بعدی دست به طراحی یک شگرد فریبکارانه زد و با ادعای عضویت در برجام، در پی آن برآمد تا با استفاده از سازوکار موجود در توافق هستهای، بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل به همراه تحریم تسلیحاتی ایران را عملیاتی کند، درحالیکه حتی متحدان اروپایی آمریکا هم حقی برای آمریکا برای فعال کردن این سازوکار که به اسنپبک موسوم است، قائل نشدند.
در شورای امنیت هم همان سیزده دولت قبلی با صدور بیانیههایی تاکید کردند که آمریکا عضو برجام نیست و نمیتواند از سازوکار برجام استفاده کند و برهمین اساس دولت اندونزی بهعنوان رئیس قبلی شورای امنیت و دولت نیجر بهعنوان رئیس فعلی این شورا، هیچکدام شکایت آمریکا را قبول نکردند. پس از آن آمریکا در آخرین گام ادعا کرد که براساس توافق هستهای، اگر شورای امنیت نتواند قطعنامهای درباره تحریمهای ایران ارائه دهد، پس از ۳۰روز تمام تحریمهای قبلی احیا میشود که در واقع اواخر وقت دیروز آن ۳۰روز به اتمام رسید، درحالیکه ناظران بر این باورند تحریمهایی که آمریکا ادعای بازگشت آن را دارد بهدلیل عدمهمراهی سازمان ملل صرفا تحریم یکجانبه است و تمهیدات بینالمللی در سازمان ملل ازجمله الزام دبیرکل برای تشکیل کمیته تحریم یا الزام کشورها برای ارائه گزارش در اجرای قطعنامهها را شامل نمیشود و از همه مهمتر این که در دبیرخانه سازمان ملل و سایت شورای امنیت کماکان قطعنامه ۲۲۳۱استناد دارد و خبری از قطعنامههای قبلی نیست.