رایزنی‌ها در تعلیق

همدلی| لغو سفر محمدجواد ظریف به سه کشور اروپایی که قرار بود طی روزهای آتی انجام بگیرد، گمانه‌زنی‌های زیادی را در خصوص ارتباط دلایل آن با برخی موضع‌گیری‌های ‌بین‌المللی نسبت به اعدام نوید افکاری، ایجاد کرده است. بر همین اساس نشریه پرتیراژ آلمانی بیلد، با استناد به منابع خود خبر داد که از قرار معلوم سفر وزیر خارجه ایران به سه کشور اروپایی موقتا لغو شده است.
این در حالی است که منابع غربی پیش‌تر از سفرمحمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران به اروپا در آستانه تصمیم آمریکا برای اجرای مکانیسم ماشه خبر داده بودند. وزیران خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام روز ۲۰ شهریور نشستی در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران برگزار کردند و قرار بود وزیر خارجه ایران در هفته جاری راهی آلمان، فرانسه، بریتانیا به عنوان سه عضو برجام و همچنین ایتالیا و اسپانیا شود. برخی منابع خبری مدعی شده‌‌اند که لغو احتمالی این سفر در پی اعدام نوید افکاری صورت گرفته است، هر چند وزارت خارجه ایران علت لغو سفر را مشکلات لجستیکی عنوان کرده است. گفته می‌شود آلمان اولین مقصد سفر ظریف به اروپا بوده است. این در حالی است که اتحادیه اروپا و آمریکا قویا ایران را به دلیل اعدام نوید افکاری، در روز شنبه محکوم کرده‌‌اند.

توضیح وزارت خارجه

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه در این زمین گفت:«در چند هفته اخیر برنامه‌ریزی‌هایی برای سفرهای آینده وزیر خارجه به برخی کشورهای آفریقایی، آسیا و اروپا صورت گرفته بود اما به دلیل مشکلات لجستیک ناشی از شیوع ویروس کرونا هنوز این سفرها قطعی نشده و بعید است که در چند هفته آینده قطعی شود.» سخنگوی وزارت خارجه در ادامه افزود:«به محض حل مسائل لجستیکی و انجام هماهنگی‌های ضروری مرتبط با پروتکل‌های کرونا، اطلاع رسانی در این زمینه انجام خواهد شد.» با این وجود به نظر می‌رسد با توجه به سخنان خطیب‌زاده و زمان کمی که تا موعد مقرر برای این سفر باقی مانده است، این سفر لغو شده باشد.
به هر روی فارغ از ارتباط یا عدم ارتباط اعدام نوید افکاری با لغو سفر وزیر امور خارجه به اروپا،‌ واکنش کشورهای اروپایی و آمریکا در روزهای گذشته نسبت به این موضوع بسیار گسترده بود. این در حالی است که قبل از اجرای حکم اعدام نیز، درخواست‌های بین‌المللی برای توقف آن اخبار زیادی را به خود اختصاص داده بود. سخنگوی اتحادیه اروپا نیز در واکنش به این خبر گفت: اتحادیه اروپا اعدام نوید افکاری را به شدیدترین وجه محکوم می‌کند. این سخنگو اضافه کرده بود که اتحادیه اروپا به صراحت با استفاده از مجازات اعدام در هر شرایطی مخالف است و مساله حقوق بشر از موضوعات محوری تعامل با ایران خواهد بود.
کلی کرافت، سفیر آمریکا در سازمان ملل و جو بایدن، نامزد حزب دموکرات برای انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا، عفو بین‌الملل، اتحادیه جهانی کشتی از جمله افراد و سازمان‌هایی بودند که در این رابطه واکنش نشان دادند.

پاسخ معاون بین‌الملل قوه قضائیه

در همین زمینه علی باقری کنی، معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه نسبت به مداخلات برخی سفارتخانه‌های اروپایی در امور داخلی ایران اعتراض شدیداللحن خود را اعلام کرد. باقری با اشاره به واکنش‌ها به اجرای حکم اعدام نوید افکاری گفت:«کشور‌های اروپایی که سابقه طولانی در حمایت و پشتیبانی از دیکتاتورها، فروش سلاح‌های کشتارجمعی به صدام دیکتاتور و تحریم غذا و داروی مورد نیاز مردم عادی دارند، نمی‌توانند حتی ژست دفاع از حقوق بشر را بگیرند. قتل دسته جمعی ده‌ها کودک، زن و مرد بیگناه در فلسطین و یمن به وسیله سلاح‌های فرانسوی، آلمانی، انگلیسی و سوئدی بر اساس چه فرایند دادرسی صورت گرفته و حکم قتل انسان‌های بی‌گناه را کدام دستگاه قضایی صادر کرده است؟ فشار‌های خارجی نه تیغ تیز عدالت دستگاه قضایی را کند می‌کند و نه چتر گسترده رحمت و رأفت اسلامی قوه قضائیه را کوچک می‌کند، سفرای برخی کشور‌های غربی در تهران اگر از انصاف، حق و عدل بویی نبرده‌اند، لااقل ادب دیپلماتیک را رعایت کرده و مانند یک گروه اپوزیسیون بلندگوی دروغ‌پراکنی نشوند».

احضار سفیر آلمان

احضار سفیر آلمان به وزارت خارجه،‌ یکی دیگر از واکنش‌های ایران نسبت به اعتراض‌های اروپاییان به اعدام نوید افکاری بود که دیروز صورت گرفت. دلیل این اقدام، انتشار توئیت‌های متعدد از سوی سفیر آلمان دراین باره اعلام شده است. در اطلاعیه وزارت خارجه ایران آمده است که مدیرکل اروپای وزارت امور خارجه، اقدام خارج از عرف دیپلماتیک سفارت آلمان در تهران را به منزله دخالت در امور داخلی کشورمان دانسته و آن را به شدت محکوم کرده است. مدیرکل اروپایی ایران تصریح کرد که مداخله در قوانین و مقررات و رویه‌های قضایی مستقل کشور ایران به هیچ وجه قابل قبول و تحمل نیست و از سفارت آلمان انتظار می‌رود حد و حدود وظایف دیپلماتیک خود را شناخته و پا را از آن فراتر نگذارد.
به هر روی لغو سفر مهم محمدجواد ظریف به کشورهای اروپایی در حالی صورت می‌گیرد که در این شرایط حساس،‌ گفت‌وگو و رایزنی با مقامات سیاسی اروپایی دارای اهمیت بسیاری بود. اگر چه همه کشورهای طرف برجام از جمله سه کشور اروپایی، استدلال آمریکا را برای اجرای مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران مردود دانسته و بر عدم امکان استفاده واشنگتن از مکانیسم ماشه به علت خروج از برجام، تاکید کرده‌‌اند، اما با این حال آمریکا اعلام کرده است که از بامداد دوشنبه هفته آینده یعنی 31شهریور، شش قطعنامه لغو شده قبلی علیه ایران که با توافق برجام و قطعنامه 2231 لغو شده بود دوباره احیا خواهند شد.
سفر ظریف به اروپا و گفت و گو با این کشورها می‌توانست به هماهنگی بیشتری بین تهران و کشورهای این قاره در هفته‌های آینده بینجامد به ویژه این که از دیروز نیز نشست شورای حکام آژانس انرژی اتمی در وین آغاز به کار کرد و ایران گام‌های مثبتی برای ادامه همکاری با آژانس برداشته بود.