2452
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
رویارویی نیروی هوایی ارتش و دولت بر سر یک فرودگاه
سرگردانی در چابهار
همدلی| در روزهای گذشته، فرودگاه کنارک چابهار به صورت ناگهانی و بدون اعلام قبلی تعطیل شد تا مردم چابهار، فعالان اقتصادی و تمام افرادی که به چابهار تردد دارند، ارتباط‌شان با بیرون قطع شود و این موضوع باعث سردرگمی و نارضایتی مسافران شد؛ فرودگاهی که در اختیار نیروی هوایی ارتش است.
تعطیلی فرودگاه کنارک چنان بی‌مقدمه و بدون برنامه‌ریزی انجام شد که مسافرانی که عازم چابهار بودند در فرودگاه‌های مبدأ پرواز خود می‌فهمند فرودگاه تعطیل شده و بسیاری هم قصد بازگشت از چابهار را داشتند و روز پرواز خود، با درهای بسته فرودگاه چابهار مواجه شدند.
مسئولان فرودگاه کنارک، دلیل تعطیلی این فرودگاه را نارسایی و پوسیدگی لوله‌های سوخت عنوان کرده‌اند؛ اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد دلیل این تعطیلی، ناخشنودی مسئولان فرودگاه کنارک از ساخت فرودگاه جدید چابهار در منطقه آزاد است. چالشی که اکنون چابهار در حوزه فرودگاهی دارد، نظامی‌بودن فرودگاه فعلی کنارک است. فرودگاه فعلی کنارک به‌عنوان یک فرودگاه نظامی کد شده و بعضا تجار و بازرگانان برای تردد در یک فرودگاه نظامی ممکن است با چالش‌هایی مواجه شوند.
روز جمعه معاون حمل و نقل و ترانزیت منطقه آزاد چابهار با اشاره به تعطیل شدن فرودگاه کنارک با تصمیم نیروی هوایی ارتش گفت: «با رایزنی انجام شده با یکی از شرکت‌های هواپیمایی روزانه دو پرواز به فرودگاه ایرانشهر انجام می‌شود تا خدمت‌رسانی به مردم دچار وقفه نشود.»
«سعید چلندری» در گفت‌وگو ایرنا درباره مشکل پیش آمده برای انجام پروازهای شرکت‌های هواپیمایی به فرودگاه کنارک گفت: «با توجه به این‌که منطقه آزاد چابهار فاقد فرودگاه مستقل می‌باشد، پروازها از طریق فرودگاه کنارک که یک فرودگاه نظامی است و خارج از محدوده منطقه است، انجام می‌شد.» او با بیان این‌که در دهه‌های گذشته تاکنون منطقه آزاد چابهار هزینه‌های ترمینال مسافری و سایر هزینه‌های جاری و عمرانی فرودگاه کنارک را تقبل و پرداخت کرده است، اظهار کرد: «برای نمونه سال گذشته برای بازسازی ترمینال مسافری این فرودگاه ۷.۵ میلیارد تومان از سوی منطقه آزاد چابهار هزینه شد و به تازگی نیز ۱.۵ میلیارد تومان برای امور تاسیساتی وسرمایشی فرودگاه اختصاص یافته است.»
در این میان شرکت فرودگاهی عقاب عسلویه که از طرف مالک به‌عنوان بهره‌بردار این فرودگاه معرفی شده است، در نامه‌ای به سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: «به دلیل «اشکالات موجود در سطوح پروازی»، «سوخت‌گیری» و «نیاز به تعمیرات سیستم‌های ناوبری»، انجام پروازهای غیرنظامی در باند این فرودگاه از تاریخ ۲۰شهریور‌ماه تا اطلاع ثانوی امکان‌پذیر نیست». کمی پس از این تعطیلی، واکنش‌ها آغاز شد و البته با گذشت زمان، جدی‌تر.
دو روز پیش هم استاندار سیستان‌و‌بلوچستان در واکنشی تند به اتفاق اخیر گفت: «فرماندهی نیروی هوایی باید از مردم عذرخواهی کند و بدون هیچ قید و شرطی فرودگاه کنارک را مجددا بازگشایی کند». به گزارش سایت استانداری سیستان‌و‌بلوچستان، احمدعلی موهبتی درباره تعطیلی فرودگاه چابهارکنارک گفته: «متأسفانه پروازهای فرودگاه کنارک در اعتراض به ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار توسط نیروی هوایی تعطیل شد و این موضوع نیز بارها و بارها اتفاق افتاده است. (در واقع) متولیان نیروی هوایی شرط بازگشایی و فعالیت مجدد فرودگاه کنارک را توقف و تعطیلی عملیات احداث فرودگاه چابهار اعلام کرده‌اند».
براساس متن منتشر‌شده در سایت استانداری سیستان‌و‌بلوچستان، استاندار با بیان این‌که نیروی هوایی از افتخارات جمهوری اسلامی ایران است و در پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران جنگ و هم‌اکنون در حوزه امنیت نقش مؤثری دارند، تصریح کرد: «بااین‌حال ۲۷سال از عمر منطقه آزاد چابهار می‌گذرد و نیروی هوایی همواره از احداث فرودگاه در این منطقه ممانعت کرده و این امر عدم توسعه استان و سواحل مکران را که همواره مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا بر توسعه آن تأکید دارند، سبب شده است».
او با بیان این‌که در دولت‌های قبلی بحث ساخت فرودگاه مطرح و پیگیری شد، اما اجازه ساخت فرودگاه به علت این‌که در محدوده پدافندی «دلتا ۲۱» است به وزارت راه و شهرسازی داده نشده، تصریح کرد: «درحال‌حاضر با ساخت سایت پتروشیمی و مجموعه فولاد چابهار و بخشی از روستاها که در محدوده این منطقه قرار دارند و همچنین شهرک صنعتی چابهار، «دلتا ۲۱» خاصیت خود را از دست داده و جابه‌جا شد و بر همین اساس با پیگیری‌هایی که صورت گرفته، رئیس‌جمهور در اردیبهشت سال ٩٣ در مکاتبه‌ای به مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که بخشی از زمین فرودگاه پایگاه دهم شکاری را برای ساخت ترمینال و مجموعه فعالیت فرودگاه شرکت فرودگاه‌های کشور در اختیار دولت قرار دهند، متأسفانه این همکاری توسط نیروی هوایی و مجموعه آن صورت نگرفت.»
موهبتی ادامه داد: «دولت تصمیم گرفت که فرودگاه جدیدی را بسازد؛ بنابراین طرح آن تهیه شده و در اردیبهشت ۹۵ مجوز ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار توسط کمیته فضایی کشور و سازمان هواپیمایی کشور صادر شد که به دلایلی این فرودگاه در آن مقطع ساخته نشد، اما در سال گذشته مجدد مجوز فرودگاه تمدید شد و عملیات احداث آن در سال جاری آغاز شده است».
استاندار تصریح کرد: «فرودگاه پایگاه دهم شکاری پایگاه نظامی است و سرمایه‌گذار خارجی و داخلی حاضر نیست با این شرایط سرمایه‌گذاری کند؛ چراکه این فرودگاه در اختیار دولت نیست و در اختیار یک پایگاه نظامی است که درکی از سرمایه‌گذاری و توسعه ندارد. امیدواریم فرودگاه بین‌المللی چابهار در سه ماه آینده راه‌اندازی شود و در راستای این امر هم‌اکنون روزانه بیش از ۲۰۰ دستگاه ماشین‌آلات سنگین و پنج پیمانکار در این پروژه مشغول به فعالیت هستند که در سه ماه آینده بتوانیم فرودگاه بین‌المللی چابهار را راه‌اندازی کنیم تا گره اساسی توسعه سواحل مکران که نبود فرودگاه است، مرتفع شود».
از دیگر سو معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس یازدهم، در این زمینه به ایلنا گفته است: «پیگیری‌ها برای بازگشایی فرودگاه چابهار را از طریق سرلشکر باقری آغاز کرده‌ایم و متأسفانه فارغ از این‌که کدام سازمان متولی این مشکل است، معتقدیم که مردم وجه‌المصالحه این اختلافات قرار گرفته‌‌اند».
همچنین تورج دهقان‌زنگنه، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفته است: «ما در حال رایزنی هستیم تا بتوانیم این مشکل را حل کنیم. در این زمینه هم با ارتش و هم با منطقه آزاد در حال گفت‌وگو هستیم و اکنون معاونت هوانوردی در حال پیگیری است». دهقان‌زنگنه اظهار امیدواری کرد به‌زودی این مشکل حل شود و گفت:«تلاش کردیم دیدگاه ارتش را نیز نسبت به این موضوع بدانیم، اما تلاش‌ها تا لحظه نگارش این خبر به نتیجه نرسید.»
به نظر می‌رسد که فاصله 45کیلومتری فرودگاه کنارک و چابهار با محدوده منطقه آزاد، مانعی برای تردد تجار و سرمایه‌گذاران به چابهار است. یک اصل مهم در منطقه آزاد، تردد بدون روادید است. به این معنا که افراد بدون دریافت روادید ایران می‌توانند به مناطق آزاد وارد شده و در نهایت از مناطق آزاد خارج شوند. اما قرارگرفتن فرودگاه فعلی خارج از محدوده منطقه آزاد، عملا این مزیت را از بین برده است. به این معنا که بازرگان خارجی که قصد سفر به منطقه آزاد چابهار را دارد به طور مستقیم وارد منطقه آزاد نمی‌شود و در نتیجه برای سفر به منطقه آزاد باید روادید گرفته و وارد خاک ایران شود. در نتیجه برای یک سرمایه‌گذار خارجی تفاوت چندانی ندارد که به پایتخت کشور وارد شود یا منطقه آزاد؛ باید همان روال معمول دریافت روادید را طی کند.
همه این صحبت‌ها در حالی است که مالکیت فرودگاه چابهار یا به عبارت دیگر پایگاه هوایی چابهار در اختیار نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است و استفاده پروازهای غیرنظامی از فرودگاه‌های نظامی براساس دستورالعمل موجود بین وزارت راه و شهرسازی و وزارت دفاع، بنا بر شروط مندرج در این دستورالعمل امکان‌پذیر است.
در این دستورالعمل برای مالک و متولی فرودگاه یعنی نیروی هوایی، شرکت فرودگاهی عقاب عسلویه به‌عنوان شرکت خدمات‌دهنده و نگه‌دارنده تأسیسات فرودگاهی و برای سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان تأییدکننده امکانات فرودگاهی و صادرکننده مجوز برای شرکت‌های هواپیمایی، وظایف و مسئولیت‌هایی مشخص شده است.
در هر حال فارغ از این‌که دلایل تعطیلی فرودگاه، تعمیرات است یا فشار برای متوقف‌کردن پروسه ساخت فرودگاه جدید چابهار، بد نیست بدانیم که تعطیلی این فرودگاه چه بلایی بر سر اقتصاد نحیف و کرونازده کنونی این استان می‌آورد.
از طرف دیگر تعطیلی این فرودگاه عواقب بسیار بدی را برای حوزه گردشگری و به صورت کلان اقتصاد چابهار به همراه دارد. این وضعیت در حالی است که چابهار که در گوشه جنوب شرقی ایران واقع است، در دورترین فاصله ممکن از شهرهای بزرگ کشور قرار گرفته و سهل‌ترین مسیر دسترسی به آن از طریق خطوط پروازی است.
تعطیلی فرودگاه کنارک چنان بی‌مقدمه و بدون برنامه‌ریزی انجام شد که مسافرانی که عازم چابهار بودند در فرودگاه‌های مبدأ پرواز خود می‌فهمند فرودگاه تعطیل شده و بسیاری هم قصد بازگشت از چابهار را داشتند و روز پرواز خود، با درهای بسته فرودگاه چابهار مواجه شدند.
مسئولان فرودگاه کنارک، دلیل تعطیلی این فرودگاه را نارسایی و پوسیدگی لوله‌های سوخت عنوان کرده‌اند؛ اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد دلیل این تعطیلی، ناخشنودی مسئولان فرودگاه کنارک از ساخت فرودگاه جدید چابهار در منطقه آزاد است. چالشی که اکنون چابهار در حوزه فرودگاهی دارد، نظامی‌بودن فرودگاه فعلی کنارک است. فرودگاه فعلی کنارک به‌عنوان یک فرودگاه نظامی کد شده و بعضا تجار و بازرگانان برای تردد در یک فرودگاه نظامی ممکن است با چالش‌هایی مواجه شوند.
روز جمعه معاون حمل و نقل و ترانزیت منطقه آزاد چابهار با اشاره به تعطیل شدن فرودگاه کنارک با تصمیم نیروی هوایی ارتش گفت: «با رایزنی انجام شده با یکی از شرکت‌های هواپیمایی روزانه دو پرواز به فرودگاه ایرانشهر انجام می‌شود تا خدمت‌رسانی به مردم دچار وقفه نشود.»
«سعید چلندری» در گفت‌وگو ایرنا درباره مشکل پیش آمده برای انجام پروازهای شرکت‌های هواپیمایی به فرودگاه کنارک گفت: «با توجه به این‌که منطقه آزاد چابهار فاقد فرودگاه مستقل می‌باشد، پروازها از طریق فرودگاه کنارک که یک فرودگاه نظامی است و خارج از محدوده منطقه است، انجام می‌شد.» او با بیان این‌که در دهه‌های گذشته تاکنون منطقه آزاد چابهار هزینه‌های ترمینال مسافری و سایر هزینه‌های جاری و عمرانی فرودگاه کنارک را تقبل و پرداخت کرده است، اظهار کرد: «برای نمونه سال گذشته برای بازسازی ترمینال مسافری این فرودگاه ۷.۵ میلیارد تومان از سوی منطقه آزاد چابهار هزینه شد و به تازگی نیز ۱.۵ میلیارد تومان برای امور تاسیساتی وسرمایشی فرودگاه اختصاص یافته است.»
در این میان شرکت فرودگاهی عقاب عسلویه که از طرف مالک به‌عنوان بهره‌بردار این فرودگاه معرفی شده است، در نامه‌ای به سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: «به دلیل «اشکالات موجود در سطوح پروازی»، «سوخت‌گیری» و «نیاز به تعمیرات سیستم‌های ناوبری»، انجام پروازهای غیرنظامی در باند این فرودگاه از تاریخ ۲۰شهریور‌ماه تا اطلاع ثانوی امکان‌پذیر نیست». کمی پس از این تعطیلی، واکنش‌ها آغاز شد و البته با گذشت زمان، جدی‌تر.
دو روز پیش هم استاندار سیستان‌و‌بلوچستان در واکنشی تند به اتفاق اخیر گفت: «فرماندهی نیروی هوایی باید از مردم عذرخواهی کند و بدون هیچ قید و شرطی فرودگاه کنارک را مجددا بازگشایی کند». به گزارش سایت استانداری سیستان‌و‌بلوچستان، احمدعلی موهبتی درباره تعطیلی فرودگاه چابهارکنارک گفته: «متأسفانه پروازهای فرودگاه کنارک در اعتراض به ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار توسط نیروی هوایی تعطیل شد و این موضوع نیز بارها و بارها اتفاق افتاده است. (در واقع) متولیان نیروی هوایی شرط بازگشایی و فعالیت مجدد فرودگاه کنارک را توقف و تعطیلی عملیات احداث فرودگاه چابهار اعلام کرده‌اند».
براساس متن منتشر‌شده در سایت استانداری سیستان‌و‌بلوچستان، استاندار با بیان این‌که نیروی هوایی از افتخارات جمهوری اسلامی ایران است و در پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران جنگ و هم‌اکنون در حوزه امنیت نقش مؤثری دارند، تصریح کرد: «بااین‌حال ۲۷سال از عمر منطقه آزاد چابهار می‌گذرد و نیروی هوایی همواره از احداث فرودگاه در این منطقه ممانعت کرده و این امر عدم توسعه استان و سواحل مکران را که همواره مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا بر توسعه آن تأکید دارند، سبب شده است».
او با بیان این‌که در دولت‌های قبلی بحث ساخت فرودگاه مطرح و پیگیری شد، اما اجازه ساخت فرودگاه به علت این‌که در محدوده پدافندی «دلتا ۲۱» است به وزارت راه و شهرسازی داده نشده، تصریح کرد: «درحال‌حاضر با ساخت سایت پتروشیمی و مجموعه فولاد چابهار و بخشی از روستاها که در محدوده این منطقه قرار دارند و همچنین شهرک صنعتی چابهار، «دلتا ۲۱» خاصیت خود را از دست داده و جابه‌جا شد و بر همین اساس با پیگیری‌هایی که صورت گرفته، رئیس‌جمهور در اردیبهشت سال ٩٣ در مکاتبه‌ای به مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که بخشی از زمین فرودگاه پایگاه دهم شکاری را برای ساخت ترمینال و مجموعه فعالیت فرودگاه شرکت فرودگاه‌های کشور در اختیار دولت قرار دهند، متأسفانه این همکاری توسط نیروی هوایی و مجموعه آن صورت نگرفت.»
موهبتی ادامه داد: «دولت تصمیم گرفت که فرودگاه جدیدی را بسازد؛ بنابراین طرح آن تهیه شده و در اردیبهشت ۹۵ مجوز ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار توسط کمیته فضایی کشور و سازمان هواپیمایی کشور صادر شد که به دلایلی این فرودگاه در آن مقطع ساخته نشد، اما در سال گذشته مجدد مجوز فرودگاه تمدید شد و عملیات احداث آن در سال جاری آغاز شده است».
استاندار تصریح کرد: «فرودگاه پایگاه دهم شکاری پایگاه نظامی است و سرمایه‌گذار خارجی و داخلی حاضر نیست با این شرایط سرمایه‌گذاری کند؛ چراکه این فرودگاه در اختیار دولت نیست و در اختیار یک پایگاه نظامی است که درکی از سرمایه‌گذاری و توسعه ندارد. امیدواریم فرودگاه بین‌المللی چابهار در سه ماه آینده راه‌اندازی شود و در راستای این امر هم‌اکنون روزانه بیش از ۲۰۰ دستگاه ماشین‌آلات سنگین و پنج پیمانکار در این پروژه مشغول به فعالیت هستند که در سه ماه آینده بتوانیم فرودگاه بین‌المللی چابهار را راه‌اندازی کنیم تا گره اساسی توسعه سواحل مکران که نبود فرودگاه است، مرتفع شود».
از دیگر سو معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس یازدهم، در این زمینه به ایلنا گفته است: «پیگیری‌ها برای بازگشایی فرودگاه چابهار را از طریق سرلشکر باقری آغاز کرده‌ایم و متأسفانه فارغ از این‌که کدام سازمان متولی این مشکل است، معتقدیم که مردم وجه‌المصالحه این اختلافات قرار گرفته‌‌اند».
همچنین تورج دهقان‌زنگنه، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفته است: «ما در حال رایزنی هستیم تا بتوانیم این مشکل را حل کنیم. در این زمینه هم با ارتش و هم با منطقه آزاد در حال گفت‌وگو هستیم و اکنون معاونت هوانوردی در حال پیگیری است». دهقان‌زنگنه اظهار امیدواری کرد به‌زودی این مشکل حل شود و گفت:«تلاش کردیم دیدگاه ارتش را نیز نسبت به این موضوع بدانیم، اما تلاش‌ها تا لحظه نگارش این خبر به نتیجه نرسید.»
به نظر می‌رسد که فاصله 45کیلومتری فرودگاه کنارک و چابهار با محدوده منطقه آزاد، مانعی برای تردد تجار و سرمایه‌گذاران به چابهار است. یک اصل مهم در منطقه آزاد، تردد بدون روادید است. به این معنا که افراد بدون دریافت روادید ایران می‌توانند به مناطق آزاد وارد شده و در نهایت از مناطق آزاد خارج شوند. اما قرارگرفتن فرودگاه فعلی خارج از محدوده منطقه آزاد، عملا این مزیت را از بین برده است. به این معنا که بازرگان خارجی که قصد سفر به منطقه آزاد چابهار را دارد به طور مستقیم وارد منطقه آزاد نمی‌شود و در نتیجه برای سفر به منطقه آزاد باید روادید گرفته و وارد خاک ایران شود. در نتیجه برای یک سرمایه‌گذار خارجی تفاوت چندانی ندارد که به پایتخت کشور وارد شود یا منطقه آزاد؛ باید همان روال معمول دریافت روادید را طی کند.
همه این صحبت‌ها در حالی است که مالکیت فرودگاه چابهار یا به عبارت دیگر پایگاه هوایی چابهار در اختیار نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است و استفاده پروازهای غیرنظامی از فرودگاه‌های نظامی براساس دستورالعمل موجود بین وزارت راه و شهرسازی و وزارت دفاع، بنا بر شروط مندرج در این دستورالعمل امکان‌پذیر است.
در این دستورالعمل برای مالک و متولی فرودگاه یعنی نیروی هوایی، شرکت فرودگاهی عقاب عسلویه به‌عنوان شرکت خدمات‌دهنده و نگه‌دارنده تأسیسات فرودگاهی و برای سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان تأییدکننده امکانات فرودگاهی و صادرکننده مجوز برای شرکت‌های هواپیمایی، وظایف و مسئولیت‌هایی مشخص شده است.
در هر حال فارغ از این‌که دلایل تعطیلی فرودگاه، تعمیرات است یا فشار برای متوقف‌کردن پروسه ساخت فرودگاه جدید چابهار، بد نیست بدانیم که تعطیلی این فرودگاه چه بلایی بر سر اقتصاد نحیف و کرونازده کنونی این استان می‌آورد.
از طرف دیگر تعطیلی این فرودگاه عواقب بسیار بدی را برای حوزه گردشگری و به صورت کلان اقتصاد چابهار به همراه دارد. این وضعیت در حالی است که چابهار که در گوشه جنوب شرقی ایران واقع است، در دورترین فاصله ممکن از شهرهای بزرگ کشور قرار گرفته و سهل‌ترین مسیر دسترسی به آن از طریق خطوط پروازی است.