ناوگان حمل و نقل عمومی تهران نیازمند توجه

همدلی| ستاره لطفی- حال ناوگان عمومی پایتخت خوب نیست، اتوبوس‌های فرسوده و زهوار در رفته که هر روز نفس زنان در حال خدمات‌رسانی به مسافران هستند و همچنین ظرفیت کم و واگن‌های قدیمی و نیازمند اورهال مترو موید حال ناخوش ناوگان عمومی کلانشهر تهران است. در چند سال اخیر بخش زیادی از ناوگان اتوبوس و مترو به علت فرسودگی از ناوگان خارج شده یا روزانه در حال تعمیر است و به رغم ورود برخی اتوبوس‌ها و واگن‌های تازه مترو، به دلیل این مشکلات در مجموع ظرفیت ناوگان حمل و نقل نه تنها رشد نداشته بلکه کاهش یافته است.  آن گونه که مسئولان شهری می‌گویند عمر اتوبوس‌های شرکت واحد در این دولت از پنج سال به 11 سال افزایش پیدا کرده و تعداد آنها از حدود هفت هزار به پنج هزار دستگاه کاهش پیدا کرده است. در این بین، وضع متروی تهران هم دست کمی از بحران اتوبوس‌ها ندارد. مترو نیز این چند سالی است هم فرسوده و هم خوابیده و حتی اندکی به ظرفیت آن افزوده نشده است.

عدم توسعه سامانه مترو و اتوبوسرانی

همین چند وقت پیش بود که محسن‌هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران هم با صراحت اعلام کرد: «در طول سه سال اخیر حتی یک کیلومتر مترو در پایتخت ساخته نشده و در طول هفت سال گذشته نیز حتی یک دستگاه اتوبوس به ناوگان حمل و نقل عمومی پایتخت اضافه نشده است.» در حالی که به قول‌هاشمی در چند سال اخیر یک متر به مترو اضافه نشده است که شهرداری تهران در دوره پیشین خود با وجود مشکلات عدیده و فسادهای مالی قابل توجه -که بخشی از آن هنوز در‌هاله‌ای از ابهام است- اما در طول 10سال 230کیلومتر مترو ساخت. حال ناخوش ناوگان حمل و نقل عمومی مسافران را دلسرد کرده و به سمت استفاده از ماشین‌های شخصی سوق داده است به نحوی که سال به سال از آمار مسافرانی که عطای ناوگان حمل و نقل عمومی را به لقایش بخشیده و برای تردد در سطح شهر به ماشین‌های شخصی چراغ سبز نشان می‌دهند، بیشتر شده است. کارشناسان شهری وضعیت نامطلوب فعلی ناوگان حمل و نقل عمومی را به عوامل متعددی گره می‌زنند، بی‌توجهی و چالش مالی دولت و همچنین سهل انگاری و عدم پیگیری شهرداری از مواردی است که معمولا در این زمینه به آن اشاره می‌شود. این در حالی است که مسئولان دولتی و شهری مانند موارد مشابه انگشت اتهام را به سمت تحریم‌ها می‌گیرند و ناکارآمدی خود را به سمت تحریم‌ها حواله می‌دهند. چند وقت پیش محسن‌هاشمی در مورد ریشه مشکلات حمل و نقل عمومی پایتخت این گونه اظهار نظر کرد: «بخشی از این مشکل در توجه‌نداشتن ویژه و اهمیت‌ندادن مسئولان دولتی به نوسازی حمل‌ونقل عمومی بازمی‌گردد. در کشورهای توسعه‌یافته از سوخت‌های فسیلی مالیات می‌گیرند و در سیستم حمل‌ونقل عمومی هزینه می‌کنند، اما در کشور ما به سوخت‌های فسیلی یارانه می‌دهند و به سیستم حمل‌ونقل عمومی کمک نمی‌کنند. بخش دیگر مشکل به ضعف پیگیری در شهرداری برمی‌گردد، اما شرایط فعلی کشور و بحران تحریم‌ها و کرونا نیز در فرعی‌شدن مساله مترو برای مسئولان موثر بوده است.»

تکاپو برای نوسازی و توسعه حمل و نقل عمومی پایتخت

بعد از سال‌ها هشدار کارشناسان و رسانه‌ها در مورد حال زار ناوگان حمل و نقل عمومی، برخی از مسئولان شهری به تکاپو افتادند و آستین بالا زدند تا برای وضعیت نامطلوب حمل و نقل عمومی تهران کاری کنند. دو روز پیش شهردار تهران با هدف نوسازی ناوگان حمل و نقل پایتخت دست به قلم شد و در نامه‌ای به دفتر مقام معظم رهبری درخواست کرد که منابع مالی خرید اتوبوس و واگن مترو از محل بازگشت منابع صندوق توسعه ملی پرداخت شود. پیروز حناچی در نامه‌ای به حجت‌الاسلام محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری و همچنین نوبخت معاون رئیس جمهور و نهاوندیان دبیر شورای عالی هماهنگی امور اقتصادی نوشت: «همانطور که مستحضرید سامانه‌های مترو و اتوبوسرانی که وظیفه بخش قابل توجهی از جابه‌جایی‌های روزانه در کلانشهر تهران را برعهده دارند، با کمبودها و چالش‌های قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو هستند. به نحوی که در حال حاضر بیش از 70درصد ناوگان اتوبوسرانی تهران فرسوده بوده و در سامانه مترو نیز بیش از 50درصد قطارها از مرز تعمیرات اساسی عبور کرده‌اند و این در حالی است که شهر تهران با کمبود حدود 3000 دستگاه اتوبوس و 1500 دستگاه واگن مترو نیز مواجه می‌باشد.» وی نوشت: «با توجه به مراتب مذکور، شهرداری تهران به منظور رفع بخشی از معضلات مطروحه در نظر دارد نسبت به خرید 1000 دستگاه اتوبوس به مبلغ 30 هزار میلیارد ریال و 210 دستگاه واگن مترو به مبلغ 50 هزار میلیارد ریال اقدام کند، لذا با توجه به محدودیت‌های مضاعف مالی ناشی از شیوع بیماری کرونا و عدم امکان تامین منابع مالی از سوی این شهرداری، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به اخذ مجوز استفاده از بازگشت منابع صندوق توسعه ملی برای تامین مالی خرید اتوبوس‌ها و واگن‌های مذکور به مبلغ 80 هزار میلیارد ریال اقدام لازم مبذول فرمایید‌.»
این نامه که رونوشت آن نیز به محسن‌هاشمی – رئیس شورای شهر، مناف‌هاشمی - معاون حمل و نقل و رحیمی -مشاور شهردار در امور دولت نیز زده شده است. امیدها را برای توجه به حمل و نقل عمومی زنده کرده است. مردم امیدوارند که ناوگان حمل و نقل عمومی پایتخت که به صورت مستقیم با سلامت شهروندان در ارتباط است، مورد توجه قرار بگیرد و مسئولان آن را در اولویت قرار دهند. ضمن این‌که نباید فراموش شود که نوسازی و توسعه حمل و نقل عمومی در موضوع آلودگی هوا که یکی از چالش‌های چند دهه اخیر است نیز می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.