«واریاسیون نوایی» کامکار شنیدنی شد

همدلی| «واریاسیون نوایی»، اثری از هوشنگ کامکار مدرس و آهنگساز مطرح موسیقی کشورمان است که به تازگی از سوی او به هنرمندان موسیقی نواحی ایران تقدیم شده و در بازار منتشر شده است. واریاسیون در موسیقی، شیوه‌ای پایه‌ای است که بر مبنای تغییرات ملودی، هارمونی و کنترپوآنی بنا شده است. در این فرم آهنگسازی، دو یا چند قطعه را بر مبنای زمینه موسیقایی (تم) تصنیف می‌کنند که هر کدام از آن‌ها دارای بیان متفاوتی با دیگری است. ارسلان کامکار، علی جعفری پویان، نگار نوراد، کیوان نولاچینی، سیاوش کامکار، نیریز کامکار تار، امیرناصر رنجبر نوازندگان این قطعه هستند. هوشنگ کامکار به‌بهانه انتشار این اثر در بخشی از یادداشتش نوشته است: «واریاسیون نوایی» برای ارکستر زهی و سازهای دوتار، سنتور، تار و کمانچه بر روی تم معروف «نوایی» در یک موومان به سبک موسیقی ملی ایران به‌گونه‌ای که هویت ملی آن حفظ شود، تصنیف شده است. در مفهوم ساده «واریاسیون» یعنی تغییرات گوناگونِ یک تم یا فیگور ملودیک. البته با توجه به آشنایی که از موسیقی غربی دارم تا به‌حال واریاسیونی بدین شکل نوشته نشده و نشنیده‌ام. در «واریاسیون نوایی» تمام آن چیزی که بر کاغذ نوشته شده و به گوش می‌رسد (چه ملودی‌ها، چه کنترپوانتیک و هارمونی) کاملاً ارتباط بسیار نزدیکی با تمِ اصلی نوایی دارند. حتی دو نت متوالی را در کل اثر نمی‌توان بدون خویشاوندی با تم یافت. متاسفانه تاکنون به طور رسمی نامی برای انواع موسیقی‌های غیرسنتی و دستگاهی ایران اعلام نشده و با واژه‌هایی چون موسیقی بومی، محلی، نواحی، فولکلوریک، مقامی شناخته می‌شود و در این میان من نیز به ناچار از واژه‌ی «نواحی» استفاده کرده‌ام که به نظر می‌رسد هم‌چنان جای اشکال دارد. متاسفانه تا آن جایی که اطلاع دارم هنرمندان موسیقی نواحی به ندرت مورد توجه قرار می‌گیرند؛ تنها گاهی که مورد نیاز باشند در مراسم سالیانه و مناسبتی به تهران دعوت شوند آن‌هم با دستمزدی اندک. اکثر این هنرمندان در مضیقه‌ی مالی به سر برده و پس از اجرا در این گونه مراسم به فراموشی سپرده می‌شوند و فقط پس از مرگ است که مسئولین برای‌شان پیام‌های تسلیت در جراید می‌فرستند بی‌آنکه هزینه‌ای داشته باشند و به‌این ترتیب می‌خواهند نشان دهند که طرفدار هنر موسیقی و هنرمندان هستند. اکنون تعدادی از پیشکسوتان موسیقی نواحی و حتی موسیقی ملی و سنتی ایران بیمار و در بیمارستان‌ها بستری هستند و دست‌اندرکاران منتظرند فوت کنند و بعد برای‌شان مراسم ویژه بگذارند. این بسیار جای تاسف است. اکنون به خاطر از دست دادن استادان بزرگی از موسیقی نواحی ایران، واریاسیون نوایی را به پاس بزرگداشت یاد و خاطره آن‌ها تقدیم می‌کنم؛ زیرا خود من و برادرانم نیز از خاک کردستان برخاسته‌ایم و وام‌دار چنین موسیقی‌هایی هستیم.»