2452
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
گزارش همدلی از سیاست‌های ناقص جمعیتی در کشور
مرخصی بارداری سلیقه‌ای اعمال میشود
همدلی| گروه اجتماعی- در شرایطی که زنگ هشدار پیری جمعیت کشور به صدا درآمده و همه آمار و ارقام حاکی از نشستن گرد سفید پیری بر سر جمعیت ایران است، اما هنوز سیاست‌های جمعیتی که بتواند با این بحران مقابله کند، در کشور یا وجود ندارد یا درست اجرا نمی‌شود. باردار شدن و بارداری ممکن است برای زنان شاغلی که بخشی از هزینۀ زندگی را تأمین می‌کنند، نگرانی‌هایی ایجاد کند. طول مدت مرخصی زایمان، دستمزد ایام مرخصی زایمان و همچنین وضعیت کاری آنها بعد از پایان مرخصی زایمان، دغدغۀ بسیاری از زنان باردار شاغل است. یکی از مواردی که میتواند زمینه تشویق به فرزندآوری مورد توجه برنامه‌ریزان جمعیتی کشور قرار بگیرد مرخصی زایمان و حمایت‌های دولتی از خانواده‌هایی است که تصمیم به بچه‌دار شدن دارند. اما با وجود برنامه مصوب در این زمینه این سیاست آن گونه که رضایت مادران باردار را فراهم کند، اجرا نشده است. حتی وضعیت به گونه‌ای است که برخی از مادران باردار نه تنها حمایت خاصی دریافت نمی‌کنند، بلکه از ترس از دست دادن کارشان یا مشکلات دیگر، ناچارند بارداری خود را در محل مخفی کنند. طبق اصلاحیۀ قانون تنظیم جمعیت خانواده مصوب ۲۰ خرداد ۹۲ مجلس، مرخصی زایمان برای زنان باردار شاغل از 6ماه به 9ماه افزایش پیدا کرده است. با این حال، تنها برخی از نهادهای دولتی نسبت به اجرای این قانون اقدام کرده‌اند و عموماً شرکت‌های خصوصی فقط با 6ماه مرخصی زایمان موافقت می‌کنند. برخی مادران، بارداری خودشان را در محل کار مخفی می‌کنند تا مشکلی برایشان پیش نیاید. دو روز پیش نیز رئیس شورای اجتماعی زنان به وضعیت مرخصی زنان باردار انتقاد کرد و با بیان این‌که تا سال ۹۲، شش ماه مرخصی زایمان به طور حتمی به مادران تعلق می‌گرفت اما بعد از آن، این مرخصی به‌صورت سلیقه‌ای اعمال میشود، گفت: برخی مادران، بارداری خودشان را در محل کار مخفی می‌کنند تا مشکلی برایشان پیش نیاید!
کبری خزعلی در توضیحی بیشتر تصریح کرده است:«سال ۹۲ با ترفند مرکز پژوهش‌ها و به نام اصلاح قانون تنظیم خانواده، مجدداً قانون تنظیم خانواده سال ۷۲ تصویب شد! و تنها تغییر آن رفع محدودیت فرزند چهارم به بعد، آن هم برای مادران شاغل بود! و عملاً تغییر دیگری نداشت؛ در مورد مرخصی مادران شاغل هم قید نشده بود که «دولت مکلف است» و گفته شده بود که «دولت مجاز است» این مرخصی را در اختیار آنها قرار بدهد؛ در نتیجه عملاً ما از سال ۹۲ که باید به داد خانواده‌ها می‌رسیدیم، اتفاقا فشارها را بیشتر کردیم؛ تا آن زمان ۶ ماه مرخصی زایمان به طور حتمی به مادران تعلق می‌گرفت اما بعد از آن، این مرخصی میان ارگان‌ها و نهادهای مختلف به صورت سلیقه‌ای اعمال شد؛ برخی از مادران به ما شکایت می‌کنند که بارداری خودشان را در محل کار مخفی می‌کنند تا مشکلی برایشان پیش نیاید!» لازم به یادآوری است شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سال 91 برنامه‌ای تصویب کرد که می‌توان آن را مهم‌ترین سند جمعیتی کشور نامید که طی سال‌های اخیر به منظور پیشگیری از کاهش نرخ باروری و حرکت در مسیر افزایش نرخ رشد جمعیت تصویب شده است. مصوبه‌ای که بیشتر مفاد آن بر سیاست‌های تشویقی برای فرزندآوری و در نتیجه پیشگیری از بحران‌ها و چالش‌های ناشی از پیر شدن کشور در آینده معطوف است. اما تا امروز و با گذشت بیش از هشت سال از تصویب این طرح، هنوز بسیاری از بندهای آن در هفت‌خوانِ پیگیری و اجرای مسئولان، بلاتکلیف است. طرحی که گویا به دلیل ایجاد بار مالی برای دولت، مورد بی‌مهری واقع شده است و آن گونه که باید اجرا نمی‌شود.
فرانسه نیز تشویقی جدی برای فرزند سوم در نظر گرفته است. مادران فرانسوی درصورت بچه‌دار شدن 16هفته مرخصی با حقوق و مزایای کامل دارند که از شش هفته پیش از تولد کودکانشان آغاز میشود. پس از این دوره والدین میتوانند به مرخصی سه ساله و بدون حقوق بروند و بعد از آن بدون هیچ محدودیتی به شغل قبلی‌شان بازگردند. در فرانسه خانواده‌ها در صورت داشتن فرزند سوم مبلغ 1000 یورو به شکل بلاعوض دریافت می‌کنند. همچنین دولت تضمین می‌کند که مخارج تحصیل فرزندان خانواده‌ها از پیش دبستانی تا دانشگاه را تامین کند. اگر خانواده‌ها به دلیل تولد فرزندشان خدمتکار استخدام کنند، دولت بخشی از این هزینه را می‌پردازد. مادران باردار در کانادا نیز میتوانند از 35هفته مرخصی زایمان استفاده کنند. البته این مدت مرخصی میتواند با توافق پدر و مادر بین آنها تقسیم شود.
کبری خزعلی در توضیحی بیشتر تصریح کرده است:«سال ۹۲ با ترفند مرکز پژوهش‌ها و به نام اصلاح قانون تنظیم خانواده، مجدداً قانون تنظیم خانواده سال ۷۲ تصویب شد! و تنها تغییر آن رفع محدودیت فرزند چهارم به بعد، آن هم برای مادران شاغل بود! و عملاً تغییر دیگری نداشت؛ در مورد مرخصی مادران شاغل هم قید نشده بود که «دولت مکلف است» و گفته شده بود که «دولت مجاز است» این مرخصی را در اختیار آنها قرار بدهد؛ در نتیجه عملاً ما از سال ۹۲ که باید به داد خانواده‌ها می‌رسیدیم، اتفاقا فشارها را بیشتر کردیم؛ تا آن زمان ۶ ماه مرخصی زایمان به طور حتمی به مادران تعلق می‌گرفت اما بعد از آن، این مرخصی میان ارگان‌ها و نهادهای مختلف به صورت سلیقه‌ای اعمال شد؛ برخی از مادران به ما شکایت می‌کنند که بارداری خودشان را در محل کار مخفی می‌کنند تا مشکلی برایشان پیش نیاید!» لازم به یادآوری است شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سال 91 برنامه‌ای تصویب کرد که می‌توان آن را مهم‌ترین سند جمعیتی کشور نامید که طی سال‌های اخیر به منظور پیشگیری از کاهش نرخ باروری و حرکت در مسیر افزایش نرخ رشد جمعیت تصویب شده است. مصوبه‌ای که بیشتر مفاد آن بر سیاست‌های تشویقی برای فرزندآوری و در نتیجه پیشگیری از بحران‌ها و چالش‌های ناشی از پیر شدن کشور در آینده معطوف است. اما تا امروز و با گذشت بیش از هشت سال از تصویب این طرح، هنوز بسیاری از بندهای آن در هفت‌خوانِ پیگیری و اجرای مسئولان، بلاتکلیف است. طرحی که گویا به دلیل ایجاد بار مالی برای دولت، مورد بی‌مهری واقع شده است و آن گونه که باید اجرا نمی‌شود.
سیاست‌های تشویقی فرزندآوری در کشورهای دیگر
فقط ایران با مشکل کاهش نرخ باروری به تبع آن پیری جمعیت مواجه نیست. بسیاری از کشورهای دیگر از جمله کشورهایی اروپایی با این بحران جمعیتی درگیر هستند، اما با سیاست‌هایی که برای رفع این مشکل در پیش گرفته‌اند، میتوانند امیدوار باشند که در سال‌های آینده گرد پیری را از سر جمعیت کشورشان بزدایند. به عنوان مثال انگلستان سه سال مرخصی با حقوق برای مادران باردار در نظر گرفته است، در واقع از 52 هفته مرخصی زایمان برای زنان این کشور 39 هفته آن با حقوق است؛ و 6 هفته اول مرخصی با 90درصد حقوق است و مابقی آن، حداقل دستمزد. در انگلستان برای خانواده دارای فرزند حقوق هفتگی در نظر گرفته شده است.فرانسه نیز تشویقی جدی برای فرزند سوم در نظر گرفته است. مادران فرانسوی درصورت بچه‌دار شدن 16هفته مرخصی با حقوق و مزایای کامل دارند که از شش هفته پیش از تولد کودکانشان آغاز میشود. پس از این دوره والدین میتوانند به مرخصی سه ساله و بدون حقوق بروند و بعد از آن بدون هیچ محدودیتی به شغل قبلی‌شان بازگردند. در فرانسه خانواده‌ها در صورت داشتن فرزند سوم مبلغ 1000 یورو به شکل بلاعوض دریافت می‌کنند. همچنین دولت تضمین می‌کند که مخارج تحصیل فرزندان خانواده‌ها از پیش دبستانی تا دانشگاه را تامین کند. اگر خانواده‌ها به دلیل تولد فرزندشان خدمتکار استخدام کنند، دولت بخشی از این هزینه را می‌پردازد. مادران باردار در کانادا نیز میتوانند از 35هفته مرخصی زایمان استفاده کنند. البته این مدت مرخصی میتواند با توافق پدر و مادر بین آنها تقسیم شود.