بهبود حال ریال، در انتظار تضعیف جایگاه بین‌المللی دلار

همدلی| فاطمه آقایی‌فرد:«ایرانی‌ها بدون توجه به بدهی‌های خارجی ترکیه، در این کشور خانه می‌خرند»، «خاموشی‌های مکرر در گرم‌ترین روزهای سال، مثل بالا رفتن قیمت دلار و کالاهای اساسی، همه را کلافه کرده»، «چیزی تا ترکیدن حباب بورس باقی نمانده»، «قیمت آهن و فولاد با وجود مازاد تولید در داخل کشور گران شده»، «وضعیت خانه، خودرو، سکه یا ارز آشفته شده»، «250 صادر کننده هنوز ارزهای صادراتی را به چرخه اقتصادی بازگشت نداده‌اند»، و..؛ این‌ها فقط خلاصه‌ای از حکایت‌های اقتصادی در رسانه‌های داخلی است. این گزارش‌های نگران‌کننده در حالی از حال و روز ناخوش معیشت اقشار متوسط و ضعیف حکایت می‌کنند که از آن‌سوی مرزها نیز خبرهای خوبی از وضعیت اقتصادی بسیاری از کشورهای دنیا به گوش نمی‌رسد. حال و روز اقتصاد، نه فقط در ایران که در بسیاری از کشورهای دنیا به قدری بحرانی شده که این‌روزها حساب و کتاب قیمت‌های واقعی یا حتی مسئله حبابی بودن نرخ‌ها از دست تحلیل‌گران هم در رفته و انگار کسی به درستی نمی‌داند بازارها به کدام سمت می‌روند؛ از یک ویروس ذره‌بینی گرفته تا دعوای کش‌دار آمریکا و چین یا حتی انتخابات ایالات متحده؛ همه این‌ها برای شلوغ کردن سر تحلیل‌گران داخلی و خارجی کافی است تا اظهارنظرهای گنگ درباره علت اصلی سقوط بورس‌های جهانی یا حتی داخلی روی کار آید. همین دیروز بود که رسانه‌های خارجی از سقوط دوباره بورس‌های جهانی بعد از از سرگیری دوباره تنش‌های دو اقتصاد قدرتمند دنیا یا حتی حرف‌های جنجالی رئیس‌جمهوری آمریکا نوشتند. آنطور که بلومبرگ در این‌باره نوشت، دونالد ترامپ در اظهاراتی جنجالی خواهان به تعویق افتادن تاریخ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، به دلیل آن چه وی آن را غیر قابل اطمینان بودن نتایج آرای صندوق‌های پستی خوانده، شده است. از طرف دیگر اما نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در واکنش به اظهارات ترامپ گفته است اختیار تصمیم‌گیری در خصوص تاریخ انتخابات بر عهده کنگره است و انتخابات در تاریخ مقرر خود برگزار خواهد شد. گفته می‌شود، جو بایدن، معاون اول دوره ریاست جمهوری اوباما و نامزد دموکرات‌ها در بیشتر نظرسنجی‌ها از ترامپ پیش است و با توجه به رویکردهای کاملا متفاوت وی در مسایل بودجه‌ای و سیاست خارجی، پیروزی وی می‌تواند تاثیر بسیار زیادی روی عملکرد شاخص‌های مالی بگذارد. در همین زمینه، برنی سندرز، سناتور آمریکایی نیز در حساب توئیتری خود نوشت: «اقتصاد در حال غرق شدن است و ۳۰ میلیون کارگر در معرض از دست دادن امکان تمدید مزایای بیکاری‌شان هستند. مجلس (نمايندگان) تکلیف خود را انجام داده است. روسای حزب جمهوری‌خواه در مجلس سنا باید اقدام کنند. ما اکنون باید از خانواده‌های کارگران مراقبت کنیم». این اظهارات در حالی مطرح است که گزارش‌ها از دور جدید تنش‌های میان آمریکا و چین حکایت کرده و تعطیلی یکی پس از دیگری کنسولگری‌های این دو اقتصاد نخست جهان در کشورهایشان وضعیت رشد اقتصادی دنیا و بازارهای مالی را حسابی تحت تاثیر قرار داده، به‌طوری‌که از زمانی که این بحران‌ها شدت گرفته، معامله‌گران مدام از نگرانی‌های خود درباره آینده رشد اقتصادی جهان سخن می‌گویند؛ مخصوصا حالا که ویروس کرونا، اقتصاد جهانی را در وضعیت بسیار شکننده‌ای قرار داده و رفتار سازمان بهداشت جهانی در زمینه مقابله با کرونا این نگاه را ایجاد کرده که دست‌کم در کوتاه مدت، کشورهای دنیا با پیامدهای اقتصادی و بهداشتی کرونا دست به گریبان خواهد بود. هر چه هست، همین دیروز بعد از سخنرانی ترامپ، بورس‌های جهانی، سقوط آزاد دیگری را بعد از بحرانی شدن کرونا در جهان تجربه کردند و نگاه‌ها دوباره گره خورد به تاثیر همه این اتفاقات بر وضعیت تورم و شاخص کل بورس در تالار شیشه‌ای؛ حالا سوالی که با این خبرها در میان اذهان عمومی ایجاد شده این است که انتخابات آمریکا یا حتی اتفاقاتی که این‌روزها با قرارگیری در آستانه این تحول سیاسی در کشورهای دیگر می‌افتد، چقدر روی تورم یا حرکت رو به بالا و پایین بورس کشور تاثیرگذار است؟

هزارویک تحول داخلی و خارجی برای تالار شیشه‌ای

سقوط آزاد بورس‌های جهانی بعد از سخنرانی ترامپ در حالی دیروز سروصدا کرد که شاخص بورس در هفته‌ای که گذشت، تعریفی نداشت و بازار در بسیاری از ساعات کاری قرمز پوش بود؛ به‌طوری که تا روز چهارشنبه، شاخص کل فقط 0.16درصد رشد کرد و ارزش هفتگی معاملات نسبت به هفته‌های گذشته رشد قابل‌توجهی را از خود بر جای نگذاشت. حالا بازار سرمایه در وضعیتی که حمایت‌های مسئولان از این بازار هر روز خبرساز می‌شود و مراحل آزادسازی سهام عدالت یکی پس از دیگری از راه می‌رسد، یا حتی تنش‌های سیاسی در دنیا به مراحل حساس‌تری رسیده، این سوال در میان اذهان عمومی ایجاد شده که بورس در روزهای آینده چه وضعیتی خواهد داشت و آیا انتخابات آمریکا می‌تواند در کنار مسائل داخلی، شاخص کل را تحت تاثیر قرار دهد؟ این سوال در حالی مطرح است که هنوز هم صدای تحلیل‌گران اقتصادی را از رسانه‌های داخلی می‌توان شنید که می‌گویند مسئولان باید مراقب حباب بورس باشند تا مردم از این بازار آسیب نبینند. میثم رادپور، تحلیل‌گر مسائل اقتصادی، درباره این مسائل این‌طور به «همدلی» گفت: «تاثیر سخنرانی رئیس‌جمهوری آمریکا بر بورس‌های جهانی موضوعی قابل بررسی است، اما واقعیت این است که ارزش سهام شرکت‌های آمریکا در ماه‌های اخیر به اندازه کافی رشد کرده و ریزش شاخص بورس در این کشور اتفاقی دور از ذهن نیست». رادپور در ادامه افزود: «بعد از بحران کرونا 33درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا کاهش یافت و این مسئله شاخص بورس این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داد، در واقع یکی از علت‌های اصلی رشد شاخص بورس آمریکا حمایت‌های بانک فدرال رزرو از بازار سرمایه این کشور است، در حالی که به دلیل کاهشGDP این شاخص اصولا باید کاهشی می‌شد». این تحلیل‌گر در ادامه صحبت‌های خود با «همدلی» افزود: «کاهش قابل‌توجه تولید ناخالص داخلی از یک سو و بحران کرونا از سوی دیگر دلایل محکمی برای سقوط بورس این کشور است، اما بانک مرکزی این کشور به هر دلیلی پشت این بازار ایستاد و از ریزش بیشتر جلوگیری کرد».

کرونا اقتصاد را به سمت پولی شدن پیش برد

رادپور در ادامه به «همدلی» گفت: «بعد از بحران کرونا، اقتصاد دنیا به سمت پولی شدن حرکت کرده و با چنین رویکردی بانک مرکزی آمریکا شروع به تزریق پول به بازار سرمایه این کشور کرد، در واقع کشورهای دنیا در حرکت به سمت سیستم پولی مثل یک کارتل عمل کردند، تا جایی که بعد از کرونا، به صورت بی‌ملاحظه‌ای تزریق پول به بورس آمریکا صورت گرفت و در کنار این تزریق پول، نرخ بهره آمریکا نیز افت کرد، این‌ها باعث شد تا بازار سهام این کشور رشد کند و به‌صورت حباب‌گونه رشد در بازار سرمایه این کشور اتفاق افتاد و بعدها نیز شاید به دلیل نگرانی‌هایی که با سخنرانی ترامپ درباره چشم‌انداز نامعلوم اقتصاد و عدم اطمینان به بازارها ایجاد شد، بورس‌های جهانی شروع به ریزش کردند». رادپور افزود: «این ریزش‌ها در واقع رشد حبابی را تعدیل کرد؛ در واقع به دلیل کرونا و چشم‌انداز نامعلوم بازارهای جهانی، بورس باید به تناسب این اتفاقات به یک وضعیت تعدیلی می‌رسید که بعد از سخنرانی ترامپ این تعدیل در بورس‌های دنیا اتفاق افتاد».

پاسخ بورس ایران به جنجال‌های اقتصادی

این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی در ادامه افزود: «بورس کشور ما نیز در وضعیتی قرار گرفته که شرکت‌ها ارزش بیشتری از حالت واقعی به خود گرفته‌اند و بازار سرمایه کشور ما نیز بازدهی حقیقی را ندارد، یکی از عوامل تاثیرگذار در زمینه این رشد نیز وضعیت تورمی اقتصاد ایران است که در بازدهی غیرواقعی بازار سهام تاثیرگذار بوده است، در واقع شاخص بورس در جایی قرار گرفته که گران‌تر از ارزش واقعی این بازار است و دلار و تورم در ایجاد این وضعیت نقش قابل‌توجهی را داشته‌اند». به گفته رادپور: «ارزش سهام شرکت‌های بورسی ایران با دلار 50 تا 60 هزار تومانی تعیین شده و این در حالی است که کشور ما با یک ریسک تجاری مهمی همراه شده و نسبت P/A بر همین اساس بسیار بالا است».
رادپور در ادامه گفت: «با توجه به این‌که بورس ما در ماه‌های اخیر بازدهی واقعی را نداشته، پیش‌بینی می‌شود که بورس یک روزی از تورم عقب می‌افتد، اما با این همه به نظر می‌رسد که بورس ما ربطی به فعالیت‌ها و سخنرانی‌های دونالد ترامپ نداشته باشد و بیشتر تحت تاثیر مسائل داخلی مثل وضعیت تولید شرکت‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد».

تاثیر انتخابات آمریکا بر تورم داخلی

کاهش رشد اقتصادی، دعوای آمریکا و چین و حتی پیروزی یا عدم پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا، این‌روزها سوالات مهمی را درباره مسائل کلان اقتصادی روی کار آورده است. این‌که با وجود معضلات داخلی و فشارهای بین‌المللی، انتخابات آمریکا و کاهش رشد اقتصادی ناشی از ویروس کرونا، چه تاثیری روی تورم کشور می‌تواند داشته باشد؟ مخصوصا حالا که چکیده خبرهای اقتصادی از معضل گرانی و تورم حکایت می‌کند این پرسش‌ها ذهن‌ها را درگیر کرده. میثم رادپور در پاسخ به این سوال به «همدلی» گفت: «واقعیت این است که در سال‌های اخیر نظام پولی آمریکا بسیار شکننده شده و انتظار تورمی بسیار جدی برای این کشور وجود دارد، به لحاظ سیاسی و اقتصادی این کشور اوضاع خوبی ندارد و این موضوع یک نکته مثبت برای کشور ما دارد». رادپور افزود: «به نظر می‌رسد با بحرانی شدن وضعیت اقتصادی آمریکا، ارزش دلار در میان ارزهای بین‌المللی سقوط کند و این موضوع از سقوط ناجور ارزش ریال در برابر دلار بکاهد». این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: «برای ما که در شرایط تحریمی به سر می‌بریم، بخشی از سقوط ریال به همین دلیل است و همین مسئله سیاست‌گذاری‌های ما را نیز تحت تاثیر خود قرار داده، اما با این همه در صورت تضعیف جایگاه دلار در میان ارزهای جهانی، نظام پولی ما با سرعت کمتری تضعیف خواهد شد و این نکته مثبتی برای مسائل اقتصادی ایران است، البته در بلندمدت می‌توان این انتظار را داشت».