تدوین پروتکل بهداشتی محرم

همدلی| برگزاری مراسم‌ها و عزاداری‌های ماه محرم امسال با ادامه شرایط شیوع گسترده ویروس کرونا با اختلاف‌نظرهایی در دولت مواجه شده است. پس از ‌این‌که رئیس جمهور حسن روحانی اعلام کرد که امسال عزاداری امام حسین(ع) چه در شهر و چه در روستا، چه در جایی که قرمز است یا سفید، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار می‌شود، رحمانی‌فضلی وزیر کشور نیز از هماهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت بهداشت و درمان، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه و همه دستگاه‌های صاحب‌نظر برای تهیه این پروتکل خبر داد. اما در عین حال هر روز معاونان وزیر بهداشت درباره هرگونه تجمعی هشدار می‌دهند و یادآوری می‌کنند چنانچه هر تجمعی برگزار شود، آمار کشته‌های ویروس کرونا به‌شدت افزایش می‌یابد.
روز گذشته، دکتر علیرضا ‌رئیسی معاون بهداشت وزیر بهداشت از جلسات تصمیم‌گیری برای چگونگی برگزاری اعیاد قربان و غدیر و ایام محرم و صفر خبر داد و با بیان ‌این‌که هنوز هیچ چیز در این باره قطعی نشده، خاطرنشان کرد که قطعا مراسم امسال به شکل قبل نخواهد بود و کاملا محدود خواهد بود، تا مراسمی با کیفیت مناسب و توام با سلامتی برگزار شود. او همچنین اعلام کرد که در مورد مراسم روز عرفه، اعیاد قربان و غدیر و مراسم محرم و صفر، پروتکل‌ها در آماده شدن هستند و در این زمینه چندین نظر وجود دارد. او ادامه داد که قطعا اگر مراسمی هم برگزار شود اصلا و به هیچ وجه به شکل قبل نخواهد بود و کاملا محدود خواهد بود و باید از فضاهای مجازی استفاده کنیم و خیلی از مراسم‌ها را در خانه خودمان انجام دهیم. معاون بهداشت وزارت بهداشت تاکید کرد که نظر قاطع وزارت بهداشت این است که برگزاری مراسم پر جمعیت در محرم ممنوع باشد، به‌ویژه در محیط‌های سربسته که قاطعانه و محکم با آن مخالفت می‌کنیم. رئیسی ادامه داد که با توجه به تعلقاتی که به آیین‌های مذهبی داریم، برایمان محترم هستند. اما اگر شرایط رعایت نشود، دچار مشکل می‌شویم. او تاکید کرد که پروتکل بهداشتی یک‌فضای جادویی نیست که به هر چه بزنیم، همه چیز درست شود، بلکه پروتکل را باید رعایت کرد.

اختلاف نظر در دولت

این هشدارهای مسئولین وزارت بهداشت در حالی است که پیش از این رئیس جمهوری به نوعی مردم را دعوت کرد تا در مراسم‌های عمومی محرم امسال در همه ناطق حضور داشته باشند. بررسی ادبیات مسئولان دولت نشان می‌دهد که نوعی اختلاف نظر بین مسئولان وزارت بهداشت و رئیس جمهوری وجود دارد. مسئولان وزارت بهداشت به طور مداوم نسبت به برگزاری هرگونه تجمع هشدار می‌دهند، ولی رئیس جمهوری با وجود ‌این‌که بر عدم برگزاری تجمعات تاکید دارد ولی درباره محرم استثنا قائل شده است.
با این وجود غلامحسن اسماعیلی سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری خود با خبرنگاران در مورد این موضوع اظهار کرد که اسما مومنین و جامعه اسلامی و ایمانی ما نشان داده‌اند که بیش از دیگران مقید به رعایت ضوابط و مقررات و دستورالعمل‌ها از جمله دستورالعمل‌های بهداشتی ایام ابتلای به بیماری کرونا هستند و بر این باوریم که مجالس و محافل مذهبی ما از جمله دعای با برکت عرفه با رعایت حداکثری دستورالعمل‌های بهداشتی از ناحیه جامعه ایمانی ما قابل برگزاری خواهد بود.
این در حالی است که برگزاری مراسم محرم در این شرایط با مخالفت‌های بسیاری از صاحبنظران هم ‌روبه‌رو شده است. حجت‌الاسلام علی اکبر مسعودی خمینی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در خصوص برگزاری یا عدم برگزاری مراسم عزاداری محرم در شرایط شیوع کرونا در گفت‌وگو با جماران، اظهار کرد که اگر احتمال دهیم که عده‌‌ای در این سوگواری‌ها گرفتار می‌شوند و احیانا از دنیا می‌روند، می‌توانیم سوگواری چند روزه را رها کنیم، چرا که اسلام، قرآن و خود امام حسین(ع) این را به ما می‌فهماند که اهم، رعایت حال مردم است تا ‌این‌که جان‌شان به خطر نیفتد. او ادامه داده است که سوگواری را می‌توانیم بعداً جبران کنیم، اما دیگر نمی‌توانیم خلأ وجود افرادی را که گرفتار بیماری می‌شوند و از بین می‌روند جبران کنیم و از طرفی اسلام و قرآن هم این اهم و مهم را برای ما تشریح کرده است که باید اهم را بگیریم و مهم را رها کنیم. این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم همچنین اشاره کرده است که هر چند سوگواری خیلی واجب است و باید رعایت شود و ما همواره معتقدیم «سوگواری است که اسلام را زنده نگه داشته است»، اما در اینجا اهم، جان مردم است و خطراتی که برای بزرگسالان و اطفال و مردم پیدا می‌شود، بیشتر است.

نظر روحانیون

حجت‌الاسلام محمد مقدم عضو مجمع روحانیون مبارز نیز در این باره در گفت‌وگو با جماران اشاره کرد که دست‌اندرکاران فضای فکری و فرهنگی جامعه باید از مردم بخواهند که برای عزاداری در گوشه خانه خود بنشینند و در قرنطینه برای امام حسین(ع) عزاداری کنند. او ادامه داد که آقایان باید توضیح دهند و مردم را از برگزاری چنین مراسم‌هایی نهی کنند نه ‌این‌که خود مشوق باشند. اگر این مسأله صدماتی به جامعه وارد کند، چه پاسخی خواهیم داشت؟ نباید از دین و ایمان و ارزش‌های معنوی جامعه برای مسأله‌‌ای که می‌دانیم، خطر ایجاد می‌کند، مایه بگیریم. مقدم در ادامه ضمن اظهار تعجب از ‌این‌که چرا باید مساله‌‌ای به این روشنی و سادگی موجب چالش در فضای فرهنگی کشور شود؟ اشاره کرد که وقتی در جامعه‌‌ای یک بیماری واگیردار مانند کرونا آمده که همه اطباء و دست‌اندرکاران پزشکی می‌گویند این بیماری مسری است، یعنی باید برای حفظ خود ماسک بزنیم، فاصله‌های اجتماعی را رعایت کنیم و از جمعیت‌های موجود فاصله بگیریم، آن وقت می‌آییم مساله‌‌ای را که با جان و حیات انسان و جامعه سروکار دارد را در مقابل مسأله‌‌ای که اصلش مستحب است و بر مبنایش «هرکس می‌تواند برای اهل بیت عزاداری کند»، قرار می‌دهیم. او ادامه داده است که متاسفانه برخی دوستان و بزرگان به این مساله توجه ندارند که در مباحث هر چیزی موجب ضرر به جان خود و دیگری باشد، باید از آن دوری کرد. او بیان کرد که باید جامعه را آگاه کنیم تا خدای ناکرده به نام دین و امام حسین(ع) یا ارزش‌های فرهنگی اجتماعاتی به وجود نیاید که لانه رشد این بیماری محسوب شود. چنین مسأله‌‌ای در فضای دینی حرام است و در فضای پزشکی که همه بر رعایت پروتکل‌ها تاکید دارند، خلاف عقل و وجدان سالم انسان‌ها است.
همچنین آیت‌الله سیدمحمدعلی ایازی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز در گفت‌وگویی با جماران خاطرنشان کرد که در هنگام خطر ضروری است تا احتیاط لازم صورت گیرد. مسلما اگر این مراسم‌ها امسال برگزار نشوند در سال‌ها و ایام دیگر برگزار خواهند شد. بنابراین جای هیچ نگرانی نیست و به نظرم باید تابع نظر متخصصان متعهد و آگاه به مسائل اجتماعی بود. او ادامه داد که در سال‌های گذشته نیز شاهد بودیم با وجود آنکه قمه‌زنی را ممنوع اعلام کردند، اما یک عده به‌ صورت زیرزمینی قمه زدند. این نوع رفتارها نشان می‌دهد که تضمینی برای رعایت صددرصدی پروتکل‌های بهداشتی وجود ندارد و همین رفتارها را در دست کشیدن و زبان کشیدن یک عده نادان به ضریح‌ها در ایام اولیه کرونا شاهد بودیم. لذا در صورت صادر کردن مجوز برای برگزاری مراسم، باید به موارد نادر نیز توجه شود. این استاد دانشگاه همچنین تاکید کرد که توصیه به رعایت کردن مردم، مجوز خوبی برای آزاد کردن مراسم‌ها نیست.