2452
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
کرونا، محرم و یک حق‌الناس بزرگ
ولی‌الله شجاع پوریان ( مدیر مسئول)تاکید رئیس جمهوری بر برگزاری عزاداری ایام محرم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی با واکنش‌های متفاوتی از سوی افکار عمومی، کارشناسان و رسانه‌ها مواجه شد. این موضوع از چند جهت حائز اهمیت و تبیین است که به اختصار به آن اشاره می‌شود:
1- عزاداری و سوگواری برای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) ریشه در تاریخ و هویت ایرانیان دارد. ایرانیان در طول تاریخ علم عزاداری برای بزرگ‌ترین آزادی‌خواه جهان را زنده نگه داشته‌اند و پیوند ملت ایران با امام‌حسین(ع)، پیوندی اعتقادی، دینی، فرهنگی است و به هیچ روی گسستنی نیست. در دوره‌های گوناگون تاریخی و حاکمان مختلف، صرف نظر از نگاه حاکمیت‌ها به موضوع عاشورا و محرم، مردم به شکل خودجوش و سنتی یاد حماسه حسینی را زنده نگه داشته و هر ساله پررونق‌تر از گذشته در قالب‌های مختلف به سوگواری می‌پرداختند.
2- حفظ سلامت خود و جامعه و مراقبت از همنوعان در برابر خطرات جانی و بیماری‌ها بر اساس آموزه‌های دینی و موازین اسلامی، واجب شرعی است. قواعد فقهی همچون«لاضرر و لاضرار»، « وجوب حفظ نفس» و «حرمت خودکشی و آزار به خود» حکایت از آن دارد که تا چه حدی دین مبین اسلام و مبانی فقهی به حفظ سلامت نفس و جان انسان‌ها پایبند است که فریضه واجبی همچون روزه را نیز در صورت ایجاد ضرر برای جان انسان قابلیت ترک و تعطیلی برای آن متصور است.
به نوعی دین اسلام در میان دوگانه سلامت و دیانت تکلیف را صراحتا روشن کرده و بر سلامت مردم تاکید بیشتری دارد و آیات و روایات مختلفی در این باب وجود دارد.
3- سوگمندانه تلفات کرونا سیر صعودی در کشور گرفته و روزانه به صورت میانگین بالای 200 نفر از هموطنان ما، به دلیل ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. در این میان پرسنل بخش بهداشت و درمان خسته و فرسوده از پنج ماه مبارزه نفس‌گیر در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا نیازمند توجه جدی هستند. اگر کرونا در هر بعدی ابهام دارد، آشکارا این حقیقت را ثابت کرده که در تجمعات آهنگ پیشروی دارد و هرگونه تجمعی باعث گسترش آن می‌شود. این‌که با وجود چنین شرایطی تاکید بر برگزاری محرم در دستور کار دولت و حاکمیت قرار گیرد، جای پرسش و تامل دارد و با نگاه عاقلانه به مصالح جامعه و کشور زاویه آشکار دارد.
4- در پنج ماه گذشته مقامات عالی‌رتبه نظام با لغو دیدارهای حضوری و برگزاری جلسات به صورت ویدئوکنفرانس و مجازی بر رعایت فاصله اجتماعی و حفظ سلامتی خود، تصویری منطقی و کارشناسانه از رعایت فاصله اجتماعی ارائه داده‌اند. انتظار می‌رود در جامعه اسلامی، که حفظ جان مردم با کارگزاران برابر است، همین رویکرد و رعایت فاصله اجتماعی هم به عنوان یک اصل مسلم قلمداد شود. همه می‌دانند که درصورت برگزاری مراسم سوگواری محرم عملا امکان رعایت فاصله فیزیکی و پروتکل‌های بهداشتی وجود ندارد و سلامتی و جان مردم در معرض خطر قرار می‌گیرد.
۵- یکی از انتقادات جدی دلسوزان دینی در چند دهه گذشته پرداختن به ظواهر مسئله محرم و فاصله گرفتن از عمق و محتوای قیام عاشوراست، چه نیکوست امسال که ویروس کرونا دلباختگان امام حسین را در حسرت عزاداری گروهی قرار داده، مسئولان مذهبی و فرهنگی این موضوع را به فرصتی برای تعمیق محتوایی مسئله عاشورا تبدیل کنند. برگزاری جلسات و سخنرانی‌های مجازی از سوی عالمان دینی و توجه به فلسفه قیام عاشورا، ظلم‌ستیزی و آزادی‌خواهی می‌تواند مبنای جلسات و برنامه‌های مجازی در ایام محرم باشد، موضوعی که با وجود رسانه ملی و شبکه‌های اجتماعی و تسهیلات ارتباطی دور از دسترس نیست و می‌توان برای آن برنامه‌ریزی مناسبی انجام داد.
۶- کرونا یک ویروس کشنده است که بر اساس طبیعت خود عمل می‌کند؛ برای این ویروس میان انسان مذهبی و غیرمذهبی تفاوتی وجود ندارد. آمار به روشنی گواه آن است که بعد از رفع محدودیت‌ها در مشهد مقدس و بازگشایی حرم مطهر امام رضا(ع) بر اساس آنچه در رسانه ملی به آن اشاره شد، مشهد به یکی از پرتلفات‌ترین شهرهای کشور تبدیل شده است. شاید تجربه بازگشایی حرم رضوی و تبعات آن اکنون به صورت آشکارا پیش روی عالمان دینی است و می‌توانند از تکرار آن در ایام عاشورا جلوگیری کنند.
۷- استدلال برخی از قشریون و ظاهربینان مذهبی آن است که آمادگی دارند به خاطر عزای امام حسین(ع) به استقبال مرگ نیز بروند؛ حال باید پرسید اگر با توجه به ویژگی‌های ویروس، فرد عزادار ناقل این بیماری برای دیگران و باعث مرگ انسان‌های دیگری شود، مشارکت و معاونت در قتل دیگران نیست؟ در جایی که اسلام حتی انکار باور به خدا، نبوت و امامت را با استناد به قاعده فقهی «تقیه» در شرایط خاص مجاز می‌داند، عدم رعایت حق‌الناس برای افرادی که صفت دین‌دار و متشرع را یدک می‌کشند، چه تصویری از دین را ارائه می‌دهد؟
۸- انتظار این است که دولت و حاکمیت در تصمیم خود برای برگزاری سوگواری ایام محرم تجدید نظر کنند، اما اگر حتی این مصلحت نیز نادیده گرفته شد مردم خود باید همچون گذشته رفتاری عقلانی و منطبق بر آموزه‌های شرعی از خود نشان دهند. آیه 195 سوره بقره به صورت آشکار تصریح می‌دارد:« وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ » -با رفتار و دستان خود خویشتن را به مهلکه و خطر در نیفکنید- با وجود چنین توصیه‌های متقن و آشکاری در متن قرآن، مردم خود با عدم حضور در تجمعات و برنامه‌های مذهبی تصویری عقلانی و منطقی از دین مبین اسلام ارائه دهند تا عاملی برای گسترش این ویروس و سهیم شدن در مرگ هم‌وطنان‌شان نباشند.
1- عزاداری و سوگواری برای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) ریشه در تاریخ و هویت ایرانیان دارد. ایرانیان در طول تاریخ علم عزاداری برای بزرگ‌ترین آزادی‌خواه جهان را زنده نگه داشته‌اند و پیوند ملت ایران با امام‌حسین(ع)، پیوندی اعتقادی، دینی، فرهنگی است و به هیچ روی گسستنی نیست. در دوره‌های گوناگون تاریخی و حاکمان مختلف، صرف نظر از نگاه حاکمیت‌ها به موضوع عاشورا و محرم، مردم به شکل خودجوش و سنتی یاد حماسه حسینی را زنده نگه داشته و هر ساله پررونق‌تر از گذشته در قالب‌های مختلف به سوگواری می‌پرداختند.
2- حفظ سلامت خود و جامعه و مراقبت از همنوعان در برابر خطرات جانی و بیماری‌ها بر اساس آموزه‌های دینی و موازین اسلامی، واجب شرعی است. قواعد فقهی همچون«لاضرر و لاضرار»، « وجوب حفظ نفس» و «حرمت خودکشی و آزار به خود» حکایت از آن دارد که تا چه حدی دین مبین اسلام و مبانی فقهی به حفظ سلامت نفس و جان انسان‌ها پایبند است که فریضه واجبی همچون روزه را نیز در صورت ایجاد ضرر برای جان انسان قابلیت ترک و تعطیلی برای آن متصور است.
به نوعی دین اسلام در میان دوگانه سلامت و دیانت تکلیف را صراحتا روشن کرده و بر سلامت مردم تاکید بیشتری دارد و آیات و روایات مختلفی در این باب وجود دارد.
3- سوگمندانه تلفات کرونا سیر صعودی در کشور گرفته و روزانه به صورت میانگین بالای 200 نفر از هموطنان ما، به دلیل ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. در این میان پرسنل بخش بهداشت و درمان خسته و فرسوده از پنج ماه مبارزه نفس‌گیر در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا نیازمند توجه جدی هستند. اگر کرونا در هر بعدی ابهام دارد، آشکارا این حقیقت را ثابت کرده که در تجمعات آهنگ پیشروی دارد و هرگونه تجمعی باعث گسترش آن می‌شود. این‌که با وجود چنین شرایطی تاکید بر برگزاری محرم در دستور کار دولت و حاکمیت قرار گیرد، جای پرسش و تامل دارد و با نگاه عاقلانه به مصالح جامعه و کشور زاویه آشکار دارد.
4- در پنج ماه گذشته مقامات عالی‌رتبه نظام با لغو دیدارهای حضوری و برگزاری جلسات به صورت ویدئوکنفرانس و مجازی بر رعایت فاصله اجتماعی و حفظ سلامتی خود، تصویری منطقی و کارشناسانه از رعایت فاصله اجتماعی ارائه داده‌اند. انتظار می‌رود در جامعه اسلامی، که حفظ جان مردم با کارگزاران برابر است، همین رویکرد و رعایت فاصله اجتماعی هم به عنوان یک اصل مسلم قلمداد شود. همه می‌دانند که درصورت برگزاری مراسم سوگواری محرم عملا امکان رعایت فاصله فیزیکی و پروتکل‌های بهداشتی وجود ندارد و سلامتی و جان مردم در معرض خطر قرار می‌گیرد.
۵- یکی از انتقادات جدی دلسوزان دینی در چند دهه گذشته پرداختن به ظواهر مسئله محرم و فاصله گرفتن از عمق و محتوای قیام عاشوراست، چه نیکوست امسال که ویروس کرونا دلباختگان امام حسین را در حسرت عزاداری گروهی قرار داده، مسئولان مذهبی و فرهنگی این موضوع را به فرصتی برای تعمیق محتوایی مسئله عاشورا تبدیل کنند. برگزاری جلسات و سخنرانی‌های مجازی از سوی عالمان دینی و توجه به فلسفه قیام عاشورا، ظلم‌ستیزی و آزادی‌خواهی می‌تواند مبنای جلسات و برنامه‌های مجازی در ایام محرم باشد، موضوعی که با وجود رسانه ملی و شبکه‌های اجتماعی و تسهیلات ارتباطی دور از دسترس نیست و می‌توان برای آن برنامه‌ریزی مناسبی انجام داد.
۶- کرونا یک ویروس کشنده است که بر اساس طبیعت خود عمل می‌کند؛ برای این ویروس میان انسان مذهبی و غیرمذهبی تفاوتی وجود ندارد. آمار به روشنی گواه آن است که بعد از رفع محدودیت‌ها در مشهد مقدس و بازگشایی حرم مطهر امام رضا(ع) بر اساس آنچه در رسانه ملی به آن اشاره شد، مشهد به یکی از پرتلفات‌ترین شهرهای کشور تبدیل شده است. شاید تجربه بازگشایی حرم رضوی و تبعات آن اکنون به صورت آشکارا پیش روی عالمان دینی است و می‌توانند از تکرار آن در ایام عاشورا جلوگیری کنند.
۷- استدلال برخی از قشریون و ظاهربینان مذهبی آن است که آمادگی دارند به خاطر عزای امام حسین(ع) به استقبال مرگ نیز بروند؛ حال باید پرسید اگر با توجه به ویژگی‌های ویروس، فرد عزادار ناقل این بیماری برای دیگران و باعث مرگ انسان‌های دیگری شود، مشارکت و معاونت در قتل دیگران نیست؟ در جایی که اسلام حتی انکار باور به خدا، نبوت و امامت را با استناد به قاعده فقهی «تقیه» در شرایط خاص مجاز می‌داند، عدم رعایت حق‌الناس برای افرادی که صفت دین‌دار و متشرع را یدک می‌کشند، چه تصویری از دین را ارائه می‌دهد؟
۸- انتظار این است که دولت و حاکمیت در تصمیم خود برای برگزاری سوگواری ایام محرم تجدید نظر کنند، اما اگر حتی این مصلحت نیز نادیده گرفته شد مردم خود باید همچون گذشته رفتاری عقلانی و منطبق بر آموزه‌های شرعی از خود نشان دهند. آیه 195 سوره بقره به صورت آشکار تصریح می‌دارد:« وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ » -با رفتار و دستان خود خویشتن را به مهلکه و خطر در نیفکنید- با وجود چنین توصیه‌های متقن و آشکاری در متن قرآن، مردم خود با عدم حضور در تجمعات و برنامه‌های مذهبی تصویری عقلانی و منطقی از دین مبین اسلام ارائه دهند تا عاملی برای گسترش این ویروس و سهیم شدن در مرگ هم‌وطنان‌شان نباشند.