شیوع کرونا و رفتارهای انطباقی شهروندان در طرح فاصله اجتماعی در سه ماه نخست رویارویی

ایسنا، علوم پزشکی تهران – دکتر مریم صداقت، عضو هیئت علمی گروه پژوهشی سبک زندگی و مدیریت سلامت جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در گزارشی تحقیقی آورده است: با شیوع ویروس کووید-19 در ماه پایانی سال 2019 در چین، فاصله اجتماعی به عنوان یک راهبرد مهم در کنترل شیوع ویروس و بیماری مورد توجه و کاربست قرار گرفت. اتخاذ این راهبرد تا حدی مبتنی بر تجارب موفقی بود که در طول شیوع سندروم تنفسی حاد کروناویروس (SARS-CoV) در سال 2003 به دست آمد. برای مثال سنگاپور که جزو اولین کشورهایی بود که ورود ویروس کووید-19 در آن گزارش شد در مهار گسترش ویروس موفق بود. برخی از این مداخلات غیردارویی موثر در کنترل و مهار انتشار عبارت بودند از: اقدامات مؤثر در کنترل تریاژ و کنترل عفونت در مراکز مراقبت‌های بهداشتی، جداسازی و قرنطینه بیماران مبتلا، غربالگری گسترده کودکان مدرسه‌ای از نظر تب. اگرچه این اقدامات نشان‌دهنده تشدید بهداشت عمومی است، اما در مقایسه با آنچه که چین در مواجهه با ویروس کرونا انجام داد ناچیز است. تعطیلی مدارس، محل‌های کار‌‌، جاده‌ها و سیستم‌های حمل و نقل، لغو مجامع عمومی و قرنطینه اجباری افراد غیرآلوده و بدون مواجهه شناخته شده با SARS-CoV-2؛ و نظارت الکترونیکی در مقیاسی بزرگ. اگرچه این اقدامات مورد تحسین سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است، اما سایر کشورها بنابر شرایط و مصالح خود سطوح مختلفی از محدودیت‌ها را اعمال کردند.
با گسترش ویروس کرونا در ایران از اوایل اسفندماه سال گذشته، ستاد ملی مبارزه با کرونا تشکیل (یکشنبه 4 اسفند طی حکمی رئیس جمهور دستور تشکیل ستاد ملی مدیریت کرونا را به وزیر بهداشت ابلاغ کرد؛ پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری) و اقدامات مختلفی از قبیل تعطیلی مراکز آموزشی از مهدکودک‌ها تا مدارس و دانشگاه‌ها و تقلیل ساعات کار ادرات دولتی برای جلوگیری از انتشار بیماری به عمل آمد. اگرچه قرنطینه (آن چنان که در چین اجرا شد) به اجرا در نیامد، اما توصیه موکد بر «در خانه بمانید» تبدیل به شعاری جدی شده و تلاش شد تا با ترغیب همگان به ماندن در خانه و قطع ارتباطات غیرضروری ضمن کمک به قطع زنجیره انتقال بیماری فرصت بازتوانی برای دست‌اندرکاران بهداشت به‌ویژه کادر درمان فراهم شود. طرح تقویت فاصله‌گذاری اجتماعی با هدف کمک به تشدید قطع زنجیره انتقال بیماری با رویکرد کاهش تماس‌ها، عدم برگزاری اجتماعات و حذف ترددهای غیر ضروری در سطح کشور (مصوب ستادملی مدیریت و مقابله با کرونا) از بامداد جمعه هشتم فرودین ماه آغاز شد. از جزئیات این طرح می‌توان به ممنوعیت افراد غیر بومی به شهرها، ادامه تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، تعطیلی پارک‌ها، بوستان‌ها، تفرجگاه‌ها، مراکز تفریحی و استخرها اشاره کرد. طبقه بندی اصناف (گروهی که باید کاملا فعال باشند، گروهی که باید تعطیل شوند و گروهی که بر اساس اقتضا و شرایط محلی فعالیت آنها می‌تواند مجاز باشد) و صدور بخشنامه از سوی سازمان اداری و استخدامی در خصوص خمات رسانی ادارات دولتی حداکثر با یک سوم نیروهای اداری و به صورت شیفت‌بندی و ممنوعیت برگزاری هرگونه مراسم که موجب تجمع افراد شود (اعم از رسمی و غیررسمی) از دیگر مفاد این طرح بود. با گذشت بیش از سه ماه از شروع همه‌گیری و راهبردها و راهکارهای مختلفی که به کار گرفته شده است، کم و بیش همچنان مشکل به قوت خود باقی است و به نظر می‌رسد تا رفع آن به‌طور کامل فاصله داریم. مؤید این امر آمار و اطلاعات منتشره از سوی سازمان بهداشت جهانی است.