کنسرتی با ادعای ایران و اجرایی به وسعت شهرستان

همدلی|علی نامجو: علی نامجو| غائله برگزاری کنسرت آنلاین یکی از اتفاقاتی بود که می‌توانست در روزهای شیوع کرونا به دستاوردی قابل دفاع و البته هنرمندانه بدل شود. اولین بار «نوروزخانه» آغازگر برگزاری این مجموعه اجراهای تصویری بود که در مقایسه با برگزاری کنسرت در روزهای پیشاکرونایی فرق‌های بسیاری داشت. در این اجراها این مخاطب کنسرت نبود که زاویه دیدش را به صحنه و خواننده و عوامل اجرا تنظیم می‌کرد و تصویربردار یا تصویربرداران بیننده را به این‌سو و آن‌سوی استیج می‌بردند. این نوع برگزاری اجرای زنده موسیقی چند سال قبل در ایران استارت خورده بود اما سامانه کنسرت آنلاین «حام» بنا به دلایل مختلف نتوانست به موفقت دست یابد تا آنکه شوع ویروس کرونا در ایران و تعطیلی اجراها صحنه‌ای برای کاهش ابتلای عموم جامعه به این ویروس، دوباره ایده برگزاری کنسرت آنلاین را بر سر زبان‌ها انداخت.

فضای مجازی به صحنه برگزاری کنسرت بدل شد!

بعد از پایان دور اول اجراهای موسیقی در پروژه نوروزخانه که اغلب گروه‌ها اجراکننده در آن را گروه‌های فعال درزمینه موسیقی پاپ تشکیل می‌دادند، اما واکنش عمومی به این مجموعه کنسرت‌ها مثبت نبود. گروهی خبر از دریافت مبالغ سنگین از سوی گروه‌ها و خوانندگان حاضر از شهرداری تهران را می‌دادند و گروهی دیگر کیفیت اجراهای گروه‌ها و خوانندگان حاضر در این مجموعه اجراها را در سطحی نازل ارزیابی می‌کردند. به‌هرحال اما این اتفاق دوباره در ایران آغاز شده بود و به‌عنوان حرکت نو وجود اشکال و ایراد در آن را به نحوی می‌شد توجیه کرد. بعدازآن نوبت به تالار وحدت رسید تا گروه‌هایی را روی صحنه خود فرابخواند و دور دوم برگزاری کنسرت‌های آنلاین در ایران آغاز شود. این مجموعه اجراها در مقایسه با نوروزخانه سطح کیفی بهتری داشت و گروه‌ها و هنرمندانی که در این مجموعه کنسرت‌ها روی صحنه رفتند توانستند کیفیتی قابل‌قبول را درزمینه اجرای موسیقی از خودشان نشان بدهند. تا اینجای کار بینندگان به‌رایگان و بدون پرداخت ریالی می‌توانستند به تماشای اجراهای صحنه‌ای موسیقی از قاب مانیتورهای PCها، لپ‌تاپ‌ها و تلفن‌های همراه خودشان بپردازند.
برخی از اهالی موسیقی هم در این ایام از طریق پلتفروم اینستاگرام یا به‌وسیله کانال‌های خودشان در یوتیوب در خانه ایرانیان میهمان شدند و آنان را به شنیدن نغمه‌سازی و نوای آوازی میهمان کردند. تا این لحظه می‌شد موج ایجاد شده در میان ایرانیان برای بهتر کردن حال همدیگر را دید و موسیقی به محملی بدل شده بود برای رساندن نوای دوستی و مهربانی اهل این هنر. تا آن مقطع زمانی این بالا بردن روحیه جمعی بود که می‌شد از آن به‌عنوان هدف گروه‌های موسیقی در ایران نام برد، البته منهای آنهایی که در نوروزخانه مبالغ سنگینی دریافت کرده بودند برای اجرای ضعیف موسیقی.

فرزند اسطوره در آغوش لنز

ناگهان اما ورق برگشت. فرزند یکی از اسطوره‌های موسیقی آوازی در تاریخ ایران قرار شد روی صحنه اجرای کنسرت برود و آثار خاطره‌انگیزش را با ارکستر مجلسی به رهبری بردیا کیارس به روی صحنه ببرد. همایون شجریان تصمیم گرفته بود نسیم وصلش را به خانه ایرانیان ببرد؛ این بار اما بینندگان باید برای تماشای اجرا بلیت تهیه می‌کردند. در تبلیغات آن اجرا این عنوان مدام تکرار می‌شد؛ کنسرتی به وسعت ایران. شاید هم برگزارکنندگان از ابتدا تصمیم گرفته بودند بزرگ‌ترین کنسرت آنلاین تاریخ کشورمان را برگزار کنند. آنان و البته همایون شجریان اما به این هدف نرسیدند. فارغ از سطح کیفی پایین آن کنسرت، قطع مداوم ویدیوی آن اجرا و البته بیرون انداختن بسیاری از کاربران از برنامه لنز باعث شد موجی از ناراحتی و انتقاد علیه آن اپراتور تلفن همراه و شخص همایون شجریان به راه بیفتد. گروهی از او پرسیدند که چرا همچون کیهان کلهر در صفحه اینستاگرامش مردم را به شنیدن صدای آواز خود و ساز گروه میهمان نکرده و عده دیگر از دریافت مبلغ میلیاردی برای پذیرش همکاری با آن اپراتور تلفن همراه از سوی همایون شجریان خبر دادند. او اما همچون همه سال‌های گذشته به هیچ‌یک از این انتقادها پاسخ نداد و همین سکوت برخی از طرفداران موسیقی در ایران را عصبانی کرد. اپراتور شناخته‌شده تلفن همراه در برگزاری بزرگ‌ترین کنسرت آنلاین ایران شکستی غیرقابل‌انکار خورده بود و باوجود دریافت مبلغ پانزده هزار تومان از هر کاربر، نتوانسته بود به تعهدش عمل کند. بعد هم این تضمین را داد که پول‌های دریافت شده را به‌حساب همه‌کسانی که نتوانسته‌اند اجرای شجریان و ارکستر مجلسی را ببینند، بر خواهد گرداند. آنها البته خبر از ارائه یک خدمت(!) دیگر هم به کاربران برنامه لنز داده بودند؛ علاقه‌مندان به تماشای آن کنسرت تا ۱۰روز فرصت داشتند ویدیوی ضبط‌شده از آن اجرا را در برنامه ذکرشده تماشا کنند. این دیگر خیلی حرف عجیبی بود. کنسرت آنلاین به‌خودی‌خود بسیاری از اتفاقاتی که باید در اجرای زنده موسیقی بیفتد، در خود نداشت و حالا مسئولان آن برنامه پول‌ساز خبر داده بودند که پرداخت‌کنندگان مبلغ 15هزار تومان می‌توانند یک ویدیو را تماشا کنند.

و باز هم سالار عقیلی

جالب این‌که با گذشت چند هفته از آن شکست بزرگ درزمینه برگزاری کنسرت، خبر آمد که این بار نوبت به سالار عقیلی رسیده تا کنسرتی به وسعت ایران را در لنز به روی صحنه ببرد. هرچند خیلی از کسانی که در طول هفته‌های گذشته نتوانسته بودند به پولی که پرداخت کرده بودند، برسند، اما هیچ کس لااقل زیر پست منتشرشده درباره آن کنسرت نپرسید که آقایان و خانم‌های مسئول لنز، شما چه اصراری به تکرار گزاره کنسرتی به وسعت ایران دارید؟ تجربه شکست قبلی کافی نبود. در آن‌سوی ماجرا هم سالار عقیلی در صفحه اینستاگرامش خبر برگزاری این کنسرت آنلاین را به دنبال کنندگانش داد و گفت که به‌زودی با آنان دیدار خواهد کرد. در این نوشته قرار نیست به سراغ معنایابی جملاتی ازاین‌دست برویم که اگر قرار بر این بود، باید از آقای خواننده سؤال می‌شد چطور می‌شود از این‌سوی دوربین با کسانی که آن‌طرف پشت سیستم‌های خودشان نشسته‌اند، دیدار کرد؟ بااین‌همه این بار آن اپراتور تلفن همراه برای عدم تکرار رسوایی سابق، راهکارهایی را هم در ذهن داشت. مثلاً در این کنسرت ظرفیتی مشخص تعیین کرده بود و علاقه‌مندان نمی‌توانستند از یک تعداد مشخص بیشتر شوند. با این توضیح، می‌شود دوباره به اشتباه بودن گزاره کنسرتی به وسعت ایران تأکید کرد، چون ایران هشتاد میلیون نفر جمعیت دارد و وقتی شما ظرفیتی کمتر از یک درصد از این آمار را هم نمی‌توانید پوشش بدهید، می‌شود کنسرتی به وسعت یک شهرستان نه ایران. به‌هرحال مردم باز هم به سراغ لنز رفتند تا بتوانند با خواننده محبوبشان دیدار کنند!

در هر شرایطی باید بهترین بهره مالی را برد

عقیلی پیش‌تر در یکی از روزنامه‌های اصول‌گرا گفت‌وگویی انجام داده بود و درباره چرایی پذیرش برگزاری کنسرتی با همکاری لنز گفته بود:«مسلماً بنده هم همانند همه مردم نازنین کشورم، روزهای سختی را سپری می‌کنم، به‌هرحال دوران سخت کرونا که به خانه‌نشینی و قرنطینه خانگی بسیاری از اهالی موسیقی انجامیده است، موضوع خوشایندی محسوب نمی‌شود، اما به نظرم باید در هر شرایط بهترین بهره را بر اساس امکانات ببریم.» جالب اینجاست که او چند هفته بعد از شیوع کرونا و فراگیر شدن این ویروس اصلاً داخل ایران نبود و به اروپا سفر کرده بود. این ماجرا دقیقاً به تاریخ ضبط همان قطعه‌ای برمی‌گردد که او در همکاری با فاضل جمشیدی خواننده موسیقی ایرانی، پرویز پرستویی بازیگر سینمای ایران و علیرضا بهرامی شاعر و ترانه‌سرا منتشر کرد. با این توضیح آقای خواننده دقیقاً از کدام خانه‌نشینی و قرنطینه صحبت می‌کرد، خدا عالم است.

درددل‌های یک خواننده مردمی

خواننده قطعه «وطنم»در بخش بعدی آن گفت‌وگوی مطبوعاتی در پاسخ به سؤال خبرنگار درباره این‌که هنرمندی همچون او با ارتباط خوبی که با مردم دارد، این روزگار قرنطینه را چطور گذرانده، هم توضیح داد: «البته هنرمندان واقعی بدون همراهی مردم کارشان سخت خواهد بود و چه‌بسا عزلت و خانه‌نشینی طولانی‌مدت بسیاری از هنرمندان را به لحاظ روحی پژمرده می‌کند، زیرا هنرمند به عشق مردمش نفس می‌کشد و آثار هنری را خلق می‌کند.» آقای خبرنگار البته حسابی از خجالت آقای عقیلی درآمد و به او لقب هنرمند مردمی داد و این را هم گفت که شما در طول دوران شیوع کرونا ارتباط‌تان با مردم را همچون گذشته حفظ کرده‌اید و عقیلی هم گفت: «بنده طی این مدت سعی کرده‌ام از طریق صفحه شخصی خود و با اجرای زنده چند قطعه آهنگ خاطره‌انگیز، ارتباطی بی‌واسطه با مردم داشته باشم، زیرا معتقدم در این روزهای نفس‌گیر کرونایی که شرایط سختی را سپری می‌کنیم، همدلی و وحدت مهم‌ترین نیاز جامعه است و کوچک‌ترین وظیفه هنرمند این است که در این روزها با تکیه بر هنرش در کنار مردمش باشد تا بتواند در افزایش روحیه مردم در این اوضاع نقش بسزایی ایفا کند.» همین بخش از گفت‌و‌گو می‌تواند بیننده یا شنونده را به چالش بکشد، چون صرف‌نظر از ویدیوی سلمانی آقای عقیلی که در آن مثلا موهای فرزندش را کوتاه می‌کرد، او در این ایام فرصت کافی را داشت که بی‌واسطه با مردم ارتباط داشته باشد. با این توضیح، آیا لنز واسطه‌ای گردن‌کلفت و دورکننده بین او و مردم نبود؟ او البته جوابی داد که نشان از بی‌توجهی‌اش به کلمات دارد.

دغدغه تزریق روحیه به مردم با دریافت پول فراوان

خواننده آثار «وطنی» در ادامه گفت:«در راستای همان دغدغه‌هایی که به اهمیت تزریق روحیه و امید به مردم در این شرایط کرونایی مرتبط می‌شود، تصمیم گرفتم جمعه همین هفته کنسرت آنلاینی را برگزار کنم تا برای میلیون‌ها ایرانی قطعات خاطره‌انگیزی را اجرا کنم. در این کنسرت، تا آنجا که زمان و شرایط فراهم باشد قطعات مختلفی را که مردم دوست دارند برای‌شان اجرا می‌کنم و امیدوارم مردم با شنیدن این قطعات تا حدودی حال و احوال‌شان مساعد شود و با روحیه بالا این روزهای سخت را پشت سر بگذارند.» به‌هرحال او به همراه گروهش جمعه‌شب سوم مردادماه همزمان با آغاز دور تازه کنسرت‌های آنلاین، پا روی صحنه تالار وحدت تهران گذاشت تا قطعاتی را برای بینندگان لنز (و نه همه مردم ایران) اجرا کند. حریر شریعت‌زاده در این اجرا تک‌نوازی پیانو را به عهده داشت و ترکیب نوازندگان کنسرت اخیر عقیلی، همان‌هایی بودند که در طول سال‌های گذشته با او همکاری می‌کنند. او هم به زنجیره خوانندگانی پیوست که با وجود حاشیه‌های ایجادشده درباره آمار مخاطبان کنسرت‌های آنلاین و البته مبالغی که از مخاطبان دریافت می‌شود، ترجیح داد با لنز همکاری کند. البته به احتمال قوی عقیلی با خود فکر کرده وقتی فرزند استاد شجریان چنین اجرایی را تجربه کرده، مردم دیگر از من چندان انتقاد نخواهند کرد. عقیلی در ابتدای این کنسرت رودرروی دوربین ایستاد و گفت: «از نظر حس و حال، برای من سخت است که بخواهم بدون تماشاگر کنسرتی اجرا کنم. اولین بار است که این کار را انجام می‌دهم، ولی مخاطبان همیشه در قلب من هستند.»

طرح اتهاماتی علیه دو خواننده نامدار

قطعه آغازین کنسرت لنزی عقیلی «مرا رها کن» نام داشت. او این قطعه را با نوازندگی پیانوی حریر شریعت‌زاده اجرا کرد. مونیکا لوران، سانوآ عندلیبی، علی جعفری‌پویان، سهراب برهمندی، احساس شامی، داوود منادی و فردین لاهورپور نوازندگان کنسرت آنلاین سالار عقیلی بودند که بعد از اجرای قطعه اول به روی صحنه آمدند. یکی از نکات عجیب‌وغریب در این کنسرت حضور عقیلی با ماسک روی صحنه بود. و ممکن است بعضی‌ها بگویند آقای عقیلی به دنبال فرهنگ‌سازی بوده تا مردم ایران در این روزها اهتمام بیشتری به رعایت نکات بهداشتی برای مقابله با ویروس کرونا داشته باشند. این نکته البته می‌تواند مطرح شود اما چندان دقیق نیست، چون از یک سو این خواننده چند هفته قبل ویدیویی از خودش منتشر کرده بود که در آن به یک مرکز خرید رفته بود و می‌گفت مردم می‌توانند با رعایت حداقلی نکات بهداشتی کارهای خودشان را هم انجام بدهند و حتی به خرید هم بروند و از سوی دیگر وقتی فاصله اجتماعی اعضای گروه قابل قبول است و خواننده هم از بقیه عوامل دور است، چرا باید ماسک بزند؟ آن هم در اجرایی که به‌خودی‌خود به دلیل تصویربرداری و صدابرداری نه چندان مناسب کیفیتی اندک دارد. در چنین اجرایی آیا مردم به‌جز یک نمایش خنده‌دار چیز دیگری هم دستگیرشان می‌شود از هنر موسیقی؟ «وطنم»، «چه بگویم»، «پیدایم کن»، «مادر»، «سرو زیر آب»، «تن‌ها می‌مانم»، «ایران» و اجرای یک ملودی خراسانی ازجمله دیگر قطعاتی بودند که در کنسرت جمعه‌شب روی صحنه وحدت اجرا شد. عقیلی البته در طول سال‌های گذشته به خوبی توانایی خودش در تأثیرگذاری روی حس و حال مخاطبانش را نشان داده و شاید جزو معدود خوانندگانی باشد که اگر هنوز بتوانیم آنها را در زمره آوازخوانان موسیقی ایرانی بنامیم، تا این حد روی صحنه حرف می‌زند. او قطعه‌ای به نام مادر را هم در آن اجرای لنزی خواند و بعد هم گفت که «قرار بود این آهنگ را بهمن‌ماه در هتل اسپیناس پالاس تهران اجرا کنیم، اما کرونا باعث شد این اتفاق نیفتد. امشب این آهنگ را به همه مادران تقدیم می‌کنم.» بعدازآن هم او و گروهش قطعه «تنها می‌مانم» را که تیتراژ سریال برادرجان بود اجرا کرد و با قدردانی از بازی علی نصیریان در این سریال برای او آرزوی سلامتی کرد. درنهایت اگر به واکنش بینندگان دومین اجرای لنزی برویم، می‌شود دریافت این برنامه نتوانسته توفیقی در مسیر برگزاری کنسرت آنلاین به‌دست بیاورد و تا امروز دو خواننده شناخته‌شده موسیقی ایرانی با همکاری با این برنامه خودشان را در مظان اتهام‌هایی ازجمله علاقه‌مندی فراوان به پول و بی‌توجهی به مخاطبان قرار داده‌اند.