بغداد، میانجی جدید تهران و ریاض

همدلی| ناظران سفر روز گذشته محمدجواد ظریف به عراق، پیش از عزیمت مصطفی کاظمی، به عربستان را حامل پیام‌‌‌هایی برای مقامات سعودی دانسته‌‌‌‌اند. با انتشار برنامه سفر نخست‌وزیر عراق به عربستان و ایران در رسانه‌ها، گمانه‌زنی‌ها درخصوص میانجی‌گری عراق میان ایران و عربستان شدت گرفته است و از این منظر،‌ سفر محمدجواد ظریف به بغداد، پیش از عزیمت مصطفی کاظمی به ریاض این گونه حدس‌‌‌ها را تقویت کرده است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران هدف سفر وزیر خارجه ایران به عراق را در راستای تقویت روابط ایران و عراق، ارزیابی کرد. عباس موسوی در این زمینه عنوان کرد که در این سفر چالش‌‌‌های مشترک و امکان استفاده از فرصت‌‌‌های پیش‌رو در راستای منافع دو کشور مورد بررسی قرار گرفته‌‌‌‌اند. محمدجواد ظریف در هنگام ورود به بغداد و در فرودگاه این کشور، از محل کشته شدن سردار شهید قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروهای سپاه قدس، بازدید کرد. ادای احترام و قرائت فاتحه توسط وزیر امور خارجه و هیات همراه در محل شهادت سردار شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و همراهانشان در نزدیکی فرودگاه بغداد، در بدو امر مورد توجه رسانه‌‌‌های خبری قرار گرفت. بنا بر اعلام رسانه‌های عراقی، کاظمی قرار است در سفر به عربستان با محمدبن سلمان ولیعهد این کشور دیدار کرده و روز سه‌شنبه این هفته در سفر به تهران با مقام رهبری دیدار و گفت‌وگو کند.
دور اول گفت‌وگوهای وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و عراق به صورت خصوصی برگزار شد. همچنین محمدجواد ظریف و فواد حسین وزرای امور خارجه ایران و عراق در دور دوم گفت‌وگوهای خود در خصوص ابعاد مختلف روابط دوجانبه از جمله سیاسی، اقتصادی، امنیتی گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.
سفر پیش روی نخست‌وزیر عراق به ایران، پیگیری توافقات سفر روحانی به عراق، تقویت و تشدید همکاری‌‌‌ها برای پیگیری حقوقی شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس، تقویت روابط اقتصادی و تجاری دو جانبه به‌ویژه برگزاری (مجازی) کمیسیون مشترک اقتصادی، مقابله مشترک با‌‌‌‌‌تروریسم، تقویت همکاری و انتقال تجربیات برای مقابله با کرونا از جمله محورهای گفت‌وگوی این دو مقام بود.
وزرای خارجه ایران و عراق در نشست خبری مشترک خود در بغداد بر مستحکم بودن روابط دو کشور و لزوم تقویت و گسترش آن تاکید کردند. فواد حسین در این نشست خبری گفت:«با وزیر خارجه ایران در رابطه با مسائل اقتصادی و تاثیر آن‌‌‌ها در مقابله با کرونا بحث و رایزنی کردیم. او تاکید کرد که ما بر ضرورت حمایت از حاکمیت عراق تاکید کردیم.» ظریف نیز در این گفت‌وگو خاطرنشان کرد که ما باید در رابطه با تهدید مداوم داعش، هوشیاری کامل را در نظر داشته باشیم. او همچنین تاکید کرد که روابط اقتصادی میان دو کشور می‌تواند گسترده‌‌‌‌‌تر شود و به سود هر دو طرف است. ظریف همچنین پیگیری پرونده کشتیرانی، مرزهای آبی و خطوط ریلی میان دو کشور را مورد تاکید قرار داد. او شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس خسارتی بزرگ در جنگ با ‌‌‌‌‌تروریسم در منطقه و عراق به شمار می‌رود و عنوان کرد که ما پرونده این جنایت آمریکا را با قدرت پیگیری خواهیم کرد. او روابط میان ایران و عراق را بر اساس احترام متقابل و احترام به حاکمیت دو کشور توصیف کرد و اشاره کرد که ما از نقش عراق در منطقه خلیج فارس استقبال می‌کنیم. ظریف، روابط ایران و عراق را آن چنان مستحکم دانست که دیگر هیچ‌گاه متزلزل نخواهد شد. فواد حسین نیز در این دیدار اشاره کرد که در دیدار با ظریف بر ضرورت دور کردن عراق و منطقه از درگیری‌‌‌ها تاکید کرده و در رابطه با سفر قریب‌الوقوع الکاظمی به تهران نیز رایزنی کرده‌ایم. موازی با این سفر، سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد از ارسال کمک‌‌‌های پزشکی به عراق خبر داد. ایرج مسجدی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق در گفت‌وگویی مطبوعاتی اعلام کرد که ایران به همراه محمدجواد ظریف، یک تن کمک‌‌‌های پزشکی و بهداشتی به منظور مقابله با ویروس کرونا به عراق ارسال کرده است.
محمدجواد ظریف، در ادامه برنامه‌های سفرش به عراق، همچنین با رئیس ائتلاف فتح در این کشور دیدار کرد. او در دیدار با‌‌‌ هادی بوحسن العامری، در خصوص مسائل مختلف روابط دو جانبه و نیز پیگیری شهادت سرداران مقاومت، مبارزه با ‌‌‌‌‌تروریسم و دیگر موضوعات مورد علاقه گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.
در حاشیه این دیدار، یکی از رهبران ائتلاف فتح عراق گفت که ظریف در سفرش به بغداد می‌خواهد پیامی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و خصوصا عربستان برساند. به گزارش ایسنا، غضنفر البطیخ، یکی از رهبران ائتلاف فتح عراق که ریاست آن را‌‌‌ هادی العامری برعهده دارد، در گفت وگو با شفق نیوز گفت: هدف ظریف از سفر به عراق و دیدار با مسئولان این کشور تاکید بر روابط ایران و عراق و تقویت این روابط و همچنین برطرف کردن برخی شک و شبهه‌‌‌ها مبنی بر دور شدن عراق از محور ایران بعد از رسیدن مصطفی الکاظمی به نخست‌وزیری است. او تاکید کرد که هدف دیگر این سفر رساندن پیام به کشورهای حاشیه خلیج(فارس) و خصوصا عربستان است، مبنی بر ‌‌‌‌‌این‌که تهران آماده ایجاد برخی تفاهم‌‌‌ها به واسطه عراق است. او ادامه داده است که سفر ظریف خالی از این مساله نیست، عراق به خوبی امکان این را دارد که این نقش را ایفا کند و به نفع عراق نیست که در یک محور علیه موحور دیگری قرار بگیرد. البطیخ همچنین خاطرنشان کرده است که سفر وزیر خارجه ایران به عراق در راستای پیگیری مساله‌‌‌‌‌ترور سردار سلیمانی نیز بوده است.
علی فاهم، کارشناس و تحلیل‌گر عراقی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، در مورد اهمیت سفر وزیر خارجه ایران به عراق و گفت‌وگو با مسئولان عراقی، می‌گوید: هدف از این سفر در واقع در چند محور خلاصه می‌شود؛ نخست تقویت روابط دوجانبه میان عراق و ایران در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و بهداشتی به طوری که عراق تلاش می‌کند از تجربه‌های ایران در زمینه مبارزه با گسترش ویروس کرونا استفاده کند.
دوم آنکه ایران تلاش می‌کند پیشنهادهای خود را در خصوص بخش‌های آبی و برقی ارائه دهد. این در حالی است که اخباری در خصوص قصد و نیت دولت مصطفی الکاظمی برای گرایش به شورای همکاری خلیج فارس در راستای برق رسانی به عراق تحت فشارهای آمریکا منتشر شده است. مساله ای که با هدف کنار گذاشتن همسایه شرقی عراق از این مبادله اقتصادی، انجام شده است.
این کارشناس سیاسی معتقد است که این سفر بسیار مهم و محوری است چرا که رهبران ایران می‌توانند گرایشات و سیاست‌های دولت جدید عراق را بفهمند. اگر الکاظمی و دولت او بتواند تصویر درستی ایجاد کند می‌توان گفت که این اقدامات به نفع دو کشور بوده و در راستای تقویت روابط دو جانبه انجام شده و باعث می‌شود که دولت الکاظمی در یک محور و دسته بندی قرار نگیرد، بنابراین این مسائل عملا در تبادلات تجاری میان دو کشور به ویژه بعد از بازگشایی گذرگاه‌های مرزی و افزایش تبادلات تجاری نمود پیدا می‌کنند.