کسب‌وکارها در داغی تابستان یخ زده‌اند

همدلی|  گروه اقتصاد: روند شاخص مدیران خرید (شامخ) در خرداد ماه از کاهش فعالیت کسب‌وکارها و سقوط این شاخص به پایین‌ترین رقم ۴۴ ماهه حکایت دارد. قطعی برق، مشکل مواد اولیه و ارز و نااطمینانی از نتیجه انتخابات از عوامل این اتفاق بوده است.
به گزارش همدلی به نقل از اتاق ایران آنلاین، شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در خرداد 1403، معادل 45.1 محاسبه شده که نشان می‌دهد سطح فعالیت‌های اقتصادی در این ماه نسبت به ماه قبل از آن کاهش یافته است. همچنین براساس نتایج پس از تعدیل فصلی، این شاخص برای خرداد معادل 44.9 برآورد شده که برای دومین ماه پیاپی کاهشی است و در سری تعدیل شده به پایین‌ترین رقم در 44 ماه رسیده که بیانگر نامناسب بودن شرایط کسب‌وکارهای کشور در خرداد 1403 است.
بررسی گزارش شامخ مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد قطعی برق روزانه به‌ویژه در بخش صنعت و مشکلات زنجیره تأمین مواد اولیه، کاهش تقاضای مشتریان داخلی به دلیل نوسانات قیمتی و نااطمینانی در خصوص نتیجه انتخابات، میزان فعالیت کسب‌وکارها را با کاهش قابل‌توجهی روبه‌رو کرده است.
براساس این گزارش درباره اختلال در زنجیره تأمین مواد اولیه طبق پیش‌بینی ماه گذشته، سیاست جدید وزارت صمت در زمینه سامانه جامع تجارت و ثبت سفارشات مواد اولیه، شرکت‌ها را با موانعی روبه‌رو کرده و از طرفی عدم تخصیص ارز و مشکلات ترخیص کالا مرتبط با بانک مرکزی و گمرک نیز بر مشکلات تأمین مواد اولیه افزوده است.
کاهش تولید محصول و ارائه خدمات برای سومین ماه پیاپی
براساس این گزارش، شاخص «میزان تولید محصول یا ارائه خدمات» پس از حذف اثر فصلی، 40.7 به دست آمده که برای سومین ماه پیاپی کاهشی است و کمترین مقدار را در سری تعدیل شده به ثبت رسانده است. علاوه بر تقاضای ضعیف مشتریان، مشکلاتی ازجمله دشواری در تأمین مواد اولیه و قطعی برق، باعث کاهش زیاد تولید در خرداد ماه شده است.
شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» در خرداد نیز معادل 42.1 برآورد شده که مؤید افزایش نرخ کاهش تقاضا نسبت به اردیبهشت است و کمترین مقدار 35 ماهه از تیر 1400 را به ثبت رسانده است. نوسانات قیمتی و نااطمینانی درباره نتیجه انتخابات و تصمیمات اقتصادی ماه‌های آتی تقاضای داخلی را تحت تأثیر قرار داده است.
شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» در خرداد ماه، معادل 45.6 برآورد شده و برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی است و کمترین میزان 16 ماه اخیر از بهمن 1401 را ثبت کرده است. این در حالی‌ست که به‌رغم کاهش در رشد قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم موردنیاز شرکت‌ها، مشکلات در تأمین مواد اولیه شدت بیشتری داشته‌اند.
در این میان شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار»، 46.2 به پایین‌ترین مقدار 37 ماهه خود از اردیبهشت 1400 رسیده است. با کاهش تولید و کمبود مواد اولیه، بنگاه‌ها عمدتاً از موجودی انبار برای تأمین تقاضای بازار استفاده کرده‌اند.
همچنین شاخص «میزان صادرات کالاها یا خدمات» در خردادماه 43.2 برآورد شده که برای دومین ماه پیاپی کاهشی است و کمترین میزان 37 ماهه از اردیبهشت 1400 را به ثبت رسانده است.
شاخص «میزان فروش کالاها یا خدمات» در خردادماه، 43.7 و برای دومین ماه پیاپی کاهشی است و به کمترین مقدار 20 ماهه کاهش یافته است. در این میان علاوه بر کاهش سطح تقاضای داخلی و بلاتکلیفی طرف تقاضا در خرید به دلیل شرایط سیاسی-اقتصادی ماه‌های آتی بعد از انتخابات و تأثیر آن در سیاست‌گذاری، تقاضای صادراتی نیز متأثر از نوسانات قیمتی تحت تأثیر قرار گرفته است.
سقوط خوش‌بینی مدیران در بهار امسال
شاخص «انتظارات در مورد میزان فعالیت اقتصادی» در ماه آینده مقدار 59.1 داشته که کمترین رشد را در سه ماه اخیر ثبت کرده و خوش‌بینی فعالان اقتصادی به پایین‌ترین مقدار 3 ماهه اخیر رسیده است. تولیدکنندگان به نگرانی‌های مربوط به محیط تقاضا در ماه‌های آینده و برگزاری انتخابات، به‌ویژه در رابطه با چگونگی سیاست‌گذاری‌های پیش‌رو اشاره کرده‌اند.
شاخص «مقدار تولید محصولات» پس از تعدیل فصلی 45.4 محاسبه شده و کمترین میزان 17 ماهه از دی 1401 را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد با توجه به مشکلات در زنجیره تأمین مواد اولیه، قطعی برق در بخش تولید و همچنین کاهش تقاضای مشتریان، بنگاه‌ها نیز در سطوح پایین تولید خود فعالیت می‌کنند.
شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» در ماه خرداد پس از تعدیل فصلی، معادل 42.2، برآورد شده و کمترین مقدار 28 ماهه اخیر را به ثبت رسانده است. بر این اساس تقاضای مشتریان در این ماه برای سومین ماه پیاپی کاهشی بوده است. به دنبال نوسانات نرخ ارز طی ماه‌های گذشته و نااطمینانی سیاسی-اقتصادی، تقاضای مشتریان با کاهش روبه‌رو شده است.
مشکلات اصلی فعالان اقتصادی در خرداد 1403
فعالان اقتصادی حاضر در این پژوهش، عمده مشکلات و موانع موجود بر سر راه کسب و کار را در موارد ذیل دسته‌بندی کرده‌اند:
- واردت مواد اولیه و ثبت سفارشات در سامانه جامع تجارت به‌خصوص از سوی وزارت صمت با محدودیت‌ها و دشواری‌های زیادی روبه‌رو است. از طرفی با توجه به محدودیت‌های تخصیص ارز به تولیدکننده، در تأمین مواد اولیه برای بنگاه‌های کوچک‌تر مشکلات بیشتری ایجاد می‌شود.
- مشکل در زنجیره تأمین مواد اولیه و تولید به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده از سوی دستگاه‌های اجرایی مانند بانک مرکزی، گمرک و وزارت صمت در اکثر شرکت‌ها وجود دارد. طولانی شدن فرآیند تخصیص ارز از بانک مرکزی زنجیره تأمین مواد اولیه را با مشکل روبه‌رو کرده است.
- در خردادماه قطعی برق و کمبود مواد اولیه مشکل اصلی بسیاری از شرکت‌هاست که قطعی‌های برق در صنایعی مانند صنایع غذایی ضرر و زیان بیشتری به همراه دارد.
- مشکلاتی در سامانه مؤدیان مالیاتی برای ثبت فاکتورهای خریدوفروش وجود دارد که باید سریع حل شود.
- به دلیل عدم ثبات سیاسی و قیمتی در بازار، فروش شرکت‌ها کم شده و بسیاری از مشتریان برای خرید، منتظر تثبیت شرایط هستند.