2452
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
«همدلی» گزارش می‌دهد:
دولت چهاردهم میراث‌دارکمبود 200 هزار معلم
همدلی| گروه اجتماعی: بعد از اینکه مهرماه سال گذشته وزیر بهداشت اعلام کرد که کمبود 200 هزار معلم برطرف شده است، چند روز قبل بار دیگر مدعی شد که برای سال جدید تخصیلی نیز 176 هزار معلم کم داریم.
از پارسال تا امسال
کمبود معلم در برخی مناطق به زودی حل خواهد شد ،آنچه امروز در کمبود معلم می‌بینیم نتیجه تضعیف دانشگاه فرهنگیان در دوره های گذشته است.» اینها بخش‌هایی از وعده‌ها و سخنان وزیر آموزش و پرورش مهرماه سال گذشته بودند. موضوعی که به کمبود ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار نفری معلم در کشور بر می‌گشت. .«رضامراد صحرایی» وزیر آموزش‌و‌پرورش گفت: درخوش‌بینانه‌ترین حالت برای مهر امسال ۱۷۶هزار معلم نیاز داریم. در این دولت بیش از ۳۰۰هزارردیف استخدامی صادرکه شد۲۳۰هزارموردبرای آموزش‌و‌پرورش بود. نیمه دوم شهریورماه سال گذشته رضامراد صحرایی؛ وزیر آموزش و پرورش با تایید اینکه بیش از 200 هزار معلم کم داریم وعده داد که مشکل کلاس‌های درس بدون معلم تا ۱۵ مهر ساماندهی خواهد شد اما این اتفاق نیفتاد و میثم لطیفی؛ رئیس سازمان اداری و استخدامی گفت: به‌زودی ۱۰ هزار معلم جدید در فرآیند تکمیل ظرفیت آزمون استخدامی آموزش و پرورش در مدارس کشور حضور می‌یابند و علت اصلی تأخیر در ورود معلمان جدید به آموزش و پرورش «طولانی شدن فرآیند آزمون» بوده است. همچنین آموزش و پرورش در تلاش است تا پایان مهر ماه کلاسی خالی از معلم نباشد. محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی چند روز بعد از آن در پاسخ به تذکر یک نماینده در موضوع کمبود معلم گفته بود: در ابتدا که این موضوع را پیگیری می‌کردیم، حدود ۲۳ هزار کلاس با کمبود معلم مواجه بود حالا در گفت وگو با وزیر آموزش و پرورش، وی گزارشی ارائه کرد، برهمین اساس گزارش استانی ارائه شد و تاکید کردند که حداکثر ۳ هزار مدرسه با کمبود معلم مواجهند و حتی کمتر از ۳ هزار مدرسه و این مشکل را طی ۲ روز آینده حل خواهیم کرد.
پرتقال فروش آموزش و پرورش
اما نکته قابل تامل اینکه، بسیاری از مدیران وزارت آموزش و پرورش و نمایندگان مجلس از همان زمان تلاش می‌کردند تا دلیل بحران کمبود معلم در شرایط کنونی را به گردن دولت ۸ ساله روحانی بیاندازند. علی فرهادی معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش در این زمینه گفته بود: سالهای ۹۳ تا ۹۷ دانشگاه فرهنگیان نزدیک به تعطیلی بود و پذیرش دانشگاه از سالی ۲۵ هزار نفر به کمتر از ۳ هزار نفر رسید لذا دلسوزان فرهنگ تعلیم و تربیت با هشدار به وضعیت آموزشی کشور باعث رشد پذیرش در دانشگاه فرهنگیان شدند.
وی اضافه کرد: از سال ۹۸ دانشگاه فرهنگیان پذیرش خود را افزایش داد تا به مرز ۲۵ هزار نفر این جذب رسید تا بخشی از مشکلات حوزه آموزش کشور حل شود. وی از بازنشستگی‌های گسترده در سالهای اخیر در آموزش و پرورش به عنوان یکی دیگر از عوامل بروز بحران کمبود معلم یاد کرد و گفت: ۲۰۰ هزار معلم در سال تحصیلی جدید کمبود داشتیم که این کمبودها با مدیریت و ساماندهی مناسب تا حدودی مرتفع شده است.
حجت‌الاسلام «احمدحسین فلاحی» سخنگوی کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس نیز یکی دیگر از افرادی است که معتقد است کمبود معلم به خاطر بی تدبیری در دولت گذشته است. وی در این رابطه مهمترین علت ایجاد این مشکل را کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو و تربیت معلم دانشگاه فرهنگیان برشمرد و گفت: این معضل در اثر حذف دانشسراها و تربیت معلم‌ها در طول سالها از دولت‌های قبلی به وجود آمده و ارتباطی به دولت سیزدهم ندارد و می‌توان گفت که وزارت آموزش و پرورش به‌ویژه در دو سال اخیر بیشترین جذب معلم را از طریق ماده ۲۸ و افزایش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان داشته است. وی با اشاره به اینکه سازمان اداری و استخدامی کشور همکاری خوبی در زمینه صدور مجوز استخدام داشته است، ادامه داد: کمیسیون آموزش هم از آغاز به کار مجلس یازدهم در دولت قبلی و فعلی به این مسأله مهم ورود پیدا کرده و علاوه بر آمار ۲۶۰ هزار کمبود معلم، مجموعه آموزش و پرورش با کاهش ۵۰ هزار نیروی پشتیبان و سرایدار مواجه است که در برخی از مدارس مدیران و معاونان در کلاس‌های درس حاضر می‌شوند و اکنون متأسفانه کلاس خالی داریم.
رد پای مجلس
یک کارشناس آموزشی که اتفاقا خود سالها در بدنه آموزش و پرورش خدمت کرده است در گفت و گو با «همدلی» درخصوص دلایل کمبود معلم در کشور می‌گوید: بخشی از این موضوع به بازنشستگی گسترده معلم‌ها در سالهای قبل و بخشی هم به توقف جذب معلم توسط دولت برمی گردد. من حدود ۵ سال قبل و زمانیکه هنوز در آموزش و پرورش مسئولیت داشتم بارها گفته بودم که طی ۵ سال آینده کشور به صورتی جدی با کمبود معلم مواجه خواهد شد.
این کارشناس که نمی‌خواهد نامی از وی برده شود، ضمن تشریح میزان بحرانی بودن وضعیت کنونی می‌گوید: شرایط در سال گذشته به حدی بحرانی بود که در بسیاری از مدارس والدین به جای معلم، سرکلاس می‌رفتند و به بچه‌ها درس می‌دادند یا در برخی دیگر از مدارس مدیر و ناظم و حتی نیروی خدماتی به خاطر کمبود معلم سرکلاس‌ها می‌رفتند و درس می‌دادند. در برخی دیگر از مدارس هم دانشجو معلم‌ها را سرکلاس‌ها می‌فرستادند. بخصوص در مقاطع ابتدایی که مقاطع پایه‌‌ای تحصیل بچه‌ها هستند، اینگونه تدریس واقعا می‌تواند کیفیت را به شکل فاجعه باری پایین بیاورد و دانش آموزانی بی سواد را تحویل مقاطع بالاتر دهد. این کارشناس آموزشی به بحران کیفیت معلم های جذب شده به عنوان یکی دیگر از چالش های جدی وزارت آموزش و پرورش یاد کرده و می‌گوید: الان وضعیت به حدی بحرانی است که هر کسی که دم دست است را به عنوان معلم جذب می‌کنند. درحالیکه معلمی شرایطی دارد و باید کسی که می‌خواهد معلم شود آموزش‌هایی را طی کند. برای همین معتقدم به‌کارگیری این معلم‌ها نتیجه‌‌ای جز بحران کیفی آموزش در مدارس را به همراه نخواهد داشت.
پاسخی به یک سوال
اما چرا روند جذب نیرو در ۸ سال دولت روحانی عملا متوقف شد؟ سوالی که این کارشناس آموزشی در پاسخ به آن می‌گوید: در مورد جذب نیرو همیشه بین سازمان برنامه و بودجه و وزارت آموزش و پرورش اختلاف نظرهایی بوده و هست. به این معنا که وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: معلم کم داریم اما سازمان مدیریت معتقد است که معلم، زیاد هم داریم! این یک بحث کارشناسی است و با اینکه خود رئیس جمهور نیز بارها به این موضوع ورود پیدا کرده بود ولی، در نهایت هیچ کدام از این دو نظریه نتوانستند دیگری را قانع کنند و برای همین جذب کمتر صورت می‌گرفت. یعنی می‌خواهم بگویم فقط در دولت روحانی شاهد کاهش جذب معلم نبودیم، بلکه این رویه‌‌ای در همه دولت‌ها بوده است ضمن اینکه خود آقایان طی دو سال گذشته چقدر موفق به جذب نیرو شده اند؟! ولی نقش مجلس در این میان چیست؟ این کارشناس آموزشی خود مجلس را از مهمترین اهرمهای کمبود معلم در شرایط کنونی می‌داند و می‌گوید: دلیل آن واضح است. در برهه های مختلف مجلس آموزش و پرورش را تحت فشار قرار می‌داد تا تعدادی نیروی مورد نظر خودشان! را جذب کنند. نتیجه این فشارها این است که الان کمبود نیروی آقای زیادی به عنوان معلم داریم و در خصوص معلم های زن نیز با تعداد زیادی نیروی معلم مازاد مواجیهم که کارشان اصلا کیفیت ندارد! یعنی شاید در ظاهر این معلم های زن آمار کمبود در این بخش‌ها را تحدودی جبران کرده باشند اما، از آنجاییکه اصلا ندریس را بلد نیستند و دوره‌‌ای هم ندیده اند عملا نمی‌توان اسم معلم برآنها گذاشت. یعنی در حقیقت این معلم‌ها مازاد هستند.
اما در نهایت وی به نکته اشاره می‌کند که کمتر به آن توجه شده است: اصولا هر سال از بهمن ماه آموزش و پرورش شروع به ساماندهی معلم‌ها و سیستم آموزشی می‌کند و تا شهریور آن را ادامه می‌دهد. اما سال گذشته اصلا چیزی به نام ساماندهی در مدارس نداشته ایم. نتبجه این سیاست نیز این شده که بسیاری از مدیران تازه ۳۱ شهریور مدرسه رفته بودند و دیدندکه معلم ندارند!امسال هم به‌نظر می‌رسد آقای وزیر همچنان می‌خواهد سال تحصیلی را با وعده و وعید آغاز کند! رضامراد صحرایی در نشست علنی مجلس شورای اسلامی درخصوص اتخاذ تدابیر لازم برای سال تحصیلی ۱۴۰۳ – ۱۴۰۴ با اشاره به علل نامناسب بودن وضعیت نیروی انسانی در آموزش و پرورش خاطر نشان کرد: ۱۷۶ هزار و ۷۳۱ معلم کسری قطعی سال ۱۴۰۳ بوده که در ۲۹ مهر ماه ۱۴۰۲ آن را به سازمان اداری استخدامی اعلام کردم البته که نیاز‌های ما بیش از این است و فرض می‌کردیم که معادل ۱۱۲ هزار نفر را از طریق حق‌التدریسی جذب کنیم و معادل ۱۲ هزار معلم را از طریق تدریس مدیران و عوامل اجرایی و برخی از کارکنان وزارت آموزش و پرورش جبران کنیم، کسری ما ناشی از خروج بیش از ورود ما است.
وی افزود: از آبان سال ۱۴۰۲ یک اتفاق وضعیت در وزارت آموزش و پرورش تشکیل دادیم که در آن به صورت هفتگی وضعیت نیروی انسانی کشور را مطالعه می‌کردیم و با همکاری سازمان اداری استخدامی توانستیم مجوز جذب ۷۲ هزار نفر را برای امسال بگیریم. این حجم از استخدام در تاریخ کشور از طریق آزمون‌های استخدامی بی‌سابقه است و امروز که در خدمت شما هستم نتیجه آزمون آموزگاری در همین هفته اعلام خواهد شد، حال که نتایج آزمون آموزگاری ۳۰ شهریور اعلام شد و آزمون دبیری در مرحله تکمیل بوده در حالی که سال گذشته ۱۱ مرداد آزمون برگزار شد. دستورالعمل و شیوه ساماندهی را به گونه‌ای اصلاح کردیم که تا می‌توانیم تمرکز را بر جذب نیروی انسانی برای کلاس‌های درسی بگذاریم و برخی از محدودیت‌هایی که در سالهای گذشته در ساماندهی ایجاد شده بود همه آنها را برداشته و یک بسته تشویقی برای نگهداشت بازنشستگان و ضریب اشتغال مثبت معلمان طراحی کردیم که در دولت بوده و در صورت تصویب در مهر امسال دیگر مشکلی نخواهیم داشت.
وزیر آموزش و پرورش افزود: در بخش نیروی انسانی تنها یک چالش مانده که نیازمند کمک مجلس هستیم و آن این است که مطابق قانون شرایط بازنشستگی اجباری دیگر آموزش و پرورش امکان نگهداشت نیرو را ندارد و آن هم یعنی ۳۰ سال سابقه و ۶۰ سال سن و یا ۳۵ سال سابقه و ۶۵ سال سن؛ لذا از سازمان اداری استخدامی استعلام گرفتیم که آیا می‌توانیم افرادی که به سابقه رسیده‌اند، اما به شرط سن در آموزش و پرورش نگه داریم که رسما اعلام کرده است بله و سال گذشته نیز به دلیل تبصره قانون ۱۴۰۲ که شرط رضایت افراد را گذاشته بود نتوانستیم از آن استفاده کردیم، اما امسال امیدواریم با بسته تشویقی آن را اجرایی کنیم.
« بابک نگاهداری» رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مجموع مطالبات فرهنگیان به بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد، گفت: در سال تحصیلی جدید کمبود ۱۷۶ هزار معلم وجود دارد علاوه بر آن پیش‌بینی می‌شود حدود ۷۲ هزار معلم تا مهر ۱۴۰۳ بازنشسته شده و این امر تامین نیروی انسانی را برای وزارت آموزش و پرورش سخت‌تر خواهد کرد. نگاهداری ادامه داد: اگرچه قانون به وزارت آموزش و پرورش اجازه به‌کارگیری بازنشستگان برای تدریس در کلاس‌های درس را داده، اما تأخیر چندماهه در پرداخت حق‌الزحمه و سطح پایین دستمزد آنها به‌عنوان یک مانع جدی بر سر راه همکاری معلمان بازنشسته با مدارس است.
عدم استقبال مردان از استخدام در کلان‌شهرها
نگاهداری اظهار کرد: به‌دلایل مختلف اقتصادی همچون بالا بودن هزینه مسکن در کلان‌شهرهایی از جمله تهران، مشاغل معلمی برای مردان به‌شدت با کاهش استقبال مواجه شده به‌نحوی که در آزمون استخدامی سال ۱۴۰۲ در کلان‌شهر تهران ظرفیت پذیرش مردان ۱۵۷۸ نفر بوده که به‌دلیل عدم استقبال، تعداد ۱۳۵۴ نفر، یعنی معادل ۸۶ درصد از این تعداد، حتی در مرحله تکمیل ظرفیت هم پر نشده است. در کل کشور نیز در سال ۱۴۰۲ از بیش از ۵۷ هزار مجوز، بیش از ۱۰ هزار مجوز خالی باقی مانده است.
در این میان اما راهکارهایی نیز ارائه شده است. به عنوان مثال، احسان عظیمی راد، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی گفته است: معلمان نهضتی و خرید خدمات که سالهای طولانی خدمات آموزشی ارائه داده‌اند باید در سیستم استخدام رسمی وارد شوند تا در تبدیل وضعیت قراردادی مورد توجه قرار بگیرند.
با تمام این تفاصیل آنچکه مسلم است این است که دولت چهاردهم آموزش و پرورشی را تحویل می‌گیرد که از همان ابتدای کار، با کمبود حدود 200 هزار معلم روبروست. چالشی که بسیاری از کارشناسان از آن به عنوان یکی از سه چالش اصلی دولت چهاردهم یاد می‌کنند!