فرار از نقد

همدلی|  ترانه‌سلحشور: رسانه‌های تندرو و نزدیک به دولت خط ثابتی را در این انتخابات دنبال می‌کنند؛ خط رعایت اخلاق سیاسی و پرهیز از تخریب که بعد از حادثه بالگرد رئیسی، تبدیل به پوششی برای ممانعت از نقد کابینه شده است. از یکسو با ارسال نامه به شورای نگهبان برای تایید وزیر ارشاد وقت، فشار بر اعضا را «مشورت مومنانه» نامیده‌اند و از سوی دیگر رسانه‌ها را با توصیه و انذار و هشدار به رعایت خط قرمز نقد شهید رئیسی می‌کنند.
این جریان که نشان داده بازی روی بند سیاست را به رغم همه ناکارآمدی‌های اقتصادی و اجتماعی خوب می‌داند دلهره بگم بگم‌های احمدی‌نژادی را زنده می‌کند تا از این تنگنا بتواند راه خود را باز کند. این موضع که بعد از سال 88 در جریان رقابت‌های بعد با ابزار مختلفی چون کنترل مناظره‌ها و تعیین سوالات دسته‌بندی شده و ممانعت از رودررویی نامزدهای برجسته دو جناح تا حدودی کنترل شد، حتی در انتخابات سال 92 و 96 نقد عملکرد رئیسان جمهور و کابینه دولت‌ها را نتوانست از گردونه چالش سیاست حذف کند. چنانکه روحانی سال 96 مورد نقد طیف مقابل بود. حتی “سید محمدخاتمی” که چند دوره در فترت سیاسی قرار گرفت در این رقابت‌ها نقد شد.
بعد از حادثه بالگرد رئیس‌جمهور فقید و ورود به انتخابات زودرس اما اتفاق جدیدی در حال رخ دادن است. بدنه دولت و رسانه‌های نزدیک به او با تقدیس رئیسی و سیاسی کاری سعی می‌کنند در فقدان او منع انتقاد کابینه را به عنوان یک پروتکل ثبت کنند. این موضوع تا حدی پیش رفته که “جمیله علم‌الهدی” همسر رئیسی در یک سخنرانی رقابت با او را خطرناک توصیف کرده است. او در دانشگاه فردوسی مشهد در اولین سخنرانی خود گفته؛ «مردم ایران با این حرکت اخیر( سوگواری) نشان دادند شایستگی این را دارند که ابزارهای سنتی و شیوه‌های کهنه و فرسوده ایجاد قدرت را کنار بگذارند، آن‌ها نشان دادند که طرفدار صداقت‌، طرفدار صمیمیت، طرفدار محبت، خدمت و طرفدار عدالت هستند. آنچنان که خداوند فرموده است شهید حذف نمی‌شود، شهید همچنان نگران جامعه است. ولی نگران این هستیم که برخی با شهید رقابت کنند اما برای کسب جایگاه نمی‌توان با شهید رقابت کرد یا او را مورد استهزاء قرار داد. »
توهین یا انحراف؟!
بعد از اظهارات جمیله علم‌الهدی روزنامه همشهری نوشت:قرار است ۲۲ خرداد نتیجه بررسی صلاحیت‌ها ازسوی شورای ‌نگهبان اعلام شود، اما به‌نظر می‌رسد برخی چهره‌ها و جریان‌های سیاسی از هم‌اکنون «رقابت با شهید رئیسی» را در دستورکار قرار داده‌اند، رویکردی که به شیوه‌های گوناگون در حال اجراسازی است.این روزنامه تندرو این‌گونه تحلیل کرد: در چنین شرایطی رویکرد «رقابت با شهید» به ۲شکل کلی قابل تصور است. یکی گزاره «توهین» است که به‌دلیل محبوبیت شهید رئیسی درمیان مردم امکان تحقق آن وجود نداشته و تاکنون نیز شاهد چنین اتفاقی نبوده‌ایم. این درحالی است که در کوران رقابت‌های انتخاباتی دوره سیزدهم شاهد توهین و استهزای شهید رئیسی ازسوی برخی کاندیداها بودیم که اگرچه با هدف تخریب چهره این شهید بزرگوار انجام شد، اما در عمل نتیجه معکوس داشت و شهید رئیسی ازسوی مردم به‌عنوان رئیس‌جمهور برگزیده شد. شکل دوم«رقابت با شهید» در جریان رقابت‌های انتخاباتی جاری درکشور در قالب «تحریف» قابل تصور است، روشی که طی روزهای اخیر شاهد نمودهایی از آن بوده‌ایم. در این رویکرد برخی کاندیداها و جریان‌های سیاسی تلاش می‌کنند دولت شهید رئیسی را «بی‌دستاورد» جلوه دهند؛ شیوه‌ای غیراخلاقی که با برداشت‌های مردمی و عمومی از عملکرد ۳ساله دولت شهید رئیسی در تناقض قرار دارد.»
جلیلی برای حمایت از دولت کافی نیست!
احتمالا گزینه دوم، نقد شرایط، روزنامه زاکانی و عوامل تندرو به آن اشاره کردند و نام آن را «تحریف» گذاشتند بیشترین احتمال بروز را دارد. روشی که نقد عملکرد دولت است و در جریان همه رقابت‌ها تاکنون وجود داشته. این موضع‌گیری‌ها و فرار رو به جلو از طرف دولت و رسانه‌های نزدیک به آن را باید در کنار حضور پررنگ نامزدها برای پوشش عملکرد دولت تحلیل کرد، جایی که 4 نفر از اعضای دولت به شکل مستقیم در میدان قرار گرفته‌اند تا از کابینه رئیسی دفاع کنند. حضور داوود منظور، محمدمهدی اسماعیلی، مهرداد بذرپاش، صولت مرتضوی در حالیکه مهره‌های مهمی در جریان اصولگرا محسوب نمی‌شوند، نشان داد آنها جلیلی را برای حمایت از دولت سیزدهم در گردونه رقابت‌ها کافی نمی‌دانند.
دفاع از عملکرد فرهنگی دولت
در میان گزینه‌های دولتی یک چهره شاخص برای دفاع از عملکرد رئیسی در نظر گرفته شده، که کابینه بر روی ساخت یک چهره جوان سیاسی از آن  و کورسویی احتمالی تلاش می‌کند. اسماعیلی جوان، وزیر ارشاد دولت سیزدهم که بعد از نارضایتی‌های سال 1401 بیشترین چالش را با طبقه متوسط و چهره‌های فرهنگی و هنری داشت، گزینه‌ای است که این روزها توسط دولت حمایت می‌شود. دیروز نامه‌ای از اعضای دولت در حمایت از او منتشر شد که گویای این نکته است. شماری از وزیران و معاونان رئیس جمهوری در نامه‌ای مشترک به شورای نگهیان، از تایید کاندیداتوری “محمدمهدی اسماعیلی” وزیر ارشاد برای انتخابات ریاست جمهوری حمایت کردند. در این نامه خطاب به شورای نگهبان گفته شده از “توانایی  و صلاحیت های فکری سیاسی و مدیریتی” اسماعیلی اطمینان خاطر داریم. همچنین او را “دارای تدبیر کافی برای اداره دولت آینده در امتداد مسیر خدمت‌رسانی دولت انقلابی شهید آیت الله دکتر رئیسی در صورت تایید و انتخاب مردم ایران می دانیم”.
یک بام و دوهوای دولت در انتخابات
این نامه بی‌سابقه از درون دولت برای نهاد شورای نگهبان از این منظر جالب توجه است که چرا محمدمهدی اسماعیلی مورد حمایت است. این سوال‌ها به ذهن می‌آید تندروها که در جریان رد صلاحیت احتمالی او هستند و برای اقناع اعضای شورا تلاش می‌کنند یا این نامه برای برجسته کردن چهره او در میان شرکت‌کنندگان دولتی در انتخابات ارسال شده است؟ در این میان یک بام و دوهوای دولت هم قابل تامل است. جالب توجه اینکه “محمدمخبر” در روزهای گذشته به صراحت اعلام کرده کسی از درون دولت اجازه ندارد در انتخابات دخالت کند. سرپرست ریاست جمهوری در بخشنامه‌ای خطاب به مدیران دستگاه‌های اجرایی، هر‌گونه فعالیت تبلیغاتی به نفع یا ضرر نامزدهای انتخاباتی را ممنوع و مصداق ارتکاب جرم اعلام کرد. اما از درون دولت احتمالا صدای مخبر را کسی نمی‌شنود. دیروز رجانیوز، سایت نزدیک به دولت در واکنش به انتشار نامه چند وزیر دولت به شورای نگهبان این نامه را مومنانه و محرمانه خواند ونوشت: «به‌نظر می‌رسد دستگاه‌های امنیتی باید به شدت با چنین اقداماتی که صرفاً با اهداف سیاسی صورت گرفته و سعی در ایجاد تقابل علنی در فضای رسانه‌ای کشور دارند برخورد کنند؛ چرا که اصل مشورت دادن مومنانه و محرمانه به شورای نگهبان نه تنها محل اشکال نیست بلکه مسبوق به سابقه و مورد استقبال شورا بوده است.»
گزینه دفاع فرهنگی، یک حوزه پرچالش
فارغ از این سوالات و ابهام‌ها، نقش اسماعیلی در درون دولت بعد از چالش‌ها بر سر مسئله حجاب و انسداد سیاسی چند سال اخیر و اشراف او به زاوایای دفاعیه احتمالی، دولت را برآن داشته گزینه وزیر ارشاد جوان را برای پاسخ‌گویی در مناظرات مهم و در اولویت بداند، نکته‌ای که هراس دولت و وابستگان از نقد را بیشتر نمایان خواهد کرد. اگر سیاست خارجی را یک امر حاکمیتی تلقی کنیم  و شرح عملکرد اقتصادی دولت را بر دوش “داوود منظور” و “صولت مرتضوی” بگذاریم، نقطه مهم مسائل فرهنگی دولت در سال‌های گذشته باید وکیل مدافعی داشته باشد. نبود اسماعیلی که از نزدیک دستی بر آتش داشته را جلیلی و زاکانی می‌توانند پر کنند؟