رسوخ بی‌صدا

همدلی| گروه اجتماعی: این روز‌ها حضور مهاجران به‌ویژه مهاجران افغانی بسیار پررنگ‌تر و برجسته‌تراز همیشه  به چشم می‌آید. برخی این حجم از حضور این میهمانان در کشور را یک خطر و تهدید  و برخی هم آن را یک فرصت به‌ویژه در بخش ساختمان و خدمات و کاهش هزینه‌های مرتبط با آن می‌دانند.
بعد‌از اتفاقات اخیردر افغانستان، سیل عظیمی از مهاجرین افغان و افغانستانی به ایران آغاز شد.موجی که به گفته برخی کارشناسان حتی می‌تواند منجر به چالش‌‌های امنیتی برای کشور ما باشد. احمد نادری، غضو هیات رئیسه مجلس دوازدهم با اشاره به این تهدیدها گفته است: ما هم چون نتوانستیم مرزها را خوب کنترل کنیم به مان دلیلی که گفتم و دلایل دیگر، اساسا این‌ها آمدند و وارد شهرهای ما شدند و بعضا تبدیل به یک معضل امنیتی شدند این مهاجمین افغانستانی؛ واقعا تبدیل به معضل امنیتی شدند. ما بحث تشکیل سازمان مهاجرت را در مجلس دنبال می‌کردیم، در خود دولت، سازمان مهاجرت موافقین و مخالفینی دارد؛ وزارت کشور مخالفش است و برخی دیگر از دستگاه‌ها. برخی دیگر از دستگاه‌ها در آن دولت موفق است، البته ما در مجلس موافقش هستیم. سازمان مهاجرت باید شکل بگیرد. اخیرا هم یکی از بانک‌ها این کارت اتباع را راه‌اندازی کرد.
اما این پایان ماجرا نیست بلکه به نظر می‌رسد حالا خود دولت هم به این نتیجه رسیده که باید زمینه را برای برگشت زدن مهاجران غیرقانونی به کشورشان فراهم کند. در همین زمینه رئیس اداره امور مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات حکومت سرپرست طالبان اظهار داشت: دولت ایران روزانه دست‌کم سه هزار مهاجر افغان را اخراج می‌کند و این افراد از طریق مرز اسلام قلعه به افغانستان باز می‌گردند.
جالب اینجاست که مقامات حکومت سرپرست طالبان ادعا می‌کنند که برخی مهاجران افغان‌ با وجود داشتن روادید اخراج می‌شوند.  چالشی که در ماه‌های اخیر افزایش یافته است.
«حضرت‌الله‌زعیم‌آقا» کمیسر بندر اسلام قلعه در هرات هم ادعا کرد که بعضی روزها تعداد اخراج‌شدگان زیاد است، حتی ۱۰ تا ۱۵ نفر با وجود داشتن روادید از ایران اخراج می‌شوند و بعضی روزها فردی که تنها چهار روز است که به ایران رفته، اخراج می‌شود.
با این حال اخبار ضدو نقیض در این زمینه همچنان وجود دارد. به عنوان مثال درحالیکه سفارت افغانستان در تهران از پایان مأموریت سرکنسول این کشور در مشهد خبر می‌دهد، سرکنسولگری تأکید دارد این نمایندگی سیاسی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد!
آژیر خطر
اما هر چه که هست به نظر می‌رسد این چالش می‌رود تا مرزهای هشدار را هم رد کنند. در همین زمینه یک وکیل دادگستری از جمعیت مهاجران غیرقانونی که هویت و مکان زندگی آن‌ها شناسایی و ثبت نشده است به عنوان «بمب‌های ساعتی» یاد کرده و تصریح می‌کند: افغان‌های غیرمجاز دقیقاً مثل بمب‌های ساعتی عمل می‌کنند که هر لحظه امکان انفجار آن‌ها وجود دارد؛ این در حالی ست که متأسفانه هیچ نشانی یا آدرسی از افغان‌های غیرمجاز وجود ندارد و از این رو هر کاری را که بخواهند انجام می‌دهند.
ندا شمس؛ ادامه می‌دهد: برخی آمار‌های غیررسمی حاکی از این است که مسئولان حضور ۸ میلیون افغان مهاجر در کشورمان را پذیرفته‌اند که به اندازه ۱۰ درصد جامعه ایران است و از این رو، کشور ایران یک رکورد جدید در پذیرش مهاجران از خود به جا گذاشته است.
وی افزود: بزرگی این رقم زمانی مشخص می‌شود که کشور آلمان با جمعیتی کمی بیش از ایران (بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر) زمان جنگ سوریه ۱.۵ میلیون شهروند سوری را به عنوان مهاجر پذیرفت. پذیرش این تعداد پناهجو که با دستور مستقیم خانم مرکل؛ صدراعظم وقت آلمان انجام شد، تعجب بین‌الملل را برانگیخت و باعث بحث و مناقشه بین دولت و مردم و ایجاد جنبش‌های اجتماعی ضدمهاجرتی همچون جنبش «پگیدا» شد.
این حقوقدان در ادامه سخنان خود با اشاره به برخی پیامد‌های حضور مهاجران غیرقانونی مانند افغان‌ها در کشورمان متذکر شد: حضور افغان‌های غیرمجاز و تلاش آن‌ها برای کسب درآمد از طریق کار‌های به‌اصطلاح سیاه و انجام کارگری یدی، باعث شده که برخی از صاحبان کار و کارگاه با دستمزد‌های پایین، آن‌ها را به کار بگیرند و از این رو مشاهده می‌شود که خیلی از مشاغل توسط افغان‌های غیرمجاز اشغال شده و در حالی که جامعه ایران با کمبود شغل برای جوانان ایرانی مواجه است، بعضی از اصناف کاملاً در اختیار افغان‌ها قرار گرفته است.
شمس افزود: با یک حساب کتاب ساده مشاهده می‌شود که هم‌اکنون ۱۰ درصد جامعه ما را افغان‌ها تشکیل داده‌اند که علیرغم استفاده از همه امکانات شهری و یارانه‌های دولتی، هیچ مالیاتی پرداخت نمی‌کنند.
وی سپس به وجه جدیدی از حضور افغان‌ها در ایران اشاره کرده و ادامه می‌دهد: اخیراً هم رسانه‌ای شده که افغان‌های دارای مجوز اقامت کوتاه‌مدت با استفاده از یک ماده قانونی در خصوص سرمایه‌گذاری اتباع خارجی در ایران اقدام به ثبت شرکت صوری و بدون فعالیت می‌کنند و در ادامه املاکی را می‌خرند و همشهری‌ها و بستگان غیرمجاز خود را در آن اسکان می‌دهند! همچنین بیش‌تر افغان‌ها درآمد‌های خانوادگی خود را که از محل کار کودکان خردسال تا زنان و مردان بزرگسال جمع می‌کنند را به هموطن و فامیل افغان مورد اعتماد خود می‌سپارند و بدون آنکه ردی بگذارند با استفاده از اسناد عادی، برای خود خانه می‌خرند؛ الان وقتی وارد برخی از مناطق شهرری و ورامین می‌شویم بیشتر احساس می‌کنیم که وارد افغانستان شده‌ایم و انگار ایرانیان ساکن شهر ری و ورامین در محاصره افغان‌ها قرار گرفته‌اند.
شمس با ذکر اینکه افغان‌ها همچنین پس‌انداز خود را در بازار‌های آزاد به دلار و ارز‌های دیگر تبدیل و آن را از کشور خارج می‌کنند بدون آنکه ردی از خود به جای بگذارند تصریح می‌کند: آنها هر زمان هم احساس نیاز کنند با پرداخت مبالغی بین ۳۰ تا ۷۰ میلیون تومان به قاچاقچیان، یا به کشور خود بازمی‌گردند یا اینکه راهی ترکیه می‌شوند تا به اروپا بروند. در بین این مهاجرت لایه دوم، افغان‌هایی هم هستند که ممکن است خلاف و جرمی را مرتکب شده باشند، اما با توجه به فرهنگ حمایتی که دارند، بدون لو رفتن از کشور خارج می‌شوند و دیگر ردی از آن‌ها وجود ندارد که بتوان آن‌ها را بابت جرمشان محاکمه کرد.
رسانه‌‌های منتقد
انتقادها به حضور بی حساب و کتاب افغان‌ها اما به همین جا ختم نمی‌شود. چندی قبل روزنامه اطلاعات هم در این مزنیه نوشت: اینکه یک مقام مسئول آمار آنان را 5 دیگری 6 و سومی 7 یا 8 میلیون نفر اعلام کند چیزی در حد فاجعه است.
روزنامه جمهوری اسلامی هم به عنوان یکی دیگر از منتقدان این رویه نوشت:توصیه ما به مسئولین ارشد نظام اینست که به آنچه زیر پوست حضور اتباع خارجی در جریان است توجه کنند و برای مقابله با آن از مردم عقب نیفتند و جلوی وقوع فاجعه را بگیرند.اخیرا این ادعا در فضای مجازی مطرح شده که برخی از اتباع خارجی غیرقانونی و افاغنه با استفاده از یک خلا قانونی در قانون ثبت شرکت‌ها، به‌راحتی در کشورمان اقدام به خرید خانه و ملک می‌کنند! صحت و سقم این موضوع را از مدیرکل ثبت شرکت‌ها سازمان ثبت سؤال کردیم.
نویسنده این مقاله در روزنامه یاد شده ادامه داد: حمایت ویژه بعضی دستگاه‌های قدرتمند کشورمان از طالبان برای به دست گرفتن قدرت و سلطه بر افغانستان، یکی از عوامل اصلی هجوم بیش از حد و غیرمعمول و غیرمعقول اتباع افغانی به کشورمان بوده و هنوز هم هست. در نزدیک سه سالی که طالبان بر افغانستان حاکم است علیرغم اینکه هیچ امتیازی به ایران در هیچ زمینه‌ای حتی حقابه قانونی کشورمان از هیرمند نداد، امتیازات زیادی در بخش‌های سیاسی، تجاری، فرهنگی و اجتماعی از ما گرفت. در این مدت، از نظر امنیتی مشکلات فاجعه‌باری برای کشورمان به وجود آورد ولی باز هم از ناحیه همان دستگاه‌های قدرتمند حمایت شد. با اینکه مسئولان ما سابقه جنایات طالبان علیه دیپلمات‌های ایرانی در مزارشریف، خبرنگار ایرانی و عبدالعلی مزاری و بسیاری از شیعیان در دوره اول سلطه این گروه بر افغانستان (دهه ۷۰) را دارند، بسیار عجیب است که به آن اعتماد می‌کنند و پیاپی به آن امتیاز می‌دهند!
و اکنون، چندین میلیون افغانی در تمام نقاط ایران حضور دارند. بعضی روستاها صد درصد در اختیار آنها هستند، بعضی شهرها تقریباً در تسخیرشان قرار دارند. نفوذی‌های طالبان در میان آنها فراوانند، صحبت از انبارهای پنهان سلاح است، ناامنی در حال زیاد شدن است و مردم که از برخورد مسئولین با این پدیده خطرناک ناامیدند، خودشان در تدارک مقابله جدی با آن هستند. خطر اصلی همین است. توصیه ما به مسئولین ارشد نظام اینست که به آنچه زیر پوست حضور اتباع خارجی در جریان است توجه کنند و برای مقابله با آن از مردم عقب نیفتند و جلوی وقوع فاجعه را بگیرند.