زادروز دو نام‌آشنای کمانچه‌نوازی

همدلی| خیلی وقت‌ها، زندگی هر یک از اهالی هنر را که مرور می‌کنیم، بهت‌زده می‌شویم. در عرصه موسیقی هم اغلب کسانی که امروز به عنوان استاد در ایران ما شناخته شده‌اند، آن‌قدر در زندگی برای رسیدن به مقصود مسیرهای پرپیچ‌وخمی را طی کرده‌اند که باورش برای همه ما کار ساده‌ای نیست. امروز بیست و چهار خردادماه زادروز دو تن از کمانچه نوازان به نام ایران زمین است. اول داوود گنجه‌ای که بیست و چهارم خردادماه سال 1321 در شهرری تهران زاده شد و دوم هادی منتظری که بیست و چهارم خردادماه سال ۱۳۳۴ در کرمانشاه به دنیا آمد. این دو نام امروز از شناخته‌شده‌ترین کمانچه‌نوازان ایران به شمار می‎روند. در این نوشتار سری زدیم به کوچه باغ خاطرات هر یک از این عزیز!

اولین راه‌یافته به مرکز حفظ و اشاعه

با بسیاری از کسانی که بعدها ستاره‌های عالم هنر در ایران شدند، هم محله بود. نام ناصر فرهنگ‌فر، علی رهبری و خیلی‌های دیگر را می‌شود در این سیاهه قطار کرد. در کودکی عاشق کشتی‌گیر شدن و پهلوان بودن شد و همین بهانه کافی بود تا دست در دست ناصر فرهنگ‌فر راه بیفتد به سمت زورخانه نزدیک خانه و با اجازه مرشد، جست بزنند وسط گود و ورزش کنند. هر شب تا نیمه‌های شب به خانه آقای یکرنگی می‌رفتند که زنده‌یاد علی تجویدی هم هر از گاهی به آنجا می‌آمد. خانه علی رهبری هم یک کوچه بالاتر از خانه آنها بود. در همان دوران نوجوانی که هر کدام کم‌کم سازی برای خودشان دست و پا کردند، او، ناصرفرهنگ‌فر، علی رهبری، محمد نوری و جلال ذوالفنون گروهی کوچک راه انداختند و با هم تمرین کردند. اولین بار سال ۴۲ با هم در باشگاه بانک سپه کنسرتی را به روی صحنه بردند. او در آن اجرا نوازندگی ویولن را بر عهده داشت، برادر نوازنده تار بود و ناصر فرهنگ‌فر هم تنبک می‌نواخت. او جزو اولین کسانی بود که وارد مرکز حفظ و اشاعه موسیقی رادیو تلویزیون ملی شدند. داوود گنجه‌ای، ردیف موسیقی دستگاهی ایران را در محضر عبدالله جهان‌پناه آموخت و نواختن ویولن را از ولفگانگ والیش؛ استاد اتریشی، یاد گرفت. بعد از گرفتن دیپلم به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران وارد شد تا در رشته موسیقی درس بخواند. در همان دوران هم با استادانی از جمله نورعلی‌خان برومند و دکتر داریوش صفوت آشنا شد و از طریق همان‌ها به مرکز حفظ و اشاعه راه پیدا کرد. حضور در محضر استاد زنده‌یاد علی‌اصغر بهاری هم در همان دوران برایش ممکن شد تا کمانچه‌نوازی را در جوار او به شکل حرفه‌ای دنبال کند. داوود گنجه‌ای بعدها خود به جمع استادان مرکز حفظ و اشاعه ملحق شد تا علاوه بر تدریس به هنرجویان به تحقیق و پژوهش در زمینه موسیقی هم بپردازد. داوود گنجه‌ای بعدها بیشتر وقت خودش را سرگرم فعالیت در عرصه مدیریت کرد. از عضویت در شوراهای مختلف در ارتباط با موسیقی در صدا و سیما گرفته تا حضور به عنوان قائم مقام و مدیرعامل خانه موسیقی تنها بخشی از فعالیت‌های او در این زمینه است. داوود گنجه‌ای علاوه بر این، نشان درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و هنر را هم دارد. او امروز وارد هفتاد و هشتمین سال از زندگی‌اش شد.

اولین کسی که از کرمانشاه وارد رشته موسیقی شد

او در خانواده‌ای به دنیا آمده بود که چندان با موسیقی سر سازگاری نداشتند. آن رادیوی لامپی قدیمی کشیدش به سمت نوا و آوای دل‌انگیز عشق، آن‌هم با پخش تصنیفی که برای بسیاری از ما هم خاطره‌سازی کرده است؛ «از برت دامن‌کشان» با صدای بانو مرضیه با شعری از روانشاد رحیم معینی کرمانشاهی که زنده‌یاد علی تجویدی تصنیفش کرده بود، اولین جرقه علاقه‌مندی به موسیقی را در وجود او زد. وقتی این تصنیف را شنید، انگار همه وجودش را برق گرفته بود. ۱۰ساله بود که فراگیری موسیقی را در کرمانشاه آغاز کرد؛ البته به شکل مخفیانه. پدرش حاضر شد برای او دوچرخه‌ای نیمه کورسی به قیمت ۹۰۰ تومان بخرد اما ویولنی را که ۲۰۰ تومان خرج برمی‌داشت، برای هادی نوجوان نخرید. او هم بعد از جمع‌کردن پول‌توجیبی‌ها و عیدی‌هایش آن‌هم برای یک سال بالاخره توانست دور از چشم پدر به مغازه فروش ساز برود و یک ویولن ایتالیایی برای خودش بخرد. مدتی بعد در ارکستر فرهنگ و هنر کرمانشاه مشغول نوازندگی شد. در آن ایام محمود مرآتی به هادی نوجوان موسیقی می‌آموخت. دیپلمش را در رشته انسانی گرفت و بعدازآن به‌عنوان اولین کرمانشاهی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پذیرفته شد. استادانی ازجمله نورعلی‌خان برومند، جواد معروفی، مهدی برکشلی، محمدتقی مسعودیه، احمد پژمان، علی تجویدی، داریوش صفوت، محمدرضا لطفی و علی‌اصغر بهاری موسیقیدان‌هایی بودند که یاری‌گر او در مسیر موسیقی بودند. آشنایی با زنده‌یاد محمدرضا لطفی را باید نقطه عطفی در زندگی هادی منتظری به‌حساب آورد. این نوازنده بنام موسیقی ایرانی از آن زمان به بعد بود که تمرکزش را روی نوازندگی ساز کمانچه گذاشت.
همکاری با خوانندگان زیادی در عرصه موسیقی ایرانی ازجمله محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، صدیق تعریف، هنگامه اخوان، سیما بینا، علیرضا افتخاری، حسین علیشاپور و… ، حضور در گروه شیدا و عارف به سرپرستی پرویز مشکاتیان و محمدرضا لطفی، برگزاری تور کنسرت با گروه بیدل به سرپرستی جلال ذوالفنون به خوانندگی سیدحسام‌الدین سراج کنسرت‌هایی در کرمانشاه، تهران و اصفهان اجرا، عضویت در شورای شعر و موسیقی مرکز سرود و موسیقی صداوسیما و تدریس ساز کمانچه به هنرجویان در طول چند دهه گذشته، بخشی از کارنامه استاد هادی منتظری را تشکیل می‌دهد. این نوازنده توانا، نشان درجه‌یک هنری را هم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است. ما هم به سهم خودمان زادروز این هنرمند ارزنده را شادباش می‌گوییم.